Filip II Robertyng-Capet-Burbon-Vendôme-d'Orléans (urodzony w Saint-Cloud, 2 sierpnia 1674 roku, zmarł w Wersalu, 2 grudnia 1723 roku) herb

Syn Filipa I Robertyng-Capet-Burbon-Vendôme-d'Orléans, księcia Andegawenii (Anjou), Orleanu, de Chartres, de Valois, de Nemours, de Joinville, de Dourdan i de Romorantin, de Montpensier, de La Roche-sur-Yon, de Châtellerault i de Saint-Fergau, suwerennego księcia de Dombes, delfina-hrabiego d'Auvergne [Owernii], hrabiego de Mortain, de Bar-sur-Seine i de Domfront, wicehrabiego de Auge i de Brosse, barona de Beaujolais, de Montagu i de Combrailles, seniora de Champigny, de Argenton i de Saint-Sever, markiza de Coucy i de Folembray, seniora de Montargis i Elżbiety Charlotty Wittelsbach, córki Karola I Ludwika Wittelsbach, księcia-elektora Palatynatu Reńskiego.

Książę Chartres od 2 sierpnia 1674 roku do 1701 roku, książę Orleanu, de Valois, de Montpensier, de Nemours, de Joinville, de La Roche-sur-Yon, de Châtellerault i de Saint-Fergau, suwerenny książę de Dombes, delfin-hrabia d'Auvergne [Owernii], hrabia de Mortain, de Bar-sur-Seine, de Domfront, de Dourdan i de Romorantin, markiz de Coucy i de Folembray, wicehrabia de Auge i de Brosse, baron de Beaujolais, de Montagu i de Combrailles, senior de Montargis, de Champigny, de Argenton i de Saint-Sever od 9 czerwca 1701 roku do 2 grudnia 1723 roku, par Francji, regent Francji od 12 września 1715 roku do 22 lutego 1723 roku, I minister Francji od 10 sierpnia do 2 grudnia 1723 roku, I książę krwi od 1 kwietnia 1709 roku do 22 lutego 1723 roku.

18 lutego 1692 roku w kaplicy pałacowej w Wersalu poślubił Marię Franciszkę "Mademoiselle de Blois" de Bourbon (urodzona w zamku w Maintenon, 4 maja 1677 roku, zmarła w pałacu w Saint-Cloud pod Paryżem, 1 lutego 1749 roku), córkę Ludwika XIV "Wielkiego, Króla Słońce" Robertyng-Capet-Bourbon-Vendôme, króla Francji i Nawarry i Françoise d'Aubigné, markizy de Maintenon i du Parc, córki Constanta d'Aubigné, barona de Surimeau, gubernatora de Maillezais i Jeanne de Cardaillac.

Urodził się 2 sierpnia 1674 w pałacu w Saint-Cloud pod Paryżem i od tej chwili był tytułowany księciem Chartres. Po śmierci ojca 9 czerwca 1701 roku został księciem Orleanu, Chartres, Valois, Nemours, Joinville, Montpensier, La Roche-sur-Yon, Châtellerault i Saint-Fergau, suwerennym księciem Dombes, delfinem Owernii, hrabią Mortain, Bar-sur-Seine, Domfront, Dourdan i Romorantin, markizem Coucy i Folembray, wicehrabią Auge i Brosse, baronem Beaujolais, Montagu i Combrailles, panem na Montargis, Champigny, Argenton i Saint-Sever. Od młodych lat służył we francuskiej armii, w latach 90-tych walczył w Niderlandach, a podczas wojny o sukcesję hiszpańską był od 1706 roku głównodowodzącym wojsk francuskich we Włoszech.

Wraz ze śmiercią Henryka III Juliusza de Condé, 1 kwietnia 1709 roku uzyskał rangę pierwszego księcia krwi i tytuł MONSIEUR LE PRINCE, a po śmierci Ludwika XIV 1 września 1715 roku został regentem na czas nieletniości Ludwika XV, co zatwierdził paryski parlament w dniu 12 września.

Król Ludwik XIV zmarł 1 września 1715 roku. Jego następca, Ludwik XV, miał ledwie 5 lat. Traktat w Utrechcie z 1713 roku, który zakończył wojnę o sukcesję hiszpańską, pozbawiał króla Filipa V i jego potomków praw do tronu Francji. W tej sytuacji następcą małego i chorowitego Ludwika XV był właśnie Filip Orleański. Ludwik XIV chciał temu zapobiec, więc w swoim testamencie przyznał prawo dziedziczenia tronu swoim nieślubnym synom: księciu Maine i hrabiemu Tuluzy. Kompetencje regenta zostały znacznie ograniczone.

Pierwszym krokiem księcia Orleanu było więc skasowanie testamentu Ludwika XIV. Książę dokonał tego dzięki parlamentowi paryskiemu. W zamian za to przywrócił mu prawo remonstracji i odmowy rejestracji edyktów królewskich. Całą swoją politykę podporządkował zapewnieniu Orleanom tronu Francji (tzw. sekret regenta). Chciał zjednać sobie wszystkie stronnictwa, z wyjątkiem ludzi "starego dworu" oraz królewskich bastardów. Obojętny w sprawach religijnych poparł jednak jansenistów i uwolnił ich z więzień. Uwięziono natomiast kilku jezuitów, a spowiednik Ludwika XIV, ojciec Le Tellier, znalazł się na wygnaniu. W 1715 roku myślano przelotnie o zwołaniu Stanów Generalnych, ale zarzucono ten pomysł.

Chcąc usatysfakcjonować magnaterię, odsuniętą przez Ludwika XIV od spraw państwa, Filip zlikwidował jednoosobowe sekretariaty stanu i powołał na ich miejsce siedem kolegialnych rad (wojny, marynarki, finansów, spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych, handlu i wyznań). Czynnikiem koordynującym działania rady miała być Rada Regencji pod przewodnictwem księcia Orleanu. Stanowiska w radach obsadzili członkowie arystokracji. Ci wymowni dyletanci stanęli w obliczu grożącego bankructwa skarbu, waśni religijnych, rozbudzonych aspiracji politycznych parlamentów i skomplikowanej sytuacji międzynarodowej. Rychło okazało się, że magnateria nie nadaje się do rządów. W 1717 roku zniesiono rady i przywrócono sekretariaty stanu.

Głównym problemem państwa był ogromny dług publiczny. Zastanawiano się nawet, czy nie należałoby ogłosić bankructwa kraju. Oznaczałoby to jednak wielki kryzys polityczny i regent chciał tego uniknąć. Zwrócił się więc o pomoc do szkockiego aferzysty Johna Lawa. W 1715 roku Law przedłożył księciu projekt nowego banku akcyjnego, opartego w 75% na biletach państwa. W 1717 roku Law założył Kompanię Zachodnią dla handlu z francuskimi koloniami za Atlantykiem. W 1720 roku został generalnym kontrolerem finansów. Kompania Zachodnia wypuściła wówczas na rynek 600.000 akcji na łączną sumę 300 milionów liwrów. Francję ogarnął szał spekulacji. Za jedną akcję o nominalnej wartości 500 liwrów płacono ich 18 tysięcy. Akcje można było nabywać tylko za pomocą banknotów emitowanych przez bank Lawa. Francuzi przezwyciężyli początkową niechęć do papierowych pieniędzy i wkrótce kasy banku zapełniły się kruszcem. Wówczas bank został upaństwowiony. W maju 1720 roku emisja banku doszła do astronomicznej kwoty 2696 milionów liwrów.

Law rozpętał moce, nad którymi nie panował. Próbował powstrzymać gorączkę spekulacji, ale bezskutecznie. W 1721 roku nastąpił krach systemu Lawa. Wiele rodów francuskich zbankrutowało, a kryzys finansowy zagroził stabilności państwa. Law zdołał zbiec za granicę. Jego reformy zostały rychło zniesione i nastąpił pełen powrót do polityki czasów Ludwika XIV. W społeczeństwie francuskim zakorzeniła się niechęć do banków emisyjnych, pieniędzy papierowych i spekulacji giełdowych. Udało się jednak zredukować dług państwowy, który w 1723 roku wynosił 1700 milionów liwrów.

W tym samym czasie regent musiał stawić czoło grupie arystokratów pod wodzą księcia Maine (spisek Cellamare), którzy chcieli przenieść regencję w ręce króla Hiszpanii Filipa V. Spisek został wykryty w 1718 roku. Książę orleański zawarł wówczas antyhiszpański sojusz z Wielką Brytanią i Holandią. W 1720 roku Francja wypowiedziała wojnę Hiszpanii. Armia marszałka Berwicka wkroczyła do Hiszpanii. Filip V rychło zawarł pokój z regentem.

15 lutego 1723 roku Filip Orleański zrzekł się regencji wobec osiągnięcia pełnoletniości przez Ludwika XV. Zachował jednak stanowisko pierwszego ministra, które sprawował aż do swojej śmierci.

Jego rządy to czas niebywale bujnego rozkwitu architektury, malarstwa i rzeźby francuskiej. Powstał wówczas styl regencji, będący zapowiedzią rokoka. Na jego cześć został nazwany Nowy Orlean w stanie Luizjana.

Rządy regenta przyniosły rozładowania dusznej atmosfery schyłku panowania Ludwika XIV. W 1717 roku Filip II Burbon-Orleański ukrócił wprawdzie dążenia jansenistów oraz cofnął uprawnienia parlamentów, ale raz rozpoczętego procesu nie dało się zatrzymać. Szlachta urzędnicza (noblesse de robe) nie dała się już zmusić do milczenia. Z biegiem lat narastać będzie opór parlamentów wobec władzy króla. Za rządów regenta nastąpiło pęknięcie w monolitycznym gmachu monarchii Ludwika XIV.

O 19:00 2 grudnia 1723 roku książę spędzał czas ze swoją kochanką, księżną de Phalaris. Nagle dostał ataku apopleksji. Księżna zaczęła wzywać pomocy, ale w Wersalu nie było żadnego medyka i trzeba go było szukać w mieście. Gdy lekarz przybył do księcia, zdecydował się puścić mu krew. Obecna przy tym pani de Sabran powiedziała: Proszę nic nie robić. Właśnie zajmował się amorami i pański sposób leczenia mógłby go zabić. Lekarz nie przejął się tym i puścił Filipowi krew. Książę Orleanu zmarł o godzinie 19:30. Ostatnie słowa skierował do księżnej de Phalaris. Brzmiały one: Proszę opowiadać dalej....

Regent został pochowany w bazylice Saint-Denis. Po Paryżu krążyły pogłoski, że jego serce zjadł wielki duński pies trzymany na dworze Filipa. Nie jest to prawdą, gdyż serce księcia przeniesiono w uroczystej procesji do kościoła Val-de-Grâce w Paryżu. Jeden z przechodniów, zapytany, czy widział, jak je niesiono, odpowiedział: Nie widziałem serca, ale widziałem, jak jego dusza przechodzi przez ulicę Piekielną. Obecnie serce księcia znajduje się w kaplicy królewskiej św. Ludwika w Dreux, stanowiącej od XIX wieku nekropolii dynastii orleańskiej.

w 1692 roku poślubił Franciszkę Marię Burbon "Mademoiselle de Blois", legitymizowaną córkę Ludwika XIV i jego metresy, markizy de Montespan. Filip i Franciszka mieli jednego syna i siedem córek.

Filip miał również kilkoro nieślubnych dzieci. Troje z nich zostało przezeń uznanych:

Louis Charles de Saint-Albin (urodzony 5 kwietnia 1698 roku, zmarł 9 kwietnia 1764 roku), syn Florence Pellerin; książę-arcybiskup Cambrai,

Angélique de Froissy (urodzona przed 1702 rokiem, zmarła 15 października 1785 roku), żona: Henry François, hrabiego de Ségur, barona de Romainville i de Ponchat,

Jean Philippe François d'Orléans (urodzony 28 sierpnia 1702 roku, zmarł 16 czerwca 1748 roku), syn Marii Ludwiki Le Bel de La Boisserie; hrabia d'Argenton, kawaler maltański.

Filip Orleański był cynicznym hulaką bez politycznych zasad. Znany był z zachowania łamiącego wszelkie konwenanse i etykietę dworską. Był ateistą - w czasie mszy świętych czytywał, ukryte w Biblii, dzieła François Rabelais'go. Podczas wielkich świąt kościelnych zwykł organizować wystawne zabawy. Występował w sztukach Moliera i Racine'a, komponował opery, malował i tworzył miedzioryty. Był również wielkim kolekcjonerem sztuki.


Żródła:

"BURBONOWIE"- autor: Przemysław Jaworski - 2018


Filip II Burbon-Orleański w "Wikipedia"

22-10-2023

15-11-2020