Ludolfingowie (niem. Liudolfinger) - inne nazwy: OTTOŃSKA DYNASTIA , SASKA DYNASTIA, dynastia władców Niemiec panujących w latach 866-1024 i cesarzy, panujących w Świętym Cesarstwie Rzymskim w latach 962-1024.

Założycielem dynastii był Ludolf (zmarł w 866 roku) książę Saksonii), który uzyskał godność książęcą w zdobytej na Sasach Ostfalii. Od jego imienia pochodzi nazwa dynastii, zwanej także czasami saską. Jego córka wyszła za mąż za syna Ludwika Niemca, Ludwika "Młodszego". W czasie narastającego zagrożenia ze strony Węgrów, gdy dochodziło we wschodniej części państwa karolińskiego do wykształcenia się księstw plemien­nych, synowie Liudolfa, Bruno (zmarł w 880 roku), przewo­dzący wojskom saskim przeciw Normanom, a przede wszystkim Otto "Dostojny" (880-912), zostali uznani przez Sasów za książąt (herzogów) całej Saksonii. Ottonowi, który był jedną z pierwszoplanowych posta­ci w otoczeniu królów Arnulfa i Ludwika "Dziecię", zaoferowano nawet w 911 roku koronę, ale z powodu swojego podeszłego wieku nie przyjął jej. Natomiast za jego radą wybrano na króla Konrada I. Syna Ot­tona "Dostojnego", Henryka, możni sascy wybrali w 912 roku na księcia Saksonii. Popadł on w ostry kon­flikt z Konradem I, który usiłował odebrać mu lenna w Turyngii, ale w końcu musiał uznać niezależną pozycję Saksonii w Niemczech. Wybór Henryka na króla Niemiec w 919 roku - dość niejasno oświetlony w źródłach - usadowił Ottonów na tronie niemiec­kim na ponad jedno stulecie. W późniejszej historio­grafii, reprezentującej saski punkt widzenia (kronika saska Widukinda z Korwei, X wieku), wybór Henryka I interpretowany był jako rezultat przeniesienia dotych­czasowych sukcesów plemienia Franków na księcia saskiego i Sasów, czego widomym znakiem miały być pierwsze zwycięstwa Henryka w walce przeciw plądrującym Niemcy Węgrom. Wstąpienie na tron dynastii ottońskiej równało się przesunięciu centrum państwa znad środkowego Menu daleko na wschód, bo aż nad Łabę. Dynastię ottońską można traktować jako pierwszą dynastię niemiecką. Po Henryku I po­dzieliła się ona na dwie gałęzie wywodzące się od jego synów: Ottona I i Henryka, księcia Bawarii (zmarł w 955 roku).

Wnuk Ludolfa Henryk I "Ptasznik" (zmarł w 936 roku) został wybrany w 919 roku na króla niemieckiego. Jego syn Otton I "Wielki" (zmarł w 973 roku) w 962 roku został koronowany na cesarza. Niektórzy historiografowie uważają tę datę za początek Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Ostatnim z głównej linii był Otton III (zmarł w 1002 roku). Dążył do stworzenia uniwersalistycznego imperium obejmującego wszystkie kraje chrześcijańskiej Europy. Władca słowiańskiej części wg tej koncepcji miał być polski książę Bolesław I "Chrobry". Spotkał się z nim przy okazji pielgrzymki do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie w 1000 roku. Ustanowiono tam (w porozumieniu z papieżem) m.in. samodzielną organizację kościelną z arcybiskupstwem w Gnieźnie.

Po śmierci Ottona III tron przejął Henryk II "Święty" z linii bawarskiej. Boczna linia rodu panowała w Bawarii w latach 947-1017 (z przerwami). Wywodziła się od Henryka I, brata cesarza Ottona I. Henryk IV (zmarł w 1024 roku) został wybrany na króla niemieckiego jako Henryk II (od 1014 roku). Wraz ze śmiercią jego brata Brunona, biskupa Augsburga w 1029 roku wygasła dynastia. Tron niemiecki przypadł dynastii salickiej.

Długiemu panowaniu dynastii Ottonów sprzyjała wprowadzona przez Henryka I zasada nie­podzielności państwa między synów i desygnowanie lub koronacja następców już za życia władcy. Mimo to dochodziło w jej łonie do buntów, np. syna Ot­tona I, Liudolfa (zmarł w 957 roku), oraz Henryka "Kłótnika" z linii bawarskiej (zmarł w 995 roku), którego długoletnie sta­rania o koronę uwieńczone zostały nawet wybra­niem go na króla w 983 roku. Najpoważniejszym zagro­żeniem dla dynastii byli jej niezadowoleni członko­wie, którzy zbrojnie próbowali dochodzić swoich "praw" lub ogniskowali tendencje separatystyczne księstw plemiennych, nadanych im z myślą o ści­ślejszym związaniu z monarchą. Po bezpotomnej śmierci Ottona III w 1002 roku godność królewska przeszła w ręce Henryka II, syna Henryka "Kłótnika". Na nim wymarła dynastia ottońska w linii męskiej, ale po­przez małżeństwo córki Ottona I, Liudgardy (zmarła w 955 roku), następna dynastia panująca w Niemczech, saska, była spokrewniona z Liudolfingami i cechą charakterystyczną panowania Ottonów, zwła­szcza od Ottona I, było oparcie się na Kościele, który był na tyle ściśle związany z monarchią, że można wręcz mówić o ottońskim Kościele państwowym. Nie bez znaczenia dla zawiązania się ścisłego sojuszu Kościoła niemieckiego z Ottonami było to, iż brat Ottona I, Bruno, był od 953 roku arcybiskupem Kolonii I nawet w okresie największych buntów przeciw Ot­tonowi stał wiernie po jego stronie. Osoba Bruna reprezentuje typowy dla czasów ottońskich przykład biskupa, będącego jednocześnie w służbie Kościoła i państwa. W zamyśle Ottonów Kościół miał stano­wić znaczną przeciwwagę dla władzy pozosta­łych książąt plemiennych. Do największych osiąg­nięć dynastii należy odnowienie cesarstwa przez Ottona I w 962 roku i utrzymanie godności cesarskiej przez jego następców, co w końcu doprowadziło do związania cesarstwa z Niemcami aż do 1806 roku. Za rządów Ottonów nastąpiło ostateczne ukształtowa­nie się państwa niemieckiego i przesunięcie jego środka ciężkości do Saksonii, która nigdy nie nale­żała do karolińskiego rdzenia i posiadała silną włas­ną tradycję. Wraz z konsolidacją państwa postępo­wało odrodzenie kulturalne - można nawet mówić o "renesansie ottońskim". Dzięki pochodzącej z Biznacjum Teofano, żonie Ottona II, kultura bizantyń­ska stała się ponownie obecna na łacińskim Zacho­dzie. Wzrósł poziom wykształcenia wyższego kleru, który wprzęgnięty został w aparat administracyjny państwa.

Przedstawiciele dynastii:

Władcy Saksonii i Niemiec:

Ludolf, graf wschodniej Saksonii, zm. 866

Bruno, graf wschodniej Saksonii 864-880, syn Ludolfa

Otto I "Znakomity", książę Saksonii 880-912, syn Ludolfa

Henryk I "Ptasznik", książę Saksonii 912-936, król Niemiec 919-936, syn Ottona I "Znakomitego"

Otto I "Wielki", książę Saksonii i Turyngii od 936, król Niemiec od 936, król Włoch od 961, cesarz 962-973, syn Henryka I

Otto II, król Niemiec i król Włoch od 961, cesarz 973-983, syn Ottona I

Otto III, król Niemiec od 983, cesarz 996-1002, syn Ottona II

Henryk II "Święty" - książę Bawarii (jako Henryk IV) od 995, król Niemiec i król Włoch od 1002, cesarz 1014-1024, prawnuk Henryka "Ptasznika"

Książęta Bawarii:

Henryk I 947-955, syn Henryka "Ptasznika"

Henryk II "Kłótnik" 955-976, syn Henryka I

Otton I "Szwabski" 976-982, wnuk cesarza Ottona I

Henryk III "Młodszy" 983-985 (spoza dynastii)

Henryk II "Kłótnik" 985-995 (ponownie)

Henryk IV 995-1005, syn Henryka II "Kłótnika" (późniejszy król i cesarz Henryk II)

Książęta Szwabii:

Ludolf 948-957 (syn Ottona I "Wielkiego")

Otto I 973-982 (syn)

Żródła:

"Słownik dynastii Europy" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego

Ludolfingowie w "Wikipedii"