Elżbieta Przemyślidówna (urodzona w Pradze, 21 stycznia 1292 roku, zmarła w Wyszehradzie, 28 września 1330 roku) herb
Córka Wacława I (II) Przemyślida, króla Czech i Polski i Jutty (Guty) Habsburżanki, córki Rudolfa I Habsburga, króla Niemiec.
Regentka Czech od 8 kwietnia 1317 roku do 18 listopada 1317 roku.
W Spirze, 31 sierpnia 1310 roku (per procuro), 1 września 1310 roku w Spirze (pro futuro) poślubiła Jana "Ślepego" Wigérides Limburg-Luksemburskiego (urodzony w Luxembourgu, 10 sierpnia 1296 roku, zginał w bitwie pod Crécy, 26 sierpnia 1346 roku) króla Czech, tytularnego króla Polski.
Wychowywała się w klasztorze świętego Jerzego na Hradczanach. 21 czerwca 1305 roku zmarł ojciec Elzbiety. Następcą został brat, Wacław III. Jego rządy nie trwały długo. 4 czerwca 1306 roku w wyniku skrytobójczego zamachu zmarł brat. Kolejnym królem Czech i Polski (jure uxoris) został Rudolf III Habsburg, syn króla rzymskiego Albrechta I Habsburga. 16 października 1306 roku w Pradzę pojął Ryksę Elżbietę Piastównę (macochę Elżbiety) za żonę, aby wzmocnić swoją pozycję. Jemu także nie było dane długo panować. Zmarł 3 lipca 1307 roku na czerwonkę nie zdoławszy uporać się z wewnętrzną opozycją. Po jego śmierci wybuchła w Czechach wojna domowa między Henrykiem Karynckim, szwagrem Elżbiety, a Fryderykiem Habsburgiem, bratem Rudolfa III Habsburga.
15 sierpnia 1307 roku, na mocy de jure uxoris, szlachta czeska wybrała Henryka na króla Czech. Był on mężem Anny I Przemyślidki, starszej siostry Elżbiety. W imieniu żony zgłosił on także pretensje do tronu polskiego. Przez cały okres rządów używał tytułu króla Czech i Polski. 15 sierpnia 1307 roku Anna i Henryk zostali koronowani na królową i króla Czech. Jego restrykcyjna polityka fiskalna spowodowała bunt, na czele którego stanęli opaci cysterscy z klasztorów w Zbrasławiu i Sedlecu. Przeciwko niemu opowiedzieli się królowa Ryksa Elżbieta, jej faworyt Henryk z Lipy i sama Elżbieta Przemyślidówna. Wcześniej para królewska pragnęła wydać ją za mąż za szlachcica Ottona z Bergova. Elżbieta nie wyraziła zgody na to i musiała opuścić dwór. Zamieszkała w Pradze pod strażą. Potem uciekła do Nymburka. Pod koniec czerwca 1310 roku brała udział w obradach Sejmu w Pradze. Zdecydowano, że nowym królem Czech zostanie przedstawiciel dynastii luksemburskiej.
Posłowie czescy udali się do króla niemieckiego Henryka VII Luksemburskiego i zaoferowali koronę czeską i rękę Elżbiety jego synowi, Janowi I Luksemburskiemu. Umowa została wkrótce zawarta. 14 sierpnia 1310 roku Elżbieta wyjechała z Pragi. 31 sierpnia 1310 roku Jan dostał Czechy w lenno od ojca. W 1310 roku w Spirze Elżbieta została żoną Jana. Po trzech tygodniach małżonkowie pojechali do Czech i 7 lutego 1311 roku w bazylice św. Wita została koronowana wraz z małżonkiem. Używali także tytułów króla i królowej Polski. Jan został królem de jure uxoris (na mocy praw żony). Małżeństwo, z którego pochodziło siedmioro dzieci: Małgorzata, Bona, Karol IV Luksemburczyka (przyszły król Czech i cesarz niemiecki), Ottokar, Jan Henryk oraz bliźniaczki Anna i Elżbieta. Małżeństwo to nie było jednak szczęśliwe z powodu odmiennych charakterów oraz niezbyt dojrzałego zachowania Jana.
Elżbieta mieszkała głównie w Melniku. Jego rządy spotkały się z oporem ze strony czeskich możnowładców, których wsparła Ryksa Elżbieta. Jedną z przyczyn była obraza królowej, że Jan zdecydował się wywyższyć jej pasierbicę. Obie królowe nie lubiły się i rywalizowały o pozycję w państwie. Ryksa Elżbieta przewyższała swą rywalkę pod względem zdolności, doświadczenia politycznego i urody. Na czele opozycji stanął najwyższy marszałek, Morawianin Henryk z Lipy. Wkrótce stał się on bliskim współpracownikiem starszej monarchini. Potem wywiązał się z tego romans. W 1315 roku Jan Luksemburski pozbawił Henryka wszystkich urzędów i uwięził go. Wpływy Ryksy Elżbiety w Czechach były tak silne, że, nie chcąc ryzykować wojny domowej, uwolnił go już w kwietniu 1316 roku. Mimo przyjaznych gestów władcy czeskiego Ryksa prowadziła własną politykę. W 1317 roku wydała swą córkę Agnieszkę za mąż za księcia jaworskiego Henryka. Ten wprowadził swoje wojska do Grodźca Królowej w celu zapewnienia bezpieczeństwa teściowej. To działanie miało na celu uniemożliwienie Elżbiecie Przemyślid skłócenie między sobą panów czeskich stojących dotychczas w opozycji wobec dworu królewskiego.
W 1318 roku, wskutek zabiegów króla rzymskiego Ludwika Bawarskiego, podpisano ugodę w Domazlicach. Na mocy jej postanowień Henryk z Lipy wracał do łask. Odzyskał urząd najwyższego marszałka, a w 1321 roku mianowano go morawskim hetmanem ziemskim. Ryksa sprzedała Janowi Luksemburskiemu swoje dobra na wschodzie Czech i w 1320 roku osiedliła się z kochankiem w Nowym Brnie. Od tej pory jej stosunki z Janem Luksemburskim były poprawne. Prawdopodobnie darzył on Piastównę sympatią i szacunkiem, co potwierdza choćby zatwierdzenia i rozszerzenia nadań Ryksy wobec klasztoru cysterek na Morawach. Król oddalił także w 1319 roku z dworu praskiego Elżbietę Przemyślid, którą oskarżył o to, że chce przejąć władzę dla siebie lub swego trzyletniego syna. Rzeczywiście była ona przeciwna pokojowi z 1318 roku. W 1322 roku Elżbieta uciekła przed mężem do Bawarii. Mieszkała tam przez 3 lata. Nieco wcześniej zbiegł tam również jej przyrodni brat Jan Volek. Potem małżonkowie pogodzili się i wrócili do Czech. Elżbieta brała udział w latach 1327-1329 w zhołdowaniu księstw śląskich na rzecz Czech.
Zmarła na gruźlicę 28 wrzesnia 1330 roku na zamku wyszehradzkim w Pradze. Spoczęła u boku ojca w nekropolii ostatnich Przemyślidów - klasztorze cystersów w Zbrasławiu pod Pragą.
Małżeństwo, z którego pochodziło siedmioro dzieci, nie okazało się szczęśliwe. Główną przyczyną był młody wiek męża i jego niezbyt dojrzałe zachowanie.
Z małżeństwa pochodzą:
Małgorzata (zmarła 11 czerwca 1341 roku), żona Henryka II (XIV) "Starszego" Wittelsbacha, księcia Bawarii; zaręczona z Kazimierzem III "Wielkim", królem polski,
Jutta (Guta) Bonna (zmarła 11 września 1349 roku), krótko po narodzinach, w drugiej połowie 1315 roku została zaręczona z królewiczem polskim Kazimierzem III "Wielkim" (a także przyszłym narzeczonym jej starszej siostry), jednak zaręczyny zerwano w 1318 roku lub 1319 roku (1322 roku?); żona Jana II, króla Francji,
Karol IV (zmarł 29 listopada 1378 roku), król Czech, cesarz Rzymski, po nim potomstwo,
Przemysł Otakar ("Otto") (zmarł 20 kwietnia 1320 roku), książę czeski,
Jan Henryk (zmarł 12 listopada 1375 roku), margrabia Moraw,
Anna (zmarła 3 września 1338 roku), żona Otto, księcia Austria,
Eliżbieta (zmarła w 1324 roku).
Żródła:
Elżbieta I Przemyślidka "Kobiety w polityce"
Elżbieta Przemyślidka "w Wikipedii"
"CZ. III. RÓŻNE DYNASTIE (XIV-XVI W.)" - autor: Jarczewski Przemysław