Agafia Światosławówna Rurykowiczówna (urodzona między 1290 a 1295 roku, zmarła 2 listopada około 1252 roku) herb
Córka Światosława Igorewica Rurykowicza, księcia noworodzko-siewierskiego i przemyskiego
W 1207 roku zawarła małżeński z Konradem I Piasta (urodzony między 1187 i 1188 roku, zmarł 31 sierpnia 1247 roku) księcia mazowieckiego, wielkiego księcia krakowskiego i zwierzchniego księcia Polski.
W 1207 roku przybyła do Polski i poślubiła Konrada, a już w następnych latach doszło do gwałtownych walk pomiędzy jej ojcem a bratem Konrada Mazowieckiego Leszkiem Białym, księciem sandomierskim i krakowskim. Rycerstwo polskie i węgierskie ruszyło na Halicz, który został zdobyty i splądrowany. Pojmani zostali ojciec Agafii i dwaj jej stryjowie Roman i Rościsław. Powinowactwo nie pomogło - wszystkich powieszono.
Żona Konrada to jedna z najbardziej płodnych żon książąt piastowskich. Urodziła dziesięcioro dzieci; znane są ich imiona: Bolesław, Ziemowit, Kazimierz, Eudoksja, Ludmiła, Salomea, Ziemowit, Ziemomysł, Judyta i Mieszko.
Agafia bardzo popierała projekt sprowadzenia Zakonu Krzyżackiego. Wysiłki te zostały uwieńczone powodzeniem i w 1227 roku książęca para powitała Hermana Balka, który przywiódł pierwszych rycerzy zakonników, osadzonych później w ziemi chełmińskiej.
W 1239 roku doszło do zbrodni, która ściągnęła na książęcych małżonków klątwę kościelną. Zaczęło się od tego, że syn ich, Kazimierz, przybył na wrocławski dwór Henryka Pobożnego, by poślubić Konstancję. Kazimierz władał już wówczas samodzielnie dzielnicą kujawską i małżeństwo z córką księcia śląskiego było przymierzem politycznym przeciw ojcu. Pośrednikiem w rokowaniach okazał się kanclerz Konrada, kanonik płocki i dawny wychowawca Kazimierza, Jan Czapla. Kiedy dowiedziano się o tym na płockim dworze Konrada, rozpoczął się istny sądny dzień. Jana Czaplę najpierw wtrącono do więzienia, potem go torturowano wymyślnym narzędziem kaźni, zwanym "koniem", w końcu publicznie powieszono. Dalszy bieg wydarzeń powtórzmy słowami Jana Długosza: "A kiedy zmarł i zdjęto go z pierwszej szubienicy i kilku braci dominikanów wiozło zdjętego do miasta, żeby go pochować, rozwścieczona księżna Agafia, spragniona krwi kapłańskiej, jak druga Jezabel, odebrała go im, kazała złożyć na wóz ciągnięty przez dwa woły i powiesić na nowo, na drugiej przygotowanej umyślnie szubienicy, koło kościoła św. Benedykta nad Wisłą, od strony katedry płockiej, aby był tak odstraszającym jak i haniebnym widowiskiem".
Wieść o zabójstwie rozeszła się szybko po kraju. Arcybiskup Pełka rzucił na Konrada i Agafię klątwę, a całą diecezję obłożył interdyktem. W kościołach mazowieckich umilkły dzwony, przestano odprawiać msze, nie było uroczystych pogrzebów i ślubów. Para książęca, obawiając się o losy swego panowania, rozpoczęła pokutę, próbując też okupić winy tak niezawodnym środkiem jak hojność. Konrad nadał Łowicz katedrze gnieźnieńskiej i uzyskał dla siebie i żony przebaczenie.
Podobizny Konrada, Agafii i ich dzieci przetrwały do naszych czasów, gdyż zostały umieszczone na kielichu, który wraz z pateną Konrad darował katedrze płockiej. Naczynie to, wykonane ze srebra, zdobne jest w medaliony i napisy. Artysta wyrył postacie pary książęcej, ich synów: Bolesława, Kazimierza, Ziemowita, Ziemomysła oraz córki Judyty. Agafię podpisano tam Oafią, gdyż tak wówczas wymawiano jej imię.
Nie znamy dokładnej daty śmierci Agafii. Wiemy, że przeżyła Konrada. Zmarł on bowiem 31 sierpnia 1247 roku i wdowa wraz z synem Ziemowitem pochowała księcia w katedrze płockiej. W momencie, kiedy żegnali na zawsze ojca i męża, inny syn Konrada, Kazimierz, najeżdżał ich ziemie: Siewierz oraz kilka innych mniejszych miejscowości. Był nieodrodnym synem rodziców.
Sądzić należy, że Agafia również spoczęła w katedrze płockiej. W zbiorach wrocławskich znajduje się bogaty w napisy ornat z połowy XII wieku - dar Agafii i jej syna Siemowita dla cysterek w Trzebnicy. Potem trafił do klasztoru w Henrykowie. Znany jest jako ornat świętej Jadwigi.
Agafia i Konrad I doczekali się aż siedemnaściorga dzieci. Z imienia znani są:
Bolesław I (urodzony między 1209 a 1211 rokiem, zmarł 5 grudnia 1248 roku), książę mazowiecki, książę sandomierski, zmarł bezpotomnie,
Kazimierz I"Kazimierz Konradowic" (urodzony około 1211 roku, zmarł 14 grudnia 1267 roku), książę kujawski, po nim potomstwo,
Siemowit I (urodzony około 1215 roku, zmarł prawdopodobnie 23 czerwca 1262 roku), książę mazowiecki, po nim potomstwo,
Eudoksja (urodzona w 1215 roku, zmarła w 1240 roku), żona Dytryka I (urodzony między 1215 a 1218 rokiem, zmał między 1266 a 11 lipca 1267 roku), hrabiego Breny i Wettin,
Siemomysł (urodzony miedzy 1216 a 4 lipca 1228 roku, zmarł między 10 lipca a 18 września 1241 roku), zmarł bezpotomnie,
Salomea (urodzona między 1220 a 1225 rokiem, zmarła po 30 sierpnia 1268 roku), prawdopodobnie klaryska w Skale,
Judyta (urodzona między 1222 a 1225 rokiem, zmarła 4 grudnia między 1257 a 1263 rokiem), żona: Mieszka II "Otyłego" (urodzony około 1220 roku, zmarł 18, 21 lub 22 października 1246 roku), ksęcia opolskiego, kozielskiego, raciborskiego, oświęcimskiego, kaliskiego i rudzkiego; żona: Henryka III "Białego" (urodzony pomiędzy 1227 a 1230 rokiem, zmarł 3 grudnia 1266 roku, księcia Głogowa, Jawora, Legnicy, Lubusza, Wrocławia, księcia brzeskiego, świdnickiego, Nysy, Środy,
Ludmiła (urodzona przed 1225 roku, zmarła ?), może norbertanka w Płocku,
Dubrawka (urodzona około 1230 roku, zmarł w 1265 roku), żona: Wasylka Romanowicza (urodzony w 1203 roku, zmarł w 1269 roku), księcia wołyńskiego,
Mieszko (urodzony w 1235 roku, zmarł w dzieciństwie).
Żródła:
"Małżeństwa królewskie - Piastowie" - Jerzy Besala
"Poczet królów i książąt polskich" - Marek Urbański
"Poczet królowych i żon władców polskich" - Marek Urbański
"Poczet polskich królowych i księżnych" - Zbigniew Satała
"Poczet polskich królowych, księżnych i metres" - Zbigniew Satała
"Polskie królowe" - Edward Rudzki (tom. I)
"Polskie krolowe" - Edward Rudzki (tom. II).
11-03-2024
05-12-2020