DYNASTIA BOURBONÓW

(ROBERTYNG-CAPET-BOURBON-VENDÔME)

Burbonowie (francuski-Bourbon, hiszpański-Borbón, włoski-Borbone) ród francuski, którego nazwa wywodzi się od jego siedziby Burbon l'Archambault w środkowej Francji. Odgałęzienie dynastii Kapetyngów. Pierwszym znanym przedstawicielem Burbonów był Aimard, wzmiankowany w 915 roku. Jego syn, Aimo, był już w 945 roku w posiadaniu Burbon l'Archambault. Wielką karierę rodu Burbonów zapoczątkowało dopiero w 1272 roku małżeństwo Beatrix de Bourgogne-Bourbon z szóstym synem Ludwika IX, Robertem hrabią Clermont. Ich syn, Ludwik I (1310-1342) uzyskał w 1327 roku podniesienie Bourbonnais do rangi księstwa. Jeden z kolejnych władców księstwa, Piotr II de Beaujeu (zm. 1503), wraz z żoną Anną sprawowali regencję w okresie małoletniości króla Francji Karola VIII. Nie posiadając męskiego potomka, Piotr II i Anna dla ratowania swych posiadłości przed wcieleniem do Korony, wydali córkę Zuzannę za innego przedstawiciela Burbonów, księcia Karola III de Montpensier. Jego spisek z Habsburgami i Anglią, wymierzony przeciwko Franciszkowi I, oraz śmierć w 1527 roku zamknęły dzieje starszej linii Burbonów, których dobra przeszły wówczas na własność Korony francuskiej.

Znaczenie uzyskała w tym czasie linia Marche-Vendôme (hrabstwo La Marche stanowiło własność młodszej linii Burbonów od 1327 roku). Antoni de Burbon poprzez małżeństwo z królową Nawarry Joanną III d'Albert stał się w 1555 roku królem Nawarry. Syn z tego małżeństwa król Nawarry, został w 1589 roku Henrykiem IV "Wielki", królem Francji, zapoczątkowując rządy dynastii Burbonów w tym kraju.

Sprawowali je kolejno: Henryk IV (1589-1610), Ludwik XIII (1610-43), Ludwik XIV(1643-1715), Ludwik XV (1715-74) oraz Ludwik XVI (1774-1792), który 23 stycznia 1793 roku został ścięty. Jego syn, Ludwik XVII (nigdy nie koronowany), zmarł w więzieniu ok. 1795 roku. Klęska Napoleona I umożliwiła powrót Burbonom do władzy, którą sprawowali bracia Ludwika XVI, Ludwik XVIII (1814-24) i Karol X (1824-30).

Po rewolucji lipcowej w 1830 roku tron objął przedstawiciel orleańskiej linii Burbonów (nazwanej tak od młodszego syna Ludwika XIII, Filipa, będącego od 1660 roku księciem Orleanu), Ludwik Filip I (1830-48), który abdykował 24 lutego 1848 roku na skutek rewolucji lutowej 1848 roku, formalnie na rzecz swego wnuka, hrabiego Paryża, ale Izba Deputowanych nie uznała tej decyzji. Ostatni przedstawiciel linii główny, potomek Karola X, Henryk V znany jako Henryk hrabia Chambord zmarł w 1883 roku, natomiast linia orleańska, wymarła na Ludwiku Filipie Albercie, hrabim Paryża w 1894 roku. Małżeństwo Ludwika XIV z infantką hiszpańską Marią Teresą w 1660 roku, otworzyło Burbonom możliwość panowania w Hiszpanii i krajach włoskich. Po śmierci Karola II Habsburga w 1700 roku władzę w Hiszpanii objął, jako Filip V (1700-46), wnuk Ludwika XIV, Filip książę Anjou. Traktat z Utrechtu, kończący tzw. hiszpańską wojnę sukcesyjną w latach 1700-1713, zakazywał łączenia koron Hiszpanii i Francji.

Burbonowie utrzymali się na tronie Hiszpanii do dziś, choć kilkakrotnie tracili władzę, m.in. w latach 1808-1814 w okresie wojen napoleońskich, następnie w latach 1868-1874, kiedy Izabela II została obalona w wyniku przewrotu wojskowego. W 1931 roku Alfons XIII opuścił Hiszpanię, formalnie jednak nie abdykował i nie zlikwidowano monarchii. Po śmierci generała Francisco Franco Bahamonde w 1975 roku na tron wstąpił Jan Karol I rządzący do dziś. Syn Filipa V, późniejszy król Hiszpanii Karol III (1759-88), dzięki swej matce, będącej spadkobierczynią praw dynastii Farnese, objął w 1731 roku rządy w Księstwie Parmy i Piacenzy, zapoczątkowując rządy Burbonów w krajach włoskich w 1734 roku objął także władzę w Królestwie Neapolu i Sycylii, gdzie Burbonowie rządzili do 1808 roku, a następnie latach 1816-60 (Królestwo Obojga Sycylii). W Parmie władali w latach 1731-1736, 1748-1800 i w 1847-1859. Ich władza rozciągała się również na Etrurię w latach 1801-1807 i Księstwo Lukki (1815-1847). Burbonowie włoscy utracili władzę w związku ze zjednoczeniem się Włoch. Córka ostatniego księcia Parmy, Zyta, była w latach 1916-1918 cesarzową austriacką. Od 1964 roku w rękach linii parmeńskiej pozostaje tron Wielkiego Księstwa Luksemburga.

Linie Robertyng-Capet-Clermont-Bourbon:

Dom Clermont, panowie i książęta Bourbon, później zwany Domem de Bourbon;

Ród legitymowany Bourbon-Lavedan, wicehrabiowie Lavedan (wymarły w 1744 roku);

Ród legitymowany Bourbon-Busset, baronowie i hrabiowie z Busset;

Ród legitymowany Bourbon-Roussillon, hrabiowie Roussillon (wymarły w 1510 roku);

I Dom Bourbon-Montpensier, hrabiów de Montpensier (wymarły w 1527 roku);

Dom Bourbon-La Marche, hrabiów de La Marche (wymarły w 1438 roku);

Dom Bourbon-Vendôme, hrabiów następnie książąt Vendôme;

Dom Bourbon-Saint-Pol, hrabiów Saint-Pol (wymarły w 1601 roku);

Ród legitymowany Bourbon-Ligny, panowie Ligny (wymarły w 1594 roku);

Dom Francji, królowie Francji;

Ród legitymowany Dom Bourbon-Vendôme, hrabiowie Vendôme (wymarły w 1727 roku);

III Dom Orleański, książęta Orleanu (wymarły w 1693 roku);

Dom Bourbon-Espagne, królowie Hiszpanii od 1700 roku do dzisiaj;

Dom Bourbon-Siciles, królowie Obojga Sycylii;

Dom Bourbon-Parma, książęta Parmy;

II Dom Bourbon-Parma-Nassau, wielcy książęta Luksemburga;

IV Dom Orléans, książęta Orleanu;

Dom Orléans-Braganza, cesarze Brazylii;

Dom Orléans-Galliera, książęta Galliera;

Ród legitymowany Bourbon-Dombes, książęta Dombes (wymarły w 1775 roku);

Ród legitymowany Bourbon-Maine (wymarły w 1775 roku);

Ród legitymowany Bourbon-Penthievre, hrabiowie Penthievre (wymarły w 1793 roku);

Dom Bourbon-Conde, książęta Condé (wymarły w 1830 roku);

Dom Bourbon-Conti, książęta Conti (wymarły w 1814 roku);

Dom Bourbon-Soissons (w sumie wymarła w 1692 roku, w linii męskiej w 1641 roku);

Dom Bourbon-Préaux, panowie Preaulx (wymarły w 1442 roku);

Dom Bourbon-Carency, panów i książąt Carency (wymarły w 1520 roku);

Dom Bourbon-Duisans, panowie Duisans (wymarły w 1530 roku);

II Dom Bourbon-Montpensier, hrabiowie Montpensier (w sumie wymarły w 1693 roku, w linii męskiej w 1608 roku).

Żródła:

Burbonowie "w Wiem"

04-03-2022