Ferdynand III Habsburg (urodzony w Grazu, 13 lipca 1608 roku, zmarł w Wiedniu, 2 kwietnia 1657 roku) herb
Syn Ferdynanda II Habsburga, cesarza rzymskiego, króla Czech, Węgier, Chorwacji i Marii Anny Wittelsbach Bawarskiej, córki Wilhelma V Wittelsbacha, księcia bawarskiego.
Wicekról Czech od 27 listopada 1627 roku do 15 lutego 1637 roku, koregent Węgier od 8 grudnia 1626 roku do 15 lutego 1637 roku, król Węgier i Chorwacji jako Ferdynand III od 15 lutego 1637 roku do 2 kwietnia 1657 roku, książę ziębicki od 15 lutego 1637 roku do 5 sierpnia 1646 roku, książę opolsko-raciborski jako Ferdynand III od 15 lutego 1637 roku do 1646 roku, król Czech i książę-elektor Świętego Cesarstwa Rzymskiego, margrabia Moraw jako Ferdynand III od 15 lutego 1637 do 2 kwietnia 1657 roku, cesarz rzymski jako Ferdynand IV, arcyksiążę Austrii, Styrii, Krainy jako Ferdynand III od 15 lutego 1637 roku do 2 kwietnia 1657 roku, król Niemiec jako Ferdynand III od 30 grudnia 1636 roku do 2 kwietnia 1657 roku, książę cieszyński jako Ferdynand II od 9 maja 1654 roku do 2 kwietnia 1657 roku, książę wrocławski jako Ferdynand III od 15 lutego 1637 roku do 5 sierpnia 1646 roku i od 9 lipca 1654 roku do 2 kwietnia 1657 roku.
Tytulara: Ferdynand, z Bożej łaski uświęcony i wybrany cesarz rzymski, po wieki August, król Niemiec, Węgier, Czech, Dalmacji, Chorwacji, Slawonii, etc. etc. arcyksiążę Austrii, książę Burgundii, Brabancji, Styrii, Karyntii, Karnioli, margrabia Moraw, książę Luksemburga, Górnego i Dolnego Śląska, Wirtembergii, Teck etc. książę Szwabii, hrabia Habsburga, Tyrolu, Ferreti, Kyburga, Gorycji etc. landgraf Alzacji, margrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Burgau, Górnych i Dolnych Łużyc etc. pan Marchii Wendyjskiej, Salin, Port Naon etc. etc. etc.
26 stycznia 1631 roku w Trieście (per procura ), 20 lutego 1631 roku w kościele augustianów przy zamku Hofburg w Wiedniu (pro futoro) poślubił Marię Annę Habsburg (urodzona w Escorial, hiszpania, 18 sierpnia 1606 roku, zmarła w Linz, 13 maja 1646 roku), córkę króla Hiszpanii Filipa III Habsburga, króla Hiszpanii, Kastylii, Aragonii, Portugalii i Algarve i Małgorzaty Habsburg, córki Karola II Habsburga, arcyksięcia Styrii. 2 lipca 1648 roku w Linzu (Górna Austria) poślubił Marię Leopoldynę Habsburg (urodzona w Innsbrucku, 6 kwietnia 1632 roku, zmarła w Wiedniu, 7 sierpnia 1649 roku), córkę Leopolda V Habsburga, księcia Tyrolu i Klaudii Medycejskiej, córki Ferdynanda I Medyceusza, wielkiego księcia Toskanii.. 30 kwietnia 1651 roku w Wiener Neustadt poślubił Eleonorę Gonzaga (urodzona w Mantui, 18 listopada 1630 roku, zmarła w Wiedniu, 6 grudnia 1686 roku), córkę Karola II Gonzagi, księcia Nevers i Rethel i Marii Gonzagi, córki Franciszka IV Gonzagi, księcia Mantui i Montferratu.
Urodził się na zamku w Grazu (Styria) i na chrzcie otrzymał imiona Ferdynand Ernest.
Będąc energicznym i zdolnym księciem od 1626 roku brał udział w posiedzeniach rad ministerialnych, decydujących o sprawach państwa. Od 1621 roku był arcyksięciem Austrii, w 1625 roku został koronowany na króla Węgier, a w 1627 roku - Czech. Rozczarowany odmową głównodowodzącego Albrechta von Wallensteina przyznania mu dowództwa nad armią cesarską, wziął udział w spisku przeciwko Wallensteinowi i pośrednio przyczynił się do jego śmierci w 1634 roku. Od 1634 roku Ferdynand nominalnie dowodził armiami Habsburgów i w tym samym roku odbił Regensburg i pokonał Szwedów w pierwszej bitwie pod Nórdlingen. Stojąc na czele partii pokojowej na cesarskim dworze, popierał negocjacje, które doprowadziły do zawarcia pokoju praskiego w maju 1635 roku, na mocy którego cesarz Ferdynand II milcząco wyrzekał się swych absolutystycznych i centralistycznych zamiarów i przywracał status quo z 1627 roku.
Aby zapewnić sukcesję synowi, cesarz Ferdynand II już w 1625 roku przeprowadził wybór i koronację Ferdynanda na króla Węgier (tron był tam formalnie elekcyjny). W 1627 roku, po wprowadzeniu w Czechach monarchii dziedzicznej, Ferdynand został także koronowany w Pradze. Także za życia ojca w 1636 roku elektorzy Rzeszy Niemieckiej zebrani w Ratyzbonie wybrali go na króla rzymskiego (niemieckiego). 27 listopada 1625 roku sejm węgierski zebrany w Sopron (niem. Ödenburg) przyznał mu koronę Węgier, a 8 grudnia 1625 roku w tamtejszym kościele klasztornym franciszkanów miała miejsce jego sakra. 26 listopada 1627 roku w katedrze św. Wita w Pradze Ferdynand został ukoronowany na króla czeskiego (w obu państwach panował pod imieniem Ferdynanda III). 22 grudnia 1636 roku na sejmie Rzeszy w Regensburgu (Ratyzbonie) wybrano go królem niemieckim (rzymskim) i tego samego dnia został koronowany w tamtejszej katedrze św. Piotra (także jako Ferdynand III). Po śmierci ojca 15 lutego 1637 roku odziedziczył tytuł cesarski oraz, pod imieniem Ferdynanda IV, rządy w arcyksięstwie (Austria Górna i Dolna oraz Austria Wewnętrzna).
Po śmierci ojca w 1636 roku został cesarzem. Choć odmawiał swobód religijnych w swych królestwach i zwrotu majątków wydziedziczonej szlachty protestanckiej, przystał na kompromis z europejskimi mocarstwami protestanckimi i zgodził się na zawarcie pokoju westfalskiego, który zakończył trzydziestoletni okres wojen religijnych w Europie środkowej i przyznawał większą swobodę protestantom na Węgrzech. Po objęciu tronu w Świętym Cesarstwie toczyła się wojna trzydziestoletnia w latach 1618-1648. Starał się opanować sytuację w Niemczech, ratować pogrążony w ruinie kraj i pozycję polityczną Habsburgów. We wrześniu 1640 roku Ferdynand III zwołał Sejm Cesarstwa w Ratyzbonie. Przywrócono wtedy funkcjonowanie organów centralnych Rzeszy.
W 1641 roku jako król czeski wydał edykt wprowadzający placetum regium, czyli zakaz publikacji bulli i listów papieskich bez zgody cesarza (króla).
W 1643 roku rozpoczął negocjacje pokojowe ze Szwedami, Holendrami i Francuzami w Münster i Osnabrück. Ambasadorem cesarza został Maksymilian hrabia von Trauttmansdorff. Pod wrażeniem pogarszającej się sytuacji obozu katolickiego, upadku władzy cesarskiej i ruiny Niemiec, w 1644 roku Ferdynand III przyznał książętom i stanom Rzeszy prawo do samodzielnego zawierania traktatów i prowadzenia wojen (ius belli ac pacis). Liczył na to, że głosy książąt wesprą go podczas negocjacji pokojowych w toczącej się wojnie trzydziestoletniej. Decyzja Ferdynanda przyczyniła się do osłabienia władzy centralnej w Świętym Cesarstwie Rzymskim.
W 1648 roku Ferdynand III ustanowił jednostki stałej armii dla obrony granic ziem dziedzicznych Habsburgów. W 1651 roku cesarz ostatecznie zerwał z tolerancyjną polityką w krajach naddunajskich. Ogłosił wyznanie rzymskokatolickie za jedyne dozwolone na obszarach swojej monarchii.
Stopniowo kolejni książęta podpisywali pokoje lub rozejmy z Francją i Szwecją. W 1645 roku armia szwedzka marszałka Lennarta Torstenssona pokonała siły cesarskie pod Jüteborgiem i Jankowicami. W 1648 roku pod Zursmarshausen wojska francuskie (Tureniusz) i szwedzkie (generał Karol Gustaw Wrangel) po raz kolejny odniosły zwycięstwo nad armią cesarza. Droga do Austrii i Wiednia już wcześniej stała otworem, a na zachodzie kolejne klęski ponosili Hiszpanie. Cesarz musiał zgodzić się na podpisanie 24 października 1648 roku traktatu westfalskiego. W marcu 1650 roku Ferdynand III wydał specjalny edykt regulujący egzekucję postanowień pokoju w Niemczech. W 1653 roku zwołał jeszcze Sejm Cesarstwa dla rozpatrzenia spraw wykonania postanowień pokoju.
W 1653 roku Sejm Cesarstwa zakazał cesarzowi nadawania statusu stanu Rzeszy oraz godności książęcych i elektorskich bez zgody elektorów i książąt. W 1654 roku Ferdynand III zaakceptował ustawę Sejmu Cesarstwa pozwalającą książętom i stanom Rzeszy na samodzielne zbieranie podatków na cele obronne. Wzmocniło to pozycję książąt zarówno wobec cesarza, jak i wobec poddanych.
O talentach administracyjnych Ferdynanda świadczy stworzenie przez niego stałej armii i reforma rady cesarskiej. Jego następcą został drugi syn, Leopold I.
Żródła:
Ferdynand III Habsburg w "WikipediA"
DOM AUSTRIACKI (XVI-XX W.) - HABSBURGOWIE - autor: Przemysław Jaworski
01-01-2022
21-07-2020