imaginacyjny portret Aleksandry Olgierdówny wg. obazu Jana Matejki
Aleksandra Olgierdówna Giedyminówna (urodzona między 1368 a 1370 roku, zmarła w Płocku, 19 czerwca 1434 roku) herb Córką Olgierda Giedyminowicza, wielkiego księcia Litwy i Julianny Rurykowiczównej, córki Aleksandra Rurykowicza, wielkiego księcia twerskiego. Księżna rawska i gostynińska od 6 stycznia 1426 roku do 19 czerwca 1434 roku. W lutym 1387 roku poślubiła Ziemowitem (Siemowitem) IV (V) "Młodszego" Piasta (urodzony przed 1352 rokiem, zmarł w Gostyninie, 6 stycznia 1426 roku), księciem rawskim, czerskim, bełskim, "króla" Polski. Aleksandra, żona Siemowita IV, była dwunastym w kolejności urodzenia dzieckiem wielkiego księcia litewskiego Olgierda i Julianny, córki księcia twerskiego Aleksandra Michałowica. Imię dziedziczyła po swym dziadzie macierzystym, zmarłym tragicznie na terenie Złotej Ordy. Urodziła się w latach 1368-1370. W lutym 1387 roku w Wilnie poślubiła księcia płockiego Siemowita IV. Mariaż ten był dodatkową gwarancją układu jej brata Władysława Jagiełły z Piastem mazowieckim, który zrzekł się pretensji do korony polskiej i przyrzekł zwrócić Koronie zajęte ziemie. Według zachowanego dokumentu Władysława Jagiełły, posag Olgierdówny obejmował kwotę 2650 grzywien srebra, którą król - w wystawionym 4 marca 1393 roku w Krakowie dokumencie przyrzekał wypłacić księciu mazowieckiemu. Na wspomnianą kwotę składało się 1150 grzywien groszy praskich szerokich oraz 1500 grzywien monety obiegowej w Królestwie Polskim (półgrosze krakowskie), licząc 48 groszy na grzywnę. Król zobowiązał się wypłacić 25 maja tego roku 600 grzywien z pierwszej obiecanej kwoty 1150 grzywien. Można przypuszczać, że pewną sumę pieniędzy wraz ze stosowną wyprawą otrzymała Aleksandra Olgierdówna zaraz po ślubie, udając się z mężem na Mazowsze. Wtedy również zawarto układ z Siemowitem IV w sprawie wypłaty dalszego posagu oraz zapisu wiana. W związku z tym Siemowit IV, nie czekając na pozostałą kwotę posagu, dokonał zapisu oprawy wiana Aleksandry Olgierdówny na ziemi rawskiej i sochaczewskiej, którą następnie zamienił na gostynińską. Świadczy o tym dokument z 3 lipca 1388 roku, w którym dygnitarze mazowieccy: Abraham Socha ze Szczytna, wojewoda płocki, Andrzej "Starszy" z Golczewa, kasztelan płocki, Ratołd z Korabiewic, podkomorzy płocki, i Krystyn z Piaseczna i Gozdowa marszałek nadworny Siemowita IV, poręczają królowi polskiemu, iż zapis wiana małżonki Siemowita IV zostanie wystawiony najpóźniej w ciągu dwóch najbliższych tygodni (zgodnie z zawartym układem), a dostojnicy, rycerze i ziemianie ziemi rawskiej i sochaczewskiej złożą hołd księżnej Aleksandrze jako swojej pani i dziedziczce. Aleksandra Olgierdówna była ulubioną siostrą króla polskiego Władysława Jagiełły. Z zachowanych rachunków królewskich z końca XIV i początku XV wieku wiadomo, że bardzo często przebywała z rodziną na dworze swego brata. W czasie pobytów w Krakowie mieszkała w kamienicy położonej w pobliżu Wawelu. Władysław Jagiełło obdarowywał Aleksandrę i jej dzieci kosztownymi prezentami, m.in. drogimi sukniami, złotymi kolczykami. W 1394 roku otrzymała z polecenia króla złoty kubek, aksamit, dwie sztuki barchanu, siodło z pasami. Systematycznie obdarowywane były też dzieci księżnej Aleksandry i Siemowita IV, m.in. dla małego Siemiszka (Siemowita V) zakupiono w 1393 roku sukno i ciżemki. Ze szkatuły królewskiej wydawano także na utrzymanie dworzan i flecistów księżnej Aleksandry. Częste pobyty w Krakowie sprzyjały nawiązywaniu serdecznych relacji między księżna Aleksandrą i Jadwigą Andegaweńską, a później królową Anną Cylejską. Aleksandra była także inspiratorką małżeństwa zawartego w 1417 roku przez Władysława Jagiełłę z Elżbietą Granowską. Aleksandra była ukochaną siostrą króla polskiego, dlatego łagodziła spory między Siemowitem IV a Władysławem Jagiełłą. Oddziaływała też na politykę zagraniczną Księstwa Płockiego wspierając męża w rokowaniach z zakonem krzyżackim. Starała się również zażegnać konflikt między jej braćmi: Władysławem Jagiełłą i Bolesławem Swidrigielłą. Świadczy o tym zachowana korespondencja księżnej Aleksandry do brata Swidrigiełły i najwyższego zwierzchnika Zakonu. Posiadała oddzielny dwór, którego ochmistrzami byli kolejno: Andrzej Rzeszotko ze Skrzyńska, Więcław z Giżyc i Jan z Cwiklina. Po śmierci Siemowita IV w 1426 roku uczestniczyła w jego uroczystym pogrzebie w Płocku. Według Długosza: Gdy wdowa Aleksandra ozdobiła ciało zmarłego męża bardzo kosztownymi szatami, srebrnym pasem i rycerskim mieczem, ubrała w buty, nagolenniki i pozłacane ostrogi, umieściła mu w grobie miękkie, kosztowne posłanie, kładąc przykrycie na łoże i pochowała tam jego ciało bardziej zgodnie z obyczajem barbarzyńców niż katolików, biskup płocki Stanisław Pawłowski nie zniósł tej pogańskiej obrzydliwości. Kiedy się wszyscy rozeszli po pogrzebie, wyjął z grobu złoto, srebro, szaty, nakrycia łoża i inne ozdoby i obrócił je na użytek boski i ludzki. Księżna podczas trwających w Płocku uroczystości pogrzebowych wystawiła 21 stycznia 1426 roku wraz z synami dwa przywileje dla klasztoru Dominikanów w Płocku. W pierwszym z nich darowała 3 włóki na przedmieściu Płocka szpitalowi przy kościele Św. Trójcy w Płocku, zastrzegając, że z włók tych klasztor Dominikanów otrzyma corocznie 40 kop zboża. Natomiast w drugim dyplomie, nadając dla klasztoru Dominikanów św. Trójcy w Płocku 16 kop groszy rocznie z czynszu świętomarskiego, zobowiązała mnichów, do śpiewania dwa razy w tygodniu psałterza oraz odprawiania pięć razy w ciągu tygodnia mszy za zbawienie zmarłego księcia i jego przodków. Aleksandra po śmierci Siemowita IV objęła w bezpośrednie władanie swą dzielnicę oprawną, mianowicie ziemię rawską i gostynińską. W lutym 1427 roku odbył się na terenie jej władztwa w Gostyninie zjazd sądowy z udziałem arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Wojciecha Jastrzębca, na którym rozpatrywano sprawę pomiędzy arcybiskupem a pisarzem księżnej Jakubem z Iłowa herbu Rogala i jego braćmi o jaz na Wiśle, znajdujący się między wsią Pieczyska (Rogalitów) a wsią Ostrów, należącą do prymasa. We wrześniu 1427 roku, będąc w Rawie, księżna nadała - znajdującemu się na wyspie rzeki Rawki - kościołowi parafialnemu w Bolimowie pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Panny Marii (obecnie Św. Trójcy) dwie włóki roli. Odbiorcą dokumentu był pleban bolimowski Stanisław. Aleksandra w zamian za darowiznę zobowiązała plebana Stanisława i jego następców, żeby każdego roku przez wikarych za zbawienie dusz naszych poprzedników, naszych następców i nas samych w każde suche dni każdego roku wigilię za zmarłych i msze Św. przez ciebie albo kogoś innego odpowiedniego odmawiane i odprawiane były bez żadnego zaniedbania w tej sprawie. W czerwcu 1429 roku przebywała Gołębiewie pod Kutnem, gdzie potwierdziła miastu Rawie prawo, którym rządzi się Płock. Księżna uprawniła radę rawską do sprawowania sądownictwa na wzór rady płockiej m.in. w sprawach wytoczonych funkcjonariuszom miejskim: pisarzowi, łaziebnikowi, stróżom i pasterzowi. Aleksandra w okresie sprawowania rządów w dobrach należących do jej oprawy używała na dokumentach tytulatury ogólnomazowieckiej oraz mazowieckiej, ruskiej i bełskiej (ducissa Dei gracia Masouiae, Russie, Belze). Księżna rządziła w ziemi rawskiej i gostynińskiej, dlatego na jej dyplomach spotykamy również tytulaturę rawską i gostynińską. Z powodu niezachowania się do naszych czasów żadnego odcisku sigillum Aleksandry możemy tylko hipotetycznie przypuszczać, że na jej pieczęci (herbowej) występował wyłącznie tytuł ogólnomazowiecki. Aleksandra Olgierdówna zmarła w sobotę 19 czerwca 1434 r.oku w Płocku i została pochowana w tym mieście w klasztorze Dominikańskim pw. św. Trójcy. Uroczysty pogrzeb wdowy po Siemowicie IV odbył się 21 czerwca tego roku, o czym świadczy obecność w tym dniu w Płocku synów księżnej, którzy wystawili wówczas dokument dla Pakosza z Solca, drobnego rycerza zasłużonego dla ich zmarłej matki. Prawdopodobnie po odbytym pogrzebie rozwiązano dwór Aleksandry Olgierdówny, dając stosowne zaopatrzenie różnym sługom książęcym. Księżna wywierała wpływ na politykę męża. Przyczyniła się do zacieśnienia przymierza między dworem krakowskim a mazowieckim. Pośredniczyła między nim a swym bratem, królem Polski i wielkim księciem Litwy Władysławem II Jagiełłą. Urodziła mężowi trzynaścioro dzieci, w tym pięcioro synów oraz osiem córek: Ziemowit V Aleksander "Młodszy" (urodzony między 1388 a 1391 rokiem, zmarł między 15 a 17 lutym 1442 roku), książę mazowiecki na Rawie, Płocku, Sochaczewie, Gostyninie, Płońsku, Wiźnie i Bełzie, dziedziczny lennik Polski, po nim potomstwo, Jadwiga (urodzona między 1389 a 1397 roku, zmarła po 19 lutego 1439 roku), żona: Jana Garyai (zmarł przed 9 kwietnia 1428 roku), nadżupana Temeszu, żupana Ozory i nadżupana Poegi, Cymbarka (urodzona między 1393 a 1395 roku, zmarła 28 września 1429 roku), żona: Ernesta I "Żelaznego" Habsburga (urodzony w 1377 roku, zmarł 10 czerwca 1424 roku), księcia austriackiego (starszy brat Wilhelm, był mężem królowej Jadwigi), Aleksander (urodzony miedzy 1394 a 1395 rokiem, zmarł 2 czerwca 1444 roku), biskup trydencki, tytularny patriarcha Akwilei, kardynał z nominacji antypapieża Feliksa V z tytularnym kościołem św. Wawrzyńca w domu Damazego (San Lorenzo in Damaso), tytularny biskup Chur, proboszcz Kościoła św. Szczepana w Wiedniu, Eufemię (urodzona około 1396 a 1397 rokiem, zmarła między 25 lipca a 17 września 1447 roku), żona: Bolesława I (urodzony po 1363 roku, zmarł w Cieszynie, 6 maja 1431 roku), księcia cieszyńskiego, Amelia (urodzona między 1397 a 1398 roku, zmarła po 17 maja 1424 roku), żona: Wilhelma II "Bogatego" (urodzony 23 kwietnia 1371 roku, zmarł 13 marca 1425 roku), landgrafa Turyngii i margrabiego Miśni, Kazimierz II (urodzony między 1401 a 1403 rokiem, zmarł między 15 a 16 września 1442 roku), książę mazowiecki na Płocku, Rawie Mazowieckiej, Gostyninie, Sochaczewie, Bełzie, Płońsku, Zawkrzu i Wiźnie, zmarł bezpotomnie, Trojden II (urodzony zapewne między 1403 a 1406 roku, zmarł 25 lipca 1427 roku), książę mazowiecki na Płocku, Gostyninie, Sochaczewie, Bełzie, zmarł bezpotomnie, Maria (urodzona między 1408 a 1415 roku, zmarła 18 lutego 1454 roku), żona: Bogusława IX (urodzony najprawdopodobniej w 1405 roku, zmarł 7 grudnia 1446 roku), księcia słupskiego i stargradzkiego, Włodzisław I (urodzony między 1406 a 1409 roku, zmarł 11 lub 12 grudnia 1455 roku), książę mazowiecki na Płocku, Rawie Mazowieckiej, Gostyninie, Sochaczewie, Bełzie, Płońsku, Zawkrzu i Wiźnie, książę na ziemi płockiej, płońskiej, wiskiej i Zawkrzu, po nim potomstwo, Aleksandra (urodzona około 1407 a 1410 roku, zmarła po 1426 roku), Anna (urodzona 24 kwietnia 1411 rokiem, zmarła przed 1427 rokiem), Katarzyna (urodzona między 1413 a 1416 roku, zmarła między 2 czerwca 1479 roku a 5 lipca 1480 roku), żona: Michała Bolesława "Michałuszki" Zygmuntowicza (urodzony około 1390 roku, zmarł na krótko przed 10 lutego 1452 roku), księcia Rusi Czarnej.25-05-2024
28-02-2024
27-12-2023
19-02-2023
19-06-2022