Matylda "Święta, Westfalska" Immedinger z Ringelheim (urodzona w Enger w Westfalii, około 895 roku, zmarła w Kwedlinburgu, 14 marca 968 roku)
Córka Teodoryka (Dietricha) Immedingera, hrabiego Westfalii, hrabiego Ringelheim i Reinhildy.
Politycznie wpływowa królowa Niemiec od 12 maja 919 roku do 2 lipca 936 roku, faktycznie rządząca królowa Niemiec od 961 roku do 962 roku
W Walhausen w 910 roku poślubiła Henryka I "Ptasznika" Liudolfing (urodzony około 876 roku, zmarł w Memleben nad Unstrutą, 2 lipca 936 roku), księcia Saksonii i Turyngii, króla Niemiec.
Święta Matylda urodziła się w Engern w Westfalii około 895 roku jako córka saskiego hrabiego Teodoryka oraz Reinhildy, arystokratki z duńsko-frankijskiego rodu królewskiego. Gdy Matylda miała około dziesięciu, dwunastu lat, rodzice oddali ją na wychowanie do klasztoru benedyktynek w Herford, gdzie przeoryszą była jej babcia, również Matylda. Tam dziewczynka pogłębiała swoją wiarę, dużo się modliła, ale również uczyła się czytania i przeróżnych robót ręcznych. W klasztorze pozostała do czternastego roku życia, kiedy to wyszła za mąż za księcia Henryka.
Książę, którego potomność nazwała przydomkiem Ptasznik (z racji zamiłowania do polowań z drapieżnymi ptakami), pochodził ze znakomitego rodu saskich książąt, zwanych od imienia założyciela dynastii Ludolfingami. Urodził się w 876 roku i w wieku trzydziestu lat ożenił się z Hadeburgą, córką hrabiego Erwina. To małżeństwo przetrwało jednak tylko kilka lat i zapewne zostało unieważnione; prawdopodobnie z przyczyn politycznych rodzina Henryka postanowiła znaleźć księciu żonę bardziej odpowiednią jego stanowi. Dowiedziano się zatem, iż w klasztorze w Herford pod bacznym okiem swojej babki dorasta pewna piękna, urocza, pracowita, skromna i szlachetna dziewczyna, którą warto by się bliżej zainteresować. Wkrótce Henryk pojawił się w benedyktyńskim konwencie i zakochał się w Matyldzie podobno od pierwszego wejrzenia.
Ślub odbył się w 909 roku w Walhausen. Podstawowym źródłem wiedzy o życiu świętej Matyldy jest Vita Mathildis reginae (pierwotna wersja powstała w 974 roku, a druga około 1003 roku). Niewiele dowiadujemy się stamtąd o pierwszych latach małżeństwa. Wiemy jednak, że związek ten, mimo iż oparty być może na politycznym wyrachowaniu oraz na początkowym zauroczeniu, okazał się bardzo udany i szczęśliwy. Matylda "ze swoim mężem żyła w jedności, jego miłość była dla niej niezbędna jak powietrze do życia; w jego otoczeniu otwierała wszystkie skarby swojej duszy, całą delikatność i łagodność swojej kobiecości; była radością i ozdobą jego życia, świeżą żywotnością swojej natury przynosiła ulgę jego zafrasowanemu umysłowi, łagodząc jego porywcze niekiedy usposobienie".
Henryk i Matylda mieli pięcioro dzieci:
Otto I "Wielki" (urodzony 23 listopada 912 roku, zmarła 7 maja 973 roku), król Niemiec, cesarz rzymski, po nim potomstwo,
Gerberga (urodzona między 914 a 925 roku, zmarła 5 lub 14 maja zapewne w 984 roku), żona: Giselberta Brabanckiego (urodzony około 890 roku, zmarł 2 października 939 roku), księcia Lotaryngiia; żona: Ludwika IV "Zamorskiego" (urodzony w 920 roku, zmarł 10 września 954 roku), króla Francji (Franków zachodnich),
Henryk I (urodzony między 919 a 921 rokiem, zmarł 1 listopada 955 w Pöhlde), książę Bawarii i Lotaryngii, po nim potomstwo,
Jadwiga (urodzona w 922 roku, zmarła 10 maja 965 roku), żona Hugona "Wielkiego" (urodzony w 898 roku, zmarł 16 lub 17 czerwca 956 roku), hrabiego Paryża.
Bruno I "Święty, Wielki" (urodzony około 925 roku, zmarła 11 października 965 roku), arcybiskup Kolonii, książę Lotaryngii.
Nie tylko życie rodzinne układało się bardzo dobrze. Mąż Matyldy, zgodnie zresztą z przewidywaniami, niedługo po ślubie zaczął odgrywać coraz większą rolę polityczną w państwie wschodnio-frankijskim, powstałym na mocy traktatu z Verdun z 843 roku. Najpierw po śmierci ojca Ottona I "Znakomitego" został w 912 roku księciem Saksonii. Sprzeciwiał się temu wówczas król Konrad I, jednak już siedem lat później z obawy przed kolejnym rozpadem królestwa na kilka plemiennych państewek sam desygnował na swego następcę właśnie Henryka, uznając go za najlepszego kandydata na władcę. Po śmierci Konrada, w 919 roku, korony królewskie spoczęły więc na skroniach Henryka i jego małżonki Matyldy.
Pierwsze lata panowania Henryka jako króla Niemiec to powolne ugruntowywanie swojej władzy wewnątrz kraju, gdzie ciągle widoczne były jeszcze pewne walki separatystyczne. Monarcha w ciągu kilku lat opanował jednak sytuację i po uporządkowaniu spraw wewnątrzniemieckich, aktywność militarną i polityczną skierował na zewnątrz, głównie broniąc zagrożonych od północy i wschodu granic królestwa, ale też prowadząc politykę ekspansywną. Istotne zagrożenie stanowiły liczne najazdy Węgrów, z którymi Henryk musiał w 926 roku podpisać rozejm przewidujący między innymi płacenie im trybutu. Było to jednak tylko czasowe rozwiązanie, ponieważ już w 934 roku skonsolidowane wojska niemieckie pokonały Madziarów, uniemożliwiając im organizowanie kolejnych napadów. W 925 roku król zaanektował Lotaryngię, a następnie podbił Hawelan i Dalemińców, czyli dwa plemiona Słowian połabskich, a także rozgromił Duńczyków i Wieletów, co zakończyło się przyłączeniem Szlezwiku do królestwa w 934 roku. Wreszcie podporządkował sobie Czechów, którzy wprawdzie dzięki zdolnościom politycznym księcia Wacława (późniejszego świętego) uniknęli losu innych słowiańskich plemion, jednakże zostali zmuszeni do płacenia Niemcom rocznego trybutu i uznania nad sobą zwierzchnictwa władcy niemieckiego.
Choć niektórzy uważają, że królowa Matylda posiadała olbrzymie wpływy polityczne, to jednak na podstawie średniowiecznych życiorysów świętej można sądzić, iż jej rola polegała raczej na delikatnym wspieraniu swego męża, który najczęściej podejmował decyzje samodzielnie. Nie oznacza to jednak, że Matylda miała być osobą pozbawioną jakiejkolwiek aktywności. Wręcz przeciwnie, już w dzieciństwie wykazywała się dużym zapałem szczególnie w czynieniu dobra, a teraz, kiedy została królową, mogła zdziałać jeszcze więcej.
Często wstawiała się u męża o łaskę dla przestępców, bowiem Henryk był bardzo surowym sędzią. Jeszcze większą aktywność królowa wykazywała, wspierając Kościół i potrzebujących. Podróżowała wraz z mężem po całym kraju i obdarzała pieniędzmi liczne klasztory, a także fundowała nowe domy zakonne. Najważniejszą ich wspólną inwestycją, dokonaną zresztą przy wsparciu rady złożonej z najwyższych dostojników państwowych, było wybudowanie specjalnego królewskiego klasztoru w Kwedlinburgu. Matylda często odwiedzała też biednych i chorych, których wspierała pieniędzmi oraz dobrą radą.
Sytuacja Matyldy zmieniła się diametralnie w 936 roku, kiedy to zmarł jej mąż, król Henryk I (pochowany w opactwie w Kwedlinburgu). jego następcą został najstarszy syn, Otto, a nie Henryk, który był ukochanym dzieckiem Matyldy i jej faworytem w rywalizacji o władzę w królestwie. Pomiędzy braćŹmi doszło do konfliktu. Tak ostrej braterskiej konfrontacji królowa matka zupełnie się nie spodziewała i przez następnych kilka lat czyniła wszystko, aby jej synowie pogodzili się ze sobą. Do zgody doszło wreszcie w 941 roku, ale nie był to koniec zmartwień Matyldy. Wkrótce pojednani ze sobą bracia w obawie przed rozrzutnością matki, która wydawała duże sumy z królewskiego skarbca na cele kościelne i charytatywne, zmusili ją, aby zrzekła się prawa do wszystkich swoich dóbr, łącznie z tymi, które otrzymała w posiadanie jako wdowa po śmierci męża. Otto i Henryk poprosili też matkę, aby wycofała się z życia publicznego i wstąpiła do klasztoru, jak czyniło wiele owdowiałych królowych w tamtych czasach.
Niedługo potem na państwo niemieckie spadło pasmo różnego rodzaju niepowodzeń, między innymi ciężko zachorował król Otto. Wiele osób uważało, że to kara za niesprawiedliwe postępowanie synów wobec królowej. Wkrótce rzeczniczką jej powrotu na dwór stała się nawet Edyta, żona Ottona, dotychczas niezbyt przychylna Matyldzie. Zrozumiawszy wreszcie, iż postępują wobec matki niesprawiedliwie, obaj bracia postanowili naprawić swój błąd i ponownie sprowadzili ją na dwór. Uczynili to w sposób bardzo uroczysty, bowiem Otto posłał po nią do klasztoru kilku biskupów i najwyższych dostojników świeckich, podkreślając tym samym jej wysoki status w państwie. Zwrócono jej wszystkie ziemie, wszystkie bogactwa, a także pozycję "pierwszej w królestwie".
Odtąd wpływy Matyldy były już bardzo silne i nie zmieniło tego pojawienie się u boku Ottona (jego pierwsza żona Edyta zmarła w 946 roku) Adelajdy, córki Rudolfa II, byłej żony włoskiego króla Lotara. Adelajda, późniejsza cesarzowa i święta, choć pod względem pochodzenia i związków rodzinnych z wieloma dworami monarszymi była osobą o wyższej pozycji niż Matylda, to jednak nie wchodziła w drogę królowej matce, która cały czas zachowywała uprzywilejowane miejsce w państwie i rodzinie królewskiej. Nikt jej już nie przeszkadzał w zakładaniu nowych domów zakonnych i pomocy potrzebującym. Ufundowała wówczas klasztory w Pöhlde i w Gerenrod. Z coraz większą gorliwością dbała również o tych, którzy nie najlepiej radzili sobie z życiem. Dwa razy dziennie rozdawała biednym zapasy z królewskiego spichlerza, sama nic nie jedząc, dopóki cała przeznaczona na dany dzień żywność nie trafiła do oczekujących na pomoc ludzi. Co sobotę kąpała bezdomnych i pielgrzymów, ponadto podróżowała po całym królestwie, dbając o to, aby każdy klasztor był godnie wyposażony we wszelkie niezbędne rzeczy, a także obdarzając biedaków jedzeniem i odzieżą. Nie zaniedbywała przy tym własnej formacji duchowej, spędzając wiele godzin na czytaniu Pisma Świętego, szczególnie Psalmów.
Królowa Matylda uzyskała też w końcu spory udział w rządzeniu krajem, kiedy jej syn Otto wraz ze swoją małżonką Adelajdą zostali we Włoszech koronowani na cesarza i cesarzową odnowionego imperium rzymskiego. Otto powierzył wówczas rządy w Niemczech swoim synom: Wilhelmowi, arcybiskupowi Moguncji, i niepełnoletniemu jeszcze Ottonowi II, oraz swojej matce. Matylda, nie ustając w modlitwach za syna, ufundowała wtedy kolejny klasztor, tym razem w Nordhausen, z myślą o upamiętnieniu dynastii Ottonów Było to miejsce, w którym w sposób szczególny czczono pamięć zmarłych członków rodziny królewskiej, modlono się za ich dusze, a także za zdrowie i pomyślność aktualnie panujących. Po powrocie z Rzymu w 965 roku cała rodzina spotkała się w Kolonii i tam Matylda została przyjęta z największymi honorami przez parę cesarską, co miało być kolejnym potwierdzeniem jej najwyższej pozycji w rodzinie.
Dwa lata później Matylda poważnie zachorowała. Niedługo przed śmiercią napisała jeszcze Computańum, czyli spis zmarłych z dynastii saskiej, po czym przyjęła sakramenty święte z rąk swojego wnuka, arcybiskupa Moguncji Wilhelma, i odeszła do wieczności 14 marca 968 roku. Została pochowana obok męża, króla Henryka I, w katedrze świętego Serwacego w Kwedlinburgu.
Królowa Matylda niedługo po śmierci czczona była przez lud jako święta, a w ikonografii przedstawiano ją najczęściej z kościołem i klasztorem w rękach. Katedra kwedlinburska w XVI wieku została przejęta przez protestantów, natomiast katolicy w 1858 roku wybudowali nowy kościół ku czci świętej Matyldy. Do dziś jej święto obchodzi się uroczyście w diecezjach
Paderborn, Fulda oraz Monachium, jednakże jej popularność wychodzi poza granice Niemiec, czego przykładem jest choćby fakt, iż jeszcze do 1988 roku patronką dzisiejszej wewnętrznej kaplicy watykańskiej Redemptoris Mater była właśnie święta Matylda.
Wspomnienie liturgiczne świętej Matyldy - 14 marca.
"Boże, któryś serce świętej Matyldy królowej od zamiłowania marności tego świata odwracając, udarować raczył miłością Twoją i wielką nad biednymi litością; spraw miłościwie za jej pośrednictwem, prosimy, abyśmy serca nasze od znikomych dóbr ziemskich odwracając, a wedle możności naszej wspierając cierpiących bliźnich, dostąpili przyobiecanych przez Ciebie owoców najobfitszego miłosierdzia Twego. Przez Pana naszego Jezusa Chrystusa. Amen".
Żródła:
"Święci władcy - leksykon" - Jerzy Adam Świdziński
20-09-2020
13-09-2020
22-05-2020
29-04-2020