Edward III "Święty, Wyznawca" Cerdicingas (urodzony w Islip, Oksfordshire około marca 1003 roku, zmarł w Westminster 5 stycznia 1066 roku) herb
Syn Etelreda II "Bezradnego" Cerdicingas króla Anglii i Emmy Eysteinsson, córki Ryszarda I "Nieustraszonego" Eysteinsson, księcia Normandii.
Król Anglii od 8 czerwca 1042 roku do 5 stycznia 1066 roku. Koronowany w katedrze Winchester 3 kwietnia 1043 roku.
23 stycznia 1045 roku poślubił Edith (Edytę) Aparté Godwinson (urodzona około 1020 roku, zmarła w Winchester 18 grudnia 1075 roku), królową-współwładczynię Anglii, regentkę Anglii, córkę Godwina Aparté, earla Wessexu, Kentu i Gytha Skjoldungiens Thorkelsdóttir, córkę Thorgils Sprakalegg Skjoldungiens.
W czasach, kiedy Edward przyszedł na świat, Anglię najechali Duńczycy. W 1013r. musiał uciekać wraz z matką do Normandii przed najazdami wojsk duńskich. Pozostawał tam na dworze swojego dziada przez 27 lat. Zasłynął już wtedy ze swoich cnót i niezwykłej pobożności. Ostatni król duński na tronie angielskim, Hardecanut, wyznaczył Edwarda, którego był przyrodnim bratem, na swojego następcę. Po śmierci Hardekanuta, swojego przyrodniego brata, został powołany na tron ojcowski, przy wielkim wsparciu ze strony księcia Godwina, którego córkę Edytę poślubił w 1044 roku.
W 1013 roku razem ze swoim ojcem i młodszym bratem Alfredem musiał uciekać do Normandii przed wojskami króla Danii Swena "Widłobrodego". Edward pozostawał w Normandii z niewielką przerwą przez niemal 30 lat. Dzielił tam czas między polowania i modlitwę. Przyjął też normandzkie obyczaje, stamtąd wyniósł przyjaźnie i zaufanych ludzi, którymi będzie się otaczał podczas panowania w Anglii. Wpływy normandzkie będą silne za jego rządów.
Ojciec Edwarda zmarł w 1016 roku. W 1017 roku królowa Emma poślubiła Kanuta "Wielkiego", któremu urodziła syna Hardekanuta. Kanut "Wielki" umarł w 1035 roku, a Emma zaplanowała oddanie angielskiej korony Hardekanutowi, który jednak przebywał wówczas w Danii i nie mógł szybko przybyć do Anglii. Sytuację tę wykorzystał Harold "Zajęcza Stopa", syn Kanuta z nieprawego łoża, który został okrzyknięty regentem królestwa. Obawiając się, że Harold zdecyduje się przejąć koronę, Emma wezwała na pomoc z Normandii swoich synów, Edwarda i Alfreda. Harold działał szybko i pojmał młodszego z braci, którego kazał oślepić, w wyniku czego książę zmarł. Edwardowi szczęśliwie nic się nie stało, ale opuścił Anglię i wrócił do Normandii. Rok później Anglię opuściła również królowa Emma, a Harold ogłosił się królem.
Harold zmarł w 1040 roku i królem Anglii został przyrodni brat Edwarda, Hardekanut. W 1041 roku wezwał on Edwarda na swój dwór i, jako że sam nie posiadał dzieci, ogłosił go swoim następcą. W 1042 roku zmarł nagle podczas uczty, a Witan, rada królewska, wybrała Edwarda na nowego króla. Koronacja odbyła się w Wielkanoc 3 kwietnia 1043 roku w Katedrze Westminsterskiej. W jego osobie na tron angielski powróciła prastara dynastia z Wesseksu. Ceremonię koronacyjną w katedrze w Winchester poprowadził arcybiskup Canterbury św. Eadsin i arcybiskup Yorku Aelhic. Edward jako panujący odznaczał się dobrocią, jako chrześcijanin - dobrocią i szczodrobliwością w stosunku do ubogich, przywiązaniem do Kościoła, wielkim nabożeństwem do św. Piotra, którego sobie obrał za patrona, bezgraniczną miłością ku Chrystusowi, któremu czystość w małżeństwie poświęcił. Wśród ludu jego imię opromienione było aureolą mądrego prawodawcy i męża skromnego i surowych obyczajów.
Panowanie Edwarda to okres pokoju wewnętrznego w królestwie Anglii. Realna władza nie spoczywała jednak w rękach słabego króla, który swój czas wolał poświęcać modlitwie. Rządy w kraju sprawowali trzej potężni earlowie - Godwin z Kentu, earl Wessex'u, Leofryk, earl Mercji, i Siward, earl Northumbrii. Sam król otaczał się normandzkimi doradcami, co irytowało anglosaską i duńską szlachtę. Na czele opozycji stanął earl Godwin, od 1045 roku teść króla (wydał za niego swoją córkę Edytę, ale nie zmieniło to postępowania Edwarda, który nadał żył w celibacie i nie pozostawił potomstwa). Edward nie godził się z wszechwładzą Godwina. W 1047 roku storpedował plany Godwina pomocy jego siostrzeńcowi, Swenowi II Duńskiemu, zagrożonemu przez Magnusa Norweskiego. W 1050 roku Edward zadał potężny cios potędze rodu Godwina, doprowadzając do rozwiązania najemnej floty, jednej z głównych podpór potęgi Godwina. Do tego doszedł jeszcze spór o obsadę stolicy arcybiskupiej w Canterbury. Król odrzucił kandydata Godwina i powierzył to stanowisko Normanowi, Robertowi z Jumieges.
Do generalnego starcia doszło w 1051 roku, kiedy do Edwarda przybył w odwiedziny jego krewniak i przyjaciel z czasów wygnania, Eustachy II z Boulogne. Podczas drogi powrotnej orszak Eustachego zatrzymał się w Dover i bezceremonialnie zażądał noclegu od mieszczan. W efekcie wybuchły rozruchy, w wyniku których zabito kilku ludzi z orszaku kuzyna Edwarda, hrabiego Eustachego II z Boulogne. Godwin, którego jurysdykcji podlegały te tereny, odmówił ukarania winnych. Zebrał natomiast armię i ruszył przeciwko Edwardowi do Gloucester, ale tym razem przecenił swoje siły. Earlowie Leofric i Siward stanęli po stronie Edwarda i Godwin musiał udać się na wygnanie. We wrześniu 1051 roku został pozbawiony wszystkich tytułów i godności. Królowa Edyta została wysłana do klasztoru w Wherwell.
Godwin jednak rychło nawiązał porozumienie z innymi emigrantami i w 1052 roku powrócił z liczną armią i zyskał spore poparcie w południowej Anglii. Z Irlandii powrócił jego najstarszy syn Harold i odniósł sukcesy w walkach z lokalnymi siłami królewskimi. Earlowie Leofric i Siward w międzyczasie zrazili się do króla. Edward musiał więc przywrócić Godwinowi wszystkie tytuły i oddalić swoich normandzkich doradców. Godwin jednak zmarł w 1053 roku i Edwardowi udało się ukrócić potęgę jego rodu, dzieląc rozległe posiadłości ziemskie earla między jego synów i swoich zaufanych ludzi.
Nie mogąc udać na pielgrzymkę do grobu św. Piotra, do czego się zobowiązał obejmując tron angielski, papież zwolnił go ze ślubów, ale pod warunkiem, że przebuduje kościół pod wezwaniem św. Piotra w Westminster. Przebudowa miała miejsce w latach 1045-1050, wzorem było francuskie opactwo w Cluny. Świątynię konsekrowano na tydzień przed śmiercią Edwarda, 28 grudnia 1065 roku. Jako król cieszył się miłością i szacunkiem swoich poddanych. Otaczał opieką ubogich, chorych i ułomnych. Tryb życia bardziej mniszy niż królewski dał mu przydomek "Wyznawca". Za jego panowania wielką rolę w Anglii odgrywało początkowo kilku wielmożów (Anglosasów i Skandynawów), zarządzających dużymi dzielnicami państwa. Edward usiłował ograniczyć wpływy najpotężniejszego z nich, Godwina earla Wessexu.
Wprowadzał Normanów na stanowiska państwowe i kościelne, po śmierci Godwina w 1053 roku, jednak czołowe znaczenie uzyskali jego synowie, zwłaszcza Harold. Bezdzietny, Edward próbował wyznaczyć swego następcę, lecz szczegóły jego działań są niejasne: zapewne w roku 1051 lub 1052 obiecał sukcesję Wilhelmowi księciu Normandii (późniejszy król Anglii Wilhelm I "Zdobywca"), a przed śmiercią wskazał na swego następcę Harolda (późniejszy król Anglii Harold II).
W dziedzinie polityki kościelnej Edward dążył do zacieśnienia stosunków z Rzymem. Wspierał kościoły i klasztory. Największą z jego darowizn było uposażenie i niejako wtórna fundacja opactwa Westminster w Londynie, gdzie koronowano później jego następców i gdzie on sam został pochowany. Wkrótce po śmierci, nad grobem Edwarda w katedrze westminsterskiej poczęły się dziać liczne cuda. Jego kult rozszerzał się na całą Anglię i poza jej terytorium. Został kanonizowany w 1161 roku. Jest patronem brytyjskiej rodziny królewskiej oraz małżeństw w separacji. Święto: 13 października - w rocznicę pierwszego przeniesienia jego relikwii.
Głównym problemem za panowania Edwarda była kwestia następstwa tronu. Edward, mimo iż miał żonę, całe życie żył we wstrzemięźliwości i nie doczekał się potomstwa. Potencjalnych kandydatów do tronu było niewielu. Jedynym żyjącym potomkiem Alfreda "Wielkiego" był bratanek Edwarda, Edward "Wygnaniec". W 1056 roku został on wezwany do Anglii i wyznaczony następcą tronu. Zmarł jednak nagle w lutym 1057 roku pozostawiając małego syna Edgara. Został on wyznaczony następcą, ale nie cieszył się poparciem earlów. Ich kandydatem był earl Wesseksu, Harold, syn potężnego Godwina, którzy rzeczywiście po śmierci Edwarda zostanie królem.
Równolegle dawały o sobie znać pronormandzkie sympatie Edwarda. W 1052 roku w Londynie odwiedził króla książę Normandii Wilhelm II, któremu Edward miał wówczas w tajemnicy przed dworem obiecać sukcesję na tronie Anglii. W 1066 roku Wilhelm powoła się na królewskie obietnice i ruszy na podbój Anglii.
Wstąpienie Edwarda na tron nie spotkało się ze sprzeciwem możnych, w rękach których znajdowała się realna władza, której nie osłabiły nieudane próby restytucji dóbr królewskich. Ponieważ Edward i jego małżonka oddawali się ascetycznemu życiu i nie posiadali potomstwa, palącym problemem było uregulowanie następstwa tronu.
Edward zmarł 5 stycznia 1066 roku w pałacu westminsterskim. Pochowano go następnego dnia w tamtejszym opactwie, które król wybudował w latach 1045-1050 (jego konsekracja nastąpiła 28 grudnia 1065 roku). Earlowie wybrali królem Harolda Godwinsona, ale roszczenia do korony zgłosił Wilhelm Normandzki, który jesienią wylądował w Anglii i dzięki zwycięstwu pod Hastings zdobył angielską koronę.
Od XIV wieku świtz Edward jest głównym patronem Anglii oraz angielskich królów, a także opiekunem złych małżeństw i rozdzielonych małżonków.
W ikonografii święty Edward jest przedstawiany jako wysoki mężczyzna z brodą, w królewskim płaszczu. Czasami niesie chorego. Podanie bowiem głosi, że sam brał niejednego z nich na plecy i zanosił do swojego zamku. Czasem ukazywany jako rycerz w pełnej zbroi. Jego atrybutami są: anioł, berło królewskie, kubek, miecz, pierścień, postać trędowatego. Edward "Wyznawca" jest patronem Anglii i królów angielskich, rozdzielonych małżonków.
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 5 stycznia. Kościół Anglii wspomina świętego króla 13 października w rocznicę pierwszego przeniesienia jego relikwii w 1166 roku.
Edward był ostatnim monarchą anglosaskim. Następująca po nim dynastia normandzka przerwała kilkuwiekową rodzimą, anglosaską tradycję. Kult Edwarda narodził się niedługo po jego śmierci. Z powodu szczególnego oddania się sprawom Kościoła i świątobliwego trybu życia król zyskał przydomek "Wyznawca", a w 1154 roku dzięki staraniom króla Anglii Henryka II, papież Aleksander III zaliczył go w poczet świętych w 1161 roku, a papież Innocenty VI nakazał jego święto obchodzić w całym Kościele w dniu 13 października, w rocznicę uroczystego przeniesienia jego relikwii w 1163 roku przez arcybiskupa św. Tomasza Becketa przy obecności króla Henryka II. Z tej okazji kazanie wygłosił św. Elred z Rievaulx, opat cystersów.
Serce św. Edwarda pozostało od samego początku w tym samym miejscu, w jakie je uroczyście przeniesiono po kanonizacji - w Opactwie Westminster, a 13 października jest obchodzone jako główne święto. W Opactwie znajdowały się również regalia królewskie, traktowane jako relikwie i były one używane przy wszystkich koronacjach począwszy od XIII wieku aż do momentu, gdy Oliwer Cromwell nakazał ich zniszczenie w 1641 roku.
Legenda:
Pewnego dnia Edward jechał konno na uroczystą ceremonię do kaplicy św. Jana Ewangelisty w Essex i po drodze spotkał żebraka, błagającego go o pomoc. Niestety król nie miał przy sobie pieniędzy, więc zdjął z ręki drogocenny złoty pierścień i wręczył go starcowi.
Kilka lat później dwóch angielskich pielgrzymów podróżujących przez Ziemię Świętą znalazło się w tarapatach. Pomógł im starszy mężczyzna, który powiedział im że jest św. Janem Ewangelistą. Miał na palcu piękny złoty pierścień, ten sam który przed kilkoma laty Edward dał żebrakowi. Podał im go prosząc, aby oddali go królowi Edwardowi i przekazali mu, że w ciągu sześciu miesięcy spotka się ze św. Janem Ewangelistą w niebie.
Żródła:
Święty Edward Wyznawca "Święci na dziś"
"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego
Edward Wyznawca w "Wikipedii"
Św. Edward Wyznawca "ŚWIĘCI PAŃSCY"
EADWARD w "MedLands" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Edward the Confessor w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk