Babenbergowie - dynastia austriacka, prawdopodobnie boczna linia dynastii Luitpoldingów, panującej w Bawarii. Panowali w Austrii, najpierw jako margrabiowie, a od 1156 roku z tytułem książęcym. Przejściowo także rządzili w Bawarii w latach 1139 -1156 (z przerwami).

Dynastia książęca w Marchii Wschodniej (obecna Austria) panująca w latach około 976-1246, prawdopodobnie boczna linia dynastii Luitpoldingów. Pochodzenie rodu nie jest jasne, ale prawdopodobnie - jak poświadcza wybitny dziejopis Otton z Freisingen (XII wieku), sam należący do tego rodu - wywodzi się on z tzw. Babenbergów starszych (nazwa od Grodif Babenberg koło Würzburga), arystokratycznego rodu ze wschodniej Frankonii, odgrywającego ważną rolę w Niemczech na przełomie IX i X wieku. Pierwszy z młodszych Babenbergów, Liutpald wspomniany jest w dokumencie z 976 roku jako margrabia Marchii Bawarskiej, którego siedzibą był Melk. Szczególnym zaufaniem ród cieszył się u Henryka II, który synowi Liutpalda, Ernestowi (zmarł 1075), nadał księstwo Szwabii, a jego brata Poppona mianował biskupem Trewiru. W sporze o inwestyturę Babenbergowie zaangażowali się w obozie przeciwników Henryka IV, co niemal doprowadziło do utraty przez nich Marchii Wschodniej. Leopold III (w latach 1095-1136), ożeniony z siostrą cesarza Henryka V, Agnieszką, wdową po Fryderyku I Staufie, księciu Szwabii, walnie przyczynił się do utrwalenia władztwa Babenbergów w Austrii. Ich córka, także Agnieszka, wyszła za Władysława II "Wygnańca" księcia-seniora krakowskiego i księcia śląskiego, syna Bolesława "Krzywoustego" księcia Polski. Syn Leopolda III, Leopold IV, otrzymał w 1138 roku z rąk swojego brata przyrodniego, króla niemieckiego Konrada III, księstwo Bawarii, odebrane wcześniej Welfowi Henrykowi "Dumnemu", co było bezpośrednią przyczyną długotrwałego konfliktu Staufów z Welfami. Ponieważ Babenbergom nie udało się całkowicie opanować Bawarii, cesarz Fryderyk I zwrócił ją Welfom, a Babenbergów wynagrodził wyniesieniem ich Marchii w Privilegium minus do rangi księstwa Rzeszy. Za czasów Henryka II "Jasomirgotta" (panował w latach 1141-1177) rezydencja rodu została przeniesiona do Wiednia. Leopold V (zmarł w 1194 roku) wszedł w 1192 roku w posiadanie oddzielonej w 1180 roku od Bawarii Marchii Karynckiej, wywyższonej do rangi księstwa. On też pojmał powracającego z wyprawy krzyżowej króla Anglii Ryszarda "Lwie Serce", którego odsprzedał cesarzowi Henrykowi VI. Największe znaczenie Babenbergów przypadło na czasy rządów Leopolda VI (zmarł w 1230 roku), gdy Austria przeżywała zarówno gospodarczy, jak i polityczny rozkwit, stanowiąc pomost między Italią a Niemcami. Za Henryka "Walecznego" powstał nawet plan wyniesienia władztwa Babenbergów na wzór Czech do rangi królestwa, który nie doszedł do skutku w wyniku kłopotów, w jakie popadł popierający te zamiary cesarz Fryderyk II Hohenstauf. Wraz ze śmiercią księcia Fryderyka II "Bitnego" w zwycięskiej bitwie z Węgrami w 1246 roku wygasł ród Babenbergów w linii męskiej.

O Austrię rozpoczęły się walki. Ostatecznie w 1276 roku Austria stała się dziedzicznym władztwem Habsburgów (rządzili do 1740 roku następnie dynastia habsbursko-lotaryńska do 1918 roku).


Żródła:

"Słownik dynastii Europy" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego


Babenbergowie w "Wikipedii"