portret hrabiego von Berg jako wicekróla polskiego autorstwa Josepha Simlera wykonany w 1867 roku

Fiodor Fiodorwicz hrabia von Berg [Fryderyk Wilhelm Rembert von Berg] (urodzony w zamku Sagnitz [Sangaste], 27 maja 1794 roku, zmarł w Sankt Petersburg, 6 (18) 1874 roku) herb

Syn Fryderyka Jerzego (Friedrich Georg) von Berg, korneta, radcy sądowego i Gertrudy Wilhelminy Agnaty von Ermes, córka Kaspera Wilhelma von Ermes auf Jummerdeh.

Austriacki Graf (hrabia) od 1849 roku, hrabia von Berg (w Wielkim Księstwie Finlandii) od 26 sierpień (7 września) 1856 roku do 6 (18) stycznia 1874 roku, generał-lejtnant od 1831 roku do 1843 roku, kwatermistrz wojsk rosyjskich w Królestwie Polskim, generał piechoty i kwatermistrz generalny rosyjskiego sztabu generalnego wojska od 1843 roku, dowódza wojsk rosyjskich w Estonii od 1853 roku, generał-gubernator Finlandii od 7 grudnia 1854 roku (8 marca 1855 roku) do 20 listopada 1861 roku, feldmarszałek od 1865 roku do 6 (18) stycznia 1874 roku, członek Rady Państw Rosji od 1866 roku do 6 (18) stycznia 1874 roku, wicekról (namiestnik) Królestwa Polskiego i naczelny dowódca wojsk Warszawskiego Okręgu Wojskowego od 8 (19) września 1863 roku do 6 (18) stycznia 1874 roku.

W Triest, 29 stycznia 1831 roku poślubił Leopoldinę Cicogna-Mozzoni hrabinę dei Terdobbiate (urodzona w Mediolanie, 11 lipca 1786 roku, zmarła w Warszawie, 17 lutego 1874 roku), damy kawalerii Orderu św. Katarzyny (Mały Krzyż), damy dworu, córkę Francesco Leopoldo Cicogna-Mozzoniego, hrabiego di Terdobbiate, szambelana Królestwa Włoch, adiutanta, wicekróla Eugeniusza z Beauharnais i Teresy Marliani dei hrabiny di Busto Arsizio.

Pochodził z rodziny Niemców bałtyckich. Był luteranem. Był rosyjskim wojskowym i mężem stanu, dyplomata, geografem i topografem.

Brał udział w kampanii francusko-rosyjskiej w 1812 roku. Bezwzględnie stłumił powstanie styczniowe w 1863 roku. Zlikwidował odrębność urzędów i instytucji Królestwa Polskiego, dążąc do jego unifikacji z Rosją.

19 września 1863 roku około godziny 17.00 w Warszawie, obok należącego wówczas do Andrzeja Zamoyskiego budynku przy ulicy Nowy Świat 67/69, między Nowym Światem, a Krakowskim Przedmieściem został dokonany zamach na carskiego namiestnika Królestwa Polskiego, hrabiego Fiodora Berga. Mimo iż towarzyszyła mu, jak zawsze, silna eskorta uzbrojonych Kozaków. Najwyższy rosyjski urzędnik w Warszawie miał się czego obawiać. Choć powierzony mu urząd sprawował dopiero od niedawna, to stosowane przez niego brutalne metody zwalczania trwającego powstania - egzekucje bez sądu, stosowanie odpowiedzialności zbiorowej, niekończące się przesłuchania i tortury - sprawiły, że Polacy powszechnie go nienawidzili.

Kiedy wiozący Namiestnika powóz znalazł się koło posesji przy ulicy Nowy Świat 67/69, w miejscu, gdzie ulica się wówczas zwężała, z jednego z okien czwartego piętra niespodziewanie ciśnięte zostały dwie butelki z płynem zapalającym. Był to rozpuszczony w dwusiarczku węgla fosfor - który po rozlaniu łączy się gwałtownie z tlenem atmosferycznym i wytwarza dużą ilość dymu. Następnie padły strzały z nabitego siekańcami (drobnymi kawałkami żelaza) garłacza - broni palnej, przypominającej pistolet z lufą w kształcie lejka. Na koniec rzucono kilka bomb.

Bezpośrednimi sprawcami zamachu na hrabiego Berga byli członkowie powstańczej żandarmerii - Straży Narodowej - bracia Krasuccy, a towarzyszyli im Władysław Wnętowski i Wojciech Kunke. Kto zamach wymyślił, nie wiadomo. Przypuszcza się, że mógł to być Ignacy Chmieleński - jeden z najbardziej radykalnych działaczy stronnictwa "czerwonych", znany jako zwolennik terroryzmu indywidualnego.

Akcja skończyła się fiaskiem. Wyrzucone z dużej, utrudniającej celowanie wysokości bomby i butelki z płynem zapalającym spadły na bruk, raniąc jedynie konie kozackiej eskorty. Siekańce uszkodziły oparcie powozu, a także mundury hrabiego Berga i jego adiutanta. Oni sami wyszli z zamachu bez szwanku.

Mieszkańcy domu Andrzeja Zamoyskiego zapłacili wysoką cenę za nieudany zamach. Przybywszy na Zamek hrabia Berg natychmiast rozkazał otoczyć budynek wojskiem, a mieszkających w nim ludzi aresztować.

Do domu przy Nowym Świecie 67/69 wtargnęli rozwścieczeni zamachem na ich szefa Kozacy. Rozpoczęła się orgia niszczenia wszystkiego, co tylko można było zniszczyć. Przez okna wylatywały na bruk krzesła, stoły, szafy, lustra. Wyrzucony został także należący niegdyś do samego Fryderyka Chopina - a znajdujący się wówczas w mieszkaniu jego starszej siostry Ludwiki - fortepian.

W celu przyspieszenia likwidacji powstania styczniowego namiestnik generał Fiodor Berg wprowadził w Królestwie Polskim, postanowieniem z 27 grudnia 1863 roku zarząd wojenno-policyjny. W ramach zarządu rozbudowano i zreorganizowano organa policyjne w kraju i powołano nową naczelną władzę policyjno - polityczną: Zarząd Generała-Policmajstra w Królestwie Polskim. Jego zadaniem było przywrócenie porządku w opanowanym powstaniem kraju. Miał funkcjonować do czasu całkowitego stłumienia powstania i wszelkiej "nieprawomyślnej" działalności oraz stworzenia nowego systemu administracyjnego, zabezpieczającego carskie panowanie w Polsce.

Rodzina inflantska, otrzymała w 1856 roku tytuł hrabiego finlandzkiego, która otrzymała prawa obywatelstwa polskiego.

W 1820 roku von Berg jako pierwszy dokonał opisu militarnego i statystycznego Turcji, w latach 1823-1825 poprowadził wyprawę do Azji Środkowej w celu sporządzenia dokładnych map wojskowych, podobnie jak to miało miejsce w Bułgarii i Rumunii w latach 1828-1825. Za zasługi dla kartografii został w 1870 roku wybrany członkiem honorowym Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, którego był także jednym z członków założycieli, opiekując się komitetem powołanym do doskonalenia metod pracy w dziedzinie trygonometrii kartograficznej jako pierwszy zaakceptował metodę karty sieciowej Gaussa. W kartografii rosyjskiej wprowadził także powszechne użycie mili anglosaskiej zamiast dotychczas stosowanych 200 sążni.

Von Berg propagował także wniosek o usunięcie tajemnicy państwowej z map topograficznych w 1857 roku, wykorzystując także współpracę P. A. Tuchkowa (późniejszego generalnego gubernatora Moskwy). Zaangażował się także w badania geodezji gruntów rosyjskich i skandynawskich.

Zmarł 6 (18) stycznia 1874 roku w Petersburgu , gdzie po zakończeniu służby w Polsce przeszedł na emeryturę i został pochowany w swojej posiadłości Kartenhof w Inflantach.

Poślubił Leopoldinę Cicogna Mozzoni dei hrabinę Terdobbiate, córkę Leopolda Cicogna Mozzoni, hrabiego di Terdobbiate i Teresy Marliani dei hrabiny di Busto Arsizio, wdowę po (ślub w Mediolenie 7 lipca 1803 roku) Carla Alessandra Annoniego di Cerro (urodzony w Mediolanie, w 1770 roku, zmarł w Mediolanie, 28 lipca 1825 roku), V hrabiego di Cerro Pieve San Giuliano, z którą nie miał dzieci. Para w 1856 roku adoptował trójkę dzieci swojego brata:

Friedrich Georg Magnus von Berg (urodzony w 1845 roku, zmarł w 1938 roku), szambelan, specjalista w dziedzinie botaniki,

Alexander von Berg (urodzony w 1847 roku, zmał w 1898 roku), mistrz łowiectwa, zmarł bezpotomnie,

Georg Erik Rembert Berg (urodzony w 1849 roku, zmarł w 1920 roku), generał Cesarskiej Armii Rosyjskiej, po nim potomstwo.

Ponadto adoptowano córkę:

Leopoldina Wilhelmina Maria (Poldie) Lachinicki (von Berg/Tammann) (urodzona 3 czerwca 1835 roku, zmarła 11 lutego 1889 roku), córkę biologiczną Johanna (Jaana) Tammann Jermann i Wilhelminy Meiss, żona: Ignacego Lachnickiego auf Lachnow (urodzony 8 sierpnia 1826 roku, zmarł 11 lutego 1889 roku), członka Rządu w Grodnie.


Żródła:

Grag Fiodor Fjodorowitsch Berg w "Geni"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


Fiodor von Berg tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


Fiodor Berg w "WikipediA"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

11-01-2024