Władysław I "Wielkoduszny" Robertyng-Capet-d'Anjou (urodzony w Neapolu, 14 lipca 1376 roku, zmarł otruty w Neapolu, 6 sierpnia 1414 roku) herb

Syn Karola III "Małego" Robertyng-Capet-d'Anjou, księcia Durazzo, hrabiego Gravina i pana Albanii, tytularnego króla Jerozolimy i Sycylii, króla Neapolu, króla Węgier i Chorwacji, księcia Achai i Małgorzaty Robertyng-Capet-d'Anjou-di Durazzo, regentki Neapolu, córki Karola Robertyng-Capet-d'Anjou, księcia Durazzo.

Tytularny król Węgier, Dalmacji, Romanii, Serbii, Galicji, Lodomerii, Bułgarii i Cumanii od 29 maja 1390 roku do 5 sierpnia 1403 roku i od października 1403 roku do 6 sierpnia 1414 roku, król Wegier jako László (V) "Nápolyi" od 5 sierpnia do października 1403 roku, tytularny król Jerozolimy, tytularny król Sycylii, tytularny hrabia Prowansji i Forcalquiera od 24 lutego 1386 roku do 6 sierpnia 1414 roku, hrabia-małżonek Lecce i książę Tarentu od 1406 roku do 6 sierpnia 1414 roku, książę Achai od 23 kwietnia 1407 roku do 6 sierpnia 1414 roku, władca Wenecji od 1409 roku do 6 sierpnia 1414 roku, król Neapolu.

21 września 1389 roku na zamku Gaeta (rozwód w lipcu 1392 roku) poślubił Konstancją Chiaramonte=de Clermont (urodzona w 1376 roku, zmarła w 1423 roku), córką Manfreda III Chiaramonte=de Clermont, hrabiego di Motica, wielkiego seneszala Królestwa Trinacrii i wikariusza generalnego Królestwa Sycylii i Eufemii Ventimiglia, córki Francesca II Ventimiglia, wikariusza Królestwa Sycylijskiego, hrabiego Geraci. W Neapolu, 13 lub 28 lutego 1403 roku poślubił Marię de Lusignan (urodzona w Genui, w 1381 roku, zmarła w Neapolu, 4 września 1404 roku), córkę Jakuba I de Lusignan króla Cypru, tytularnego króla Armenii, Jerozolimy i Jadwigi Welf, córki Filipa Welfa konetabla Jerozolimy. 23 kwietnia 1407 roku w Tarencie poślubił Marią II d'Enghien (urodzona w 1370 roku, zmarła w Lecce, 9 maja 1446 roku) hrabinę di Lecce, córkę Jan d'Enghien hrabiego di Castro i Sanchy des Baux.

Król Neapolu Władysław I był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli dynastii andegaweńskiej, dążącym do zdobycia hegemonii w całej Italii i ostatnim z władców tego rodu zasiadającym (choć krótkotrwale) na tronie Królestwa Węgier.

Władysław pochodził z dynastii andegaweńskiej (Anjou), będącej boczną linią francuskich Kapetyngów. Był synem króla Neapolu i króla Węgier Karola III (zwanego także Karolem z Durazzo) i Małgorzaty, pochodzącej również z dynastii andegaweńskiej. Jego siostrą była Joanna II, jego następczyni na neapolitańskim tronie.

Ojciec Władysława w lutym 1386 roku został skrytobójczy zamordowany, niespełna dwa miesiące po tym jak koronował się na króla Węgier. Małoletni Władysław nie mógł rzecz jasna objąć samodzielnych rządów i regentką w Neapolu została jego matka, Małgorzata. Królestwo Węgier przypadło córce Ludwika I "Wielkiego", krewnego władców Neapolu.

Matka Władysława szybko stanęła przed problemem pretensji, które wobec korony neapolitańskiej rościł Ludwik II Anjou.

Od najmłodszych lat został przygotowywany do objęcia tronu stając się z biegiem lat wspaniałym politykiem i strategiem, obrońcą oraz kontrolerem papieży w awiniońskiej niewoli. Skorzystał z chaosu we Włoszech, i znacznie rozszerzyć swoje królestwo i władzę.

Władysław znacząco przyczynił się do umocnienia potęgi Królestwa Neapo­lu, wpływając na obsadę papieskiego tronu.

Po śmierci ojca w 1386 roku zasiadł w wie­ku dziewięciu lat na królewskim tro­nie. Rządy w imieniu małoletniego Władysława sprawowała jego matka. Jednakże już w 1387 roku Władysław zo­stał usunięty z tronu przez Ludwika II Andegaweńskiego, który wykorzystu­jąc małoletniość młodego króla, sięgnął sam po władzę, zmuszając go do opu­szczenia Neapolu. W 1399 roku Włady­sław podporządkował sobie buntują­cych się baronów i wyparł Ludwika z Neapolu.

W 1404 roku Władysław włączył się w konflikt na Węgrzech. W sierpniu tego roku wkroczył do Dalmacji i ko­ronował się na króla Węgier. Nie udało mu się jednak opanować kraju. Na wiadomość o kolejnym buncie baro­nów musiał opuścić Węgry i powrócić do Neapolu.

Mając poparcie papieża Bonifacego IX, powołując się na dziedzictwo swego ojca, Władysław wybrał się do węgierskiej naonczas Dalmacji, gdzie 5 sierpnia 1403 roku w Zadarze arcybiskup Esztergom koronował go na króla Węgier, w opozycji do panującego Zygmunta Luksemburskiego, który jednakże nie pozwolił Władysławowi przejąć władzy w innych częściach Węgier i rok później zmusił go do odwrotu. Mimo to Władysław nie zrezygnował z roszczeń do korony świętego Stefana i do swej śmierci tytułował się królem Węgier. Władysławowi udało się zachować Dalmację, którą w 1409 roku odstąpił Republice weneckiej za cenę 100 tysięcy dukatów.

Popierany przez opozycję antyluksemburską na Węgrzech w 1403 roku został koronowany na króla Węgier i Dalmacji - tronu jednak nigdy nie zdobył.

Po śmierci papieża Bonifacego IX na tronie papieskim zasiadł Innocenty VII. Antypapież Benedykt XIII uzy­skał natomiast poparcie Ludwika Ande­gaweńskiego. W tej sytuacji Władysław opowiedział się po stronie Innocentego i zajął Rzym. Papież ogłosił go obrońcą Kościoła i przekazał mu zarząd Kam­panii i Maritimy. Po śmierci księcia Ta­rentu Władysław poślubił wdowę po nim i przyłączył księstwo do swoich posiadłości. W jego rękach znalazła się wówczas znaczna część środkowych i południowych Włoch.

Po śmierci Innocentego VII no­wym papieżem został Grzegorz XII. Z pretensjami do tronu papieskiego wystąpił jednak także kolejny antypa­pież, Aleksander V. Wybór Aleksandra przeprowadził synod w Pizie. Ale­ksander wkrótce zmarł. Jego następcą został Jan XXII, który uzyskał po­parcie Ludwika Andegaweńskiego. Władysław stanął w tym sporze po stronie Grzegorza XII. W tej sytuacji w 1411 roku Jan XXII koronował Ludwi­ka na króla Neapolu. Wkrótce w bi­twie pod Roccasecca Ludwik pokonał siły Władysława. Władysław nie za­mierzał jednak rezygnować z dalszej walki. Zawarł pokój z Florencją i uzy­skał pomoc Muzio Sforzy. Starał się również pozyskać Jana w zamian za rezygnację z popierania Grzegorza.

Wybór Zygmunta Luksemburskie­go na króla Niemiec i jego porozumienie z Janem pokrzyżowało jednak plany Władysława, który postanowił wówczas rozpocząć działania wojen­ne. 6 czerwca 1413 roku jego wojska za­jęły i złupiły Rzym. Następnie ruszyły w pościg za wycofującym się Janem w celu uniemożliwienia mu połącze­nia się z Zygmuntem. Jednak nie udało im się zrealizować tego planu. W mar­cu 1414 roku Władysław ponownie zajął Rzym i skierował się dalej na północ. Szykując się do dalszej walki, zawarł nowe porozumienie z Florencją i Sie­ną. Jednak choroba zmusiła go wkrót­ce do odwrotu. Wła­dysław zmarł w Neapolu.

Król Neapolu po śmierci ojca w imieniu którego władzę regencyjną sprawowała matka. Od 1390 roku walczył nieustannie z antypapieżem Janem XXIII oraz z pretendentem do tronu neapolitańskiego Ludwikiem II d'Anjou.

Po umocnieniu swej władzy, pozostając w ścisłym sojuszu z kolejnymi papieżami rezydującymi w Rzymie, Władysław stał się poważnym graczem na włoskiej scenie politycznej. Papież Innocenty VII zwrócił się w 1404 roku do władcy Neapolu o pomoc, gdy w Rzymie wybuchła antypapieska rebelia. Papież został wygnany z Rzymu, ale możne rzymskie rodziny Collona i Savelli zwróciły się do Władysława, by pokonał rebeliantów, co też król uczynił, jednakże mimo wysiłków nie udało się Władysławowi zdobyć kontroli nad Wiecznym Miastem. Jednak w zamian uzyskał prestiżowe tytuły papieskiego gonfaloniera oraz obrońcy i chorążego Kościoła. Kolejny papież Grzegorz VII w 1409 roku także wezwał Władysława na pomoc w odzyskaniu Rzymu, król wykorzystał sposobność i po krótkim oblężeniu zdobył Rzym, a następnie wkroczył ze swymi wojskami do środkowych Włoch, gdzie zajął Toskanię i Perugie, skutkiem czego był kilkuletni konflikt z bogatą republiką Florencji.

Sukcesy Władysława spowodowały, że zawiązała się przeciwko niemu koalicja Florencji i Sieny oraz wpływowego kardynała Baltazara Cossa, co skwapliwie wykorzystał dawny przeciwnik Władysława - Ludwik II Anjou. Ludwik II podjął ponowną próbę zdobycia królestwa Neapolu, zyskując poparcie antypapieża Aleksandra V (jednego z trzech panujących równocześnie papieży), który ekskomunikował Władysława. Wojska koalicji, prowadzone przez kondotiera Muzio Sforzę i Francuzi Ludwika II Anjou na początku 1410 roku podeszli pod Rzym, gdzie rozpoczęto oblężenie. Rzym się nie poddał, broniły go wojska podporządkowane rodzinie Orsini, sprzymierzonej z Władysławem. Ludwik II porzucił oblężenie, pozostawiając jego dalsze prowadzenie kondotierom, by wrócić do Francji szukać tam środków do kontynuowania kampanii. Po powrocie Ludwika II walki toczyły się na terytorium całej Italii. Mimo, że Władysław próbował wykorzystać antyfrancuskie powstanie w Genui, Ludwik II pokonał Neapolitańczyków w bitwie pod Roccasecca. Jednakże Ludwik nie potrafił wykorzystać zwycięstwa i wobec oporu Florencji i Sieny, którym zależało na zawarciu pokoju, w 1411 roku wrócił do swej siedziby w Prowansji, by już więcej nie powrócić do Italii. Władysław przekupił oddziały Muzia Sforzy i wówczas osamotniony Baltazar Cossa, który w międzyczasie został wybrany po śmierci Aleksandra V papieżem, przyjąwszy imię Jana XXIII, zgodził się zawrzeć pokój z królem Neapolu, który został podpisany 14 czerwca 1412 roku.

Władysław, będąc najpotężniejszym z włoskich władców, zapragnął rozciągnąć swe panowanie na cały Półwysep Apeniński. Król uznał, że rzymski papież nie pomoże mu w planach podbicia całej Italii i poparł rezydującego w Awinionie papieża Jana XXIII. Władysław w 1413 roku zajął i złupił Rzym, spodziewając się zebrać fundusze na planowaną kampanię w środkowych Włoszech, której celem było zajęcie całego terytorium państwa kościelnego i Bolonii.

Choroba zmusiła jednakże króla do powrotu do Neapolu, gdzie niespodziewanie zmarł w dniu 6 sierpnia 1414 roku. Powszechne były pogłoski, że król został otruty, nie zostały one jednak potwierdzone. Król Władysław został pochowany w kościele San Giovanni a Carbonara. Następcą Władysława na tronie została jego siostra - królowa Joanna II.


Żródła:

Leksykon "Władcy, tyrani, dyktatorzy" - Alan Axelrod i Charles Phillips, przekład: Zbigniew Dalewski


Władysław I "w Wikipedii"


genealogia Andegawenów tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

31-12-2021

25-04-2021