

Karol IX Robertyng-Capet-Valois-d'Orléans-Angoulęme (urodzony w Saint-Germain-en-Laye, 27 czerwca 1550 roku, zmarł w Vincennes, 30 maja 1574 roku) herb
Syn Henryka II Robertyng-Capet-Valois-d'Orléans-Angoulęme, króla Francji i Katarzyny Medycejskiej, gouvernante Francji, córki Wawrzyńca [Lorenca] II Medyceusza, księcia Urbino, władcy Florencji.
Książę d'Angouleme od 27 czerwca 1550 roku do 24 października 1550 roku, książę Orleanu i delfin-hrabia de Viennois jako Karol Maksymilian od 24 października 1550 roku, książę Bretanii jako Karol I od 5 grudnia 1560 roku do 30 maja 1574 roku, król Francji jako Karol IX od 5 grudnia 1560 roku do 30 maja 1574 roku.
Tytulara: Z bożej łaski arcychrześcijański król Francji.
22 października 1570 roku (per procura) w katedrze w Spirze i (sponsalia de futuro) 26 listopada 1570 roku w Mézieres-en-Champagne poślubił Elżbietę Habsburżankę (urodzona w zamku Hofburg, 5 lipca 1554 roku, zmarła w Wiedniu, 22 stycznia 1592 roku), księżną de Berry, księżną de Bourbonnais i Owernii, córkę Maksymiliana II Habsburga, cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckie, króla Węgier, króla Czech, arcyksięcia Austrii i Marii Habsburżanki Hiszpańskiej, córki Karola V Habsburga, cesarza Rzysmkiego Narodu Niemieckiego, króla Hiszpanii, król Kastylii i Leónu, króla Aragonii, króla Neapolu i Sycylii, Sardynii i Korsyki, króla Jerozolimy, arcyksięcia Austrii.
Brat Franciszka II i Henryka III.
Na jego panowanie przypada początek wojen religijnych we Francji oraz niechlubna noc św. Bartłomieja.
Urodził się 27 czerwca 1550 na zamku w Saint-Germain-en-Laye pod Paryżem i na chrzcie otrzymał imiona KAROL MAKSYMILIAN. Od urodzenia tytułowany księciem Angouleme, 24 października 1550 roku przejął po zmarłym bracie Ludwiku godność księcia Orleanu. Od akcesji starszego brata Franciszka II, 10 lipca 1559 roku tytułowany był MONSIEUR, a po jego rychłym zgonie 5 grudnia 1560 roku został królem Francji.
Początkowo książę Orleanu, od 1559 roku (po koronacji Franciszka II) delfin, po bezpotomnej śmierci brata objął tron. Koronacja Karola, której dopełnił kardynał Karol Lotaryński, miała miejsce 15 maja 1561 w katedrze Notre-Dame w Reims. Ze względu na małoletniość króla do 1563 roku regencję sprawowała jego matka Katarzyna Medycejska, dążąca przy poparciu Stanów Generalnych do kompromisu między katolikami i protestantami. Próby łagodzenia sporów dysputami tzw. kolokwium w Poissy w 1561 roku i edyktami nie przyniosły rezultatu. Po rzezi uczestników protestanckiego nabożeństwa w Wassy, dokonanej przez ludzi Gwizjuszów w marcu 1562 roku, Francja pogrążyła się w wojnie religijnej, w której hugenoci otrzymali pomoc od Anglii (w zamian wydając Anglikom miasto Hawr).
Anglicy zostali pokonani pod Dreux w grudniu 1562 roku, ale katolicy oblężenia protestanckich miast nic przynosiły rezultatów. W celu spacylikowania nastrojów Katarzyna zezwoliła na ograniczoną swobodę kultu hugenockiego na mocy edyktu z Amboisc z 1563 roku i ogłosiła Karola pełnoletnim władcą, chcąc uczynić go oficjalnie arbitrem pomiędzy obu stronnictwami. W rzeczywistości jej wpływ na rządy nic zmalał. Podjęta przez, przywódcę protestantów księcia Ludwika de Condé nieudana próba schwytania Karola i uczynienia go marionetką w ręku partii protestanckiej w 1567 roku doprowadziła do wybuchu dwóch kolejnych wojen religijnych w latach 1567-1568 i w latach 1568-1570, zakończonych pokojem w Saint-Germainen-Laye w 1570 roku, który amnestionował hugenotów, przywracał im prawo kultu (z wyłączeniem stolicy) i dostęp do urzędów.
Karol nie miał koncepcji likwidacji waśni religijnych. Nawiązał współpracę z hugenockim przywódcą admirałem Coligny, przychylając się coraz bardziej do jego antyhabsburskich planów wojennych. Porozumienie dworu z hugenotami miał przypieczętować ślub królewskiej siostry Małgorzaty i hugenockiego króla Nawarry Henryka de Bourbon (Henryk IV). Ostatecznie Karol IX za namową matki, brata Henryka i Gwizjuszów zezwolił na rzeź hugenotów przybyłych do Paryża na ślub królewskiej pary i w konsekwencji nocy św. Bartłomieja w 1572 roku. W toku rzezi hugenotów, król uratował Henryka de Bourbon, zmuszając go do przejścia na katolicyzm, ale fala pogromów rozszerzyła się na prowincję. Wyniszczająca czwarta wojna religijna w latach 1572-1573 nie przyniosła rozstrzygnięcia.
Karol wspierał elekcję brata Henryka na króla polskiego w 1573 roku i uczestniczył w rokowaniach z polską delegacją w sprawie warunków objęcia tronu.
W maju 1572 roku stadhouder niderlandzki Wilhelm Orański, szukający oparcia w walkach z Hiszpanią o suwerenność północnych prowincji Niderlandów, ogłosił Karola IX "Obrońcą Holandii".
Zmarł na gruźlicę płuc w podparyskim zamku Vincennes. Ciało króla złożono w Saint-Denis, natomiast jego serce u paryskich celestynów.. Wobec braku męskiego potomka Karola władzę objął jego brat Henryk.
W 1570 roku Karol ożenił się z Elżbietą Habsburżanką, arcyksiężniczką austriacką. Para miała jedynie córkę. Karol miał pozamałzeński związek z długoletnią kochanką: Marią Touchet (urorodzona około 1553 roku lub w 1549 roku, zmarła 28 marca 1638 roku), seniorkę de Belleville i de Langeais, córkę Jana Toucheta, radcy parlamentu w Lyonie, seniora de Beauvais i de Quillart i Marii, którą poznał w 1566 podczas podróży po Francji, od 20 października 1578 roku małżonki Franciszka de Balzac (urodzony w 1541 roku, zmarł 11 lutego 1613 roku), seniora de Entragues, de Marcoussis i de Boissy, gubernatora Orleanu i d'Étampes. Miał z nią nieślubnych synów:
syn (urodzony w 1572 roku, zmarł w dzieciństwie),
Karola de Valois "Bastard de Valois, Charles Monsieur, Monsieur dd'Angoulęme" (urodzony 28 kwietnia 1573 roku, zmarł 24 września 1650 roku), hrabia d'Auvergne, hrabia de Clermont, hrabia du Lauraguais, hrabia de Carcassonne, hrabia d'Alais, książę d'Angoulęme, hrabia de Ponthieu, senior de Cognac, po nim potomstwo.
Żródła:
"Słownik władców świata" - Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza i Kamil Stepan, Kraków 2005
"WALEZJUSZE"- autor: Przemysław Jaworski - 2018
11-11-2020
04-10-2020