Karol II "Łysy" Pépinnide-Caroling (urodzony we Frankfurcie nad Menem, 13 czerwca 823 roku, zmarł w Avrieux=Bries-les-Bains, 6 października 877 roku) herb

Syn Ludwika I "Pobożnego" Pépinnide-Caroling, króla Akwitanii, króla Franków, cesarza rzymskiego i Judyty Welf Bawarskiej, córki Welfa I, hrabiego z Altdorfu.

Książę Alemanii, Retii, Alzacji i części Burgundii od sierpnia 829 roku, król Akwitanii od września 832 roku do 15 marca 834 roku i od 848 roku do 6 października 877 roku, król ziem między Fryzją a Sekwą od 837 roku do 6 października 877 roku, król Maine i ziem między Sekwaną a Loarą od 838 roku do 6 października 877 roku, król ziem między Mużą i Sekwana, zachodniej i południowej Burgundii, Prowansji, Neustrii, Bretanii, Akwitanii, Gaskonii i Septimanii od 28 maja 839 roku do 6 października 877 roku, król Zachodnich Franków od 11 sierpnia 843 roku do 6 października 877 roku, król Lotaryngii od 869 roku do 6 października 877 roku, król Italii od 31 stycznia 876 roku do 6 października 877 roku, cesarz rzymski od 25 grudnia 875 roku do 6 października 877 roku.

W Quierzy, Aisne 13 grudnia 842 roku poślubiła (rozwód w 867 roku) Ermentrudę [Hermentrudę, Irmtrudę] Agilolfinges d'Orléans (urodzona w Orléans, 27 września około 825 lub 27 września 830 roku, zmarła w Saint-Denis, 6 października 869 roku), córkę Eudes [Odona] I, hrabiego Orléanu i Engeltrudis de Paris, córki Liutharda de Paris, hrabiego de Fézensac i Grimhildy. W Aachen, 12 października 869 roku poślubił (potwierdzono w Aix-la-Chapelle, 22 stycznia 870 roku) Richildy [Richildis, Richeut] Biwinid (Bivinides) Prowansalską (urodzona w Metz, w Lotaryngii we Francji, około 845 roku, zmarła w Prowansji, [30 stycznia] 2 czerwca 910 roku), regentkę Wschodniej Frankonii, córkę Bivina Biwinida (Bivinides) d'Amiens (Autun), opata św. Piotra w Gorze, hrabiego Ardennes i Richildy Bosonid d'Autun, córki Bosa "Starszego" Bosonidy, hrabiego Turynu, hrabiego Valois.

Jego przydomek niekoniecznie odnosi się do przedwczesnej łysiny - niektórzy badacze są skłonni uważać go za przenośnię, wskazującą na początkowy brak uposażenia Karola, lub wręcz za ironiczne określenie silnie owłosionego cesarza; wskazuje się także na ogolenie przez Karola głowy w dniu ponownej konsekracji opactwa w Compiegne w 877 roku.

Urodził się 13 czerwca 823 roku we Frankfurcie nad Menem. Jego późne narodzenie zburzyło porządek ustanowiony w Ordinatici Imperii w 817 roku. Podczas zgromadzenia możnych w Wormacji w sierpniu 829 roku ojciec przeznaczył dla niego dzielnicę, składającą się z Alemanii (Szwabii), Recji, Alzacji i części Burgundii, co wywołało opór jego przyrodnich braci i ich walkę przeciwko ojcu.

Nadanie Karolowi osobnej dzielnicy przez Ludwika I spowodowało długotrwały kryzys dynastyczny i polityczny w monarchii frankijskiej, przełamany dopiero w traktacie z Verdun w 843 roku, przyznającym Karolowi Neustrię z Bretanią, Akwitanię i część Burgundii. Początki jego władzy opierały się na kruchych podstawach. Mimo że w 843 roku zawarł układ w Coulaines z możnymi świeckimi, jak i z duchownymi o wzajemnym respektowaniu praw, szlachta zachodnio-frankijska wielokrotnie proponowała przejęcie władzy Ludwikowi "Niemickiemu", a najazdy Ludwika w latach 854 i 858-859 poważnie zagroziły panowaniu Karola.

Lotar I i jego bracia wzięli do niewoli Ludwika "Pobożnego" w 833 roku, Karol został wysłany do klasztoru w Prüm. We wrześniu 832 roku cesarz przekazał mu królestwo Akwitanii, odebrane Pepinowi I, jednak w 833 roku Ludwik I "Pobożny" został zdetronizowany przez starszych synów, natomiast Karola umieszczono w klasztorze w Prüm.

Jego też część imperium była najbardziej narażona na nieustanne od 841 roku najazdy Normanów. Zmuszony był zwalczać narastające separatyzmy plemienne i regionalne. Akwitańczycy uznali jego władzę dopiero w 848 roku, uprzednio detronizując Pepina II Akwitańskiego, bratanka Karola. Bretania, nigdy całkowicie nie podbita przez Karolingów, została w 868 roku uznana faktycznie za samodzielne państwo, płacące jedynie trybut.

15 marca 834 roku w Quierzy cesarz zwrócił Akwitanię Pepinowi. Na zjeździe w Akwizgranie w trzy lata później w 837 roku Ludwik "Pobożny" nadał Karolowi tytuł królewski wraz z Neustrią i całą Burgundią oraz ziemiami od Fryzji po rzekę Mozę, a po śmierci Pepina I w 838 roku uczynił go królem Akwitanii (został tam uznany dopiero po dziesięciu latach, odsunąwszy Pepina II.

Po osiągnięciu pełnoletności w 838 roku został koronowany na króla, otrzymał władzę nad Neustrią (jako wicekrólestwem). Podczas zjazdu w Wormacji 28 maja 839 roku doszło do kolejnego podziału państwa między najstarszego z braci, Lotara I, oraz Karola "Łysego", zgodnie z którym ten drugi otrzymał królestwo na zachód od Mozy, Rodanu i Saony wraz z Prowansją.

Po śmierci Ludwika I (zmarł 20 czerwca 840 roku), cesarz Lotar I od nowa podjął wojnę z młodszymi braćmi, jednocząc siły z Pepinem II Akwitańskim, został jednak pokonany przez Karola oraz sprzymierzonego z nim Ludwika II "Niemieckiego" 25 czerwca 841 roku pod Fontenoy-en-Puisaye, osłabienie wszystkich armii wymogło jednak szukanie rozwiązania dyplomatycznego. Również po śmierci ojca w 840 roku przebywał w Akwitanii, dzięki umiejętnej polityce zjednując zwolenników przed spodziewaną konfrontacją z przyrodnimi braćmi i tłumiąc powstanie bratanka, Pepina II.

Po śmierci brata Pepina nadal faworyzowany, przewidywany był przez cesarza na władcę całej zachodniej części państwa, co doprowadziło do kolejnych buntów Lotara I i Ludwika "Niemieckiego", a także syna zmarłego Pepina (839-840).

Karol oparł się namowom Lotara i 14 lutego 842 roku w Strasburgu Karol II "Łysy" zawarł z Ludwikiem wymierzone w Lotara I i Pepina II przymierze (przysięga strasburska), co zmusiło cesarza do podjęcia rokowań pokojowych. Następnie sprzymierzeni bracia zajęli stołeczny Akwizgran, ogłaszając wydziedziczenie Lotara. Osłabiony Lotar zerwał sojusz z Pepinem i rozpoczął pertraktacje z braćmi.

Po długich rokowaniach dokonany dnia 11 sierpnia 843 roku w Verdun nowy podział imperium karolińskiego stanowił, że Karol II władać będzie królestwem zachodnio-frankońskim, którego granice wyznaczały od linii rzek: Mozy, Skaldy, Saony i Rodanu wraz z północną częścią Burgundii. Układ z arystokracją i duchowieństwem zachodnio-frankońskim w Coulaincs w listopadzie 843 roku przynosił umocnienie pozycji możnych i Kościoła: Karol potwierdzał dotychczasowe prawa możnowładców, zobowiązywał się do poszanowania dóbr kościelnych i gwarantował wpływ wasali na swe decyzje.

Wznowione walki przeciwko Pepinowi Akwitańskiemu w 844 roku zakończyły się niepowodzeniem i szybkim zawarciem pokojem w 845 roku, wymuszonym natarciem Normanów, którzy już w 843 roku zdobyli Nantes, a w 845 roku zaatakowali i zdobyli Paryż. Wobec słabości swej armii Karol zdecydował się zapłacić im okup w zamian za opuszczenie ziem frankońskich. Podjęta w tym czasie próba faktycznego podporządkowania Bretanii zakończyła się klęską Karola pod Ballon w 845 roku i uznaniem władzy książęcej lokalnego władcy Nominoego.

Dążąc do umocnienia władzy na podległych sobie terenach, zabronił wasalom zmiany seniora w 847 roku, kontynuował karolińskie formy rządów i tradycje. W 848 roku zdołał uzyskać poparcie większości możnowładców akwitańskich i koronować się na króla, w 852 roku pojmał na pewien czas Pepina.

W 848 roku zdołał pozyskać Akwitanię z rąk Pepina II i 6 czerwca tego roku w katedrze św. Krzyża (Sainte-Croix) w Orleanie został koronowany na króla Franków Zachodnich i Akwitanii przez arcybiskupa Sens Wenilona. Po śmierci w 869 roku bratanka, Lotara II, wbrew wcześniejszym umowom zawartym z Ludwikiem II "Niemieckim", podporządkował sobie Lotaryngię i 9 września został ukoronowany w katedrze w Metzu. Zajął Akwizgran, jednak wedle ustaleń poczynionych 9 sierpnia 870 roku na zjeździe w Mersen musiał podzielić się Lotaryngią ze starszym bratem, uzyskując jedynie część tego królestwa na zachód od Mozeli.

Kolejna wyprawa do Bretanii w 851 roku zakończyła się klęską nad Vilaine i wymuszoną zgodą na przyjęcie przez Erispoego (syna Nominoego) tytułu królewskiego. Wspólnie z Lotarem I walczył przeciwko atakującym dolną Sekwanę Normanom, w 854 roku zawarł z nim przymierze przeciwko Ludwikowi Niemieckiemu; doprowadził do koronacji swego syna Karola na króla Akwitanii w 855 roku, a Ludwika "Jąkały" na króla Neustrii w 856 roku. Nic był w stanie zapobiec splądrowaniu Orleanu, Paryża i Torus przez Normanów w latach 856-858. Podczas walk z najeźdźcami został zaatakowany przez Ludwika "Niemieckiego" w 858 roku, który (popierany przez sprzyjającą mu opozycję akwitańską) dążył do zagarnięcia ziem zachodnich.

W 855 roku Karol osadził syna, Karola "Dziecię", jako współwładcę na tronie akwitańskim, a w 856 roku Ludwika "Jąkałę" - jako współwładcę w Neustrii. Dopiero pokój w Koblencji w 860 roku z Ludwikiem "Niemckiego" umożliwił Karolowi stopniową konsolidację państwa.

Mimo porażki Karola "Łysego" pod Briennc większość zachodnio frankońskich biskupów i część możnych pozostała wierna monarsze, zmuszając Ludwika do odwrotu w 959 roku. Zawarty pod naciskiem episkopatu układ między Karolem a Ludwikiem w Saint Castor, w 860 roku podtrzymał wcześniejsze regulacje. Równocześnie pokój zawarty z Normanami w Koblencji, w 860 roku kończył zagrożenie ich najazdami.

Przywróciwszy swą władzę w Bretanii w 861 roku ostatecznie pokonał i pojmał Pepina w 864 roku, na trwałe wiążąc Akwitanię z ziemiami zachodnio frankońskimi. Po zakończeniu wojen dążył do konsolidacji swego państwa i sakralizacji władzy królewskiej. Dokonał reformy administracyjnej - m.in. podział państwa na 12 okręgów, w latach 860-864, rozpoczął rozbudowę zamków, ograniczając jednocześnie możliwości ich wznoszenia bez przyzwolenia królewskiego, dbał o budowę dróg i mostów, rozwijał królewski aparat skarbowy.

Postępowała feudalizacja państwa. Jego dążenia do reintegracji państwa karolińskiego uniemożliwiała słabość militarna. Dążąc do zagarnięcia Lotaryngii w razie zgonu Lotara II bez legalnych następców, torpedował podejmowane przez tegoż dyplomatyczne próby legitymizacji pozamałżeńskiego potomstwa.

W 862 roku zawarł z Ludwikiem "Niemieckim" układ w sprawie ewentualnego rozbioru Lotaryngii. Bezpośrednio po śmierci Lotara II w 869 roku zajął jego ziemie i koronował się na króla, korzystając z choroby Ludwika "Niemieckiego". Po jego powrocie do zdrowia nie zdołał utrzymać się na zajętych ziemiach ani zdobyć poparcia większości możnych lotaryńskich.

Śmierć Karola "Dziecię" w 866 roku zapobiegła wentualnym sporom dynastycznym. Śmierć króla Lotara II w 869 roku oraz wewnętrzne spory w Lotaryngii skłoniły Karola II do jej zajęcia i koronacji w Metzu. Aby uniknąć starcia z Ludwikiem "Niemieckim", doprowadził w 870 roku w Mersen do podziału Lotaryngii. Po śmierci w 875 roku króla Włoch, cesarza Ludwika II, syna Lotara I, przewidziany na jego następcę Karloman, syn Ludwika II "Niemckiego", został wyprzedzony przez Karola II, który w tym samym roku koronował się za zgodą papieża. Odtąd przez następne stulecia utarła się zasada, że dysponentem cesarskiej korony są wyłącznie papieże. Koronacja cesarska otwierała nowy, wielkofrankijski etap polityki Karola, który po początkowych sukcesach, jak podporządkowanie Włoch, równie nagle znalazł się w głębokim kryzysie. Śmierć przerwała tę próbę odbudowy karolińskiej wielkości. Nie do przecenienia są zasługi Karola II dla dogorywającego renesansu karolińskiego.

W 870 roku w Mersen doszło do kompromisowego układu, zgodnie z którym Karolowi przypadły ziemie na zachód od Mozeli. Po śmierci cesarza Ludwika II w 875 roku papież Jan VIII przeprowadził wybór Karola "Łysego" na cesarza. Wyprawę koronacyjną Karola do Italii wykorzystał ponownie Ludwik Niemiecki, który najechał ziemie zachodnio-frankońskie, lecz z powodu braku poparcia znów został zmuszony do odwrotu. Po koronacji na cesarza w Rzymie, w 875 roku i na króla Italii w Pawii, w 876 roku Karol potwierdził i rozszerzył układy pomiędzy cesarstwem a papiestwem.

Próba opanowania wschodnio-frankońskiej Lotaryngii po śmierci Ludwika "Niemieckiego" zakończyła się klęską wojsk cesarskich pod Andcrnacht w 876 roku i ucieczką Karola z pola bitwy. Mimo zagrożenia państwa zachodnio-frankońskiego przez Normanów, na apele papieża (atakowanego przez Saracenów i zagrożonego przez Gwidona ze Spoleto) przygotowywał kolejną wyprawę do Italii. Aby pokonać opór możnowładców, złożył wiele obietnic (m.in. dotyczących pozostawienia lenn korony synom, w razie gdyby ich ojcowie polegli podczas wyprawy), wzmacniających pozycję wasali wobec korony. Zapewniwszy Ludwikowi "Jąkale" następstwo tronu zachodnio frankońskiego, wyruszył w 877 roku do Italii. Zaatakowany w drodze przez wojska Karlomana i zmuszony do odwrotu, zmarł w Sabaudii.

Po śmierci cesarza Ludwika II "Młodszego" (syna Lotara I), latem 875 roku przybył do Italii i 25 grudnia w bazylice św. Piotra w Rzymie otrzymał cesarską sakrę z rąk papieża Jana VIII. 8 lutego 876 roku na zgromadzeniu italskich możnych w Pawii ogłoszono go królem Longobardów (Italii) i ukoronowano.

Zmarł 6 października (lub dzień wcześniej) 877 roku w Avrieux lub w Brides-les-Bains i został pochowany w klasztorze benedyktynów św. Michała w Nantui, skąd w późniejszym czasie jego szczątki przeniesiono do królewskiej nekropolii w Saint-Denis pod Paryżem.

Był miłośnikiem ksiąg i sztuki. Na jego zlecenie wykonano wiele cennych sprzętów i iluminowanych ksiąg. Jako jego mecenas zgromadził na swoim dworze znakomitych luminarzy kultury łacińskiej.


Żródła:

"Słownik władców świata" - Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza i Kamil Stepan, Kraków 2005


"KAROLINGOWIE IX-X w."- autor: Przemysław Jaworski - 2018


"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józef Dobosza i Macieja Serwańskiego


CHARLES w "Medievan Lands" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


CHARLES w "Medievan Lands" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

07-06-2020

25-05-2020

18-05-2020

26-02-2020