Iwan Iwanowicz Den [Dehn] (Johan Jakob von Daehn [Dähn]) (urodzony w Sippola, 2 sierpnia 1786 roku, zmarł w Kozienicach, w 1859 roku)

Syn Johana Samuela von Daehn, majora artylerii, radcę sądowego i Catharina von Brandt, córki Jakob Illarionowicza von Brandt.

Zastępca namiestnika Królestwa Polskiego od 23 września 1849 roku do 18 grudnia 1850 roku, generał korpusu inżynieryjnego armii rosyjskiej od 22 października 1843 roku do 31 maja 1858 roku, twórca fortyfikacji, członek Rady Państwa od 18 grudnia 1850 roku do 31 maja 1858 roku, generalny gubernator w Kronsztadzie od 11 marca 1854 roku do 31 maja 1858 roku.

Poślubił Katarzynę Władimirowną Łaniewską-Wołk (zmarła w Kozienicach, 26 listopada 1846 roku), córkę Włodzimierza Łaniewskiego-Wołka, córki Helena Pietrowną Łaniewskiej-Wołek.

Z Ekatarine miała:

Katarina Iwanowna von Daehn [Den, Dehn] (urodzona 17 listopada 1821 roku, zmarła po 1890 roku),

Włodzimierz Iwanowicz von Daehn [Den, Dehn] (urodzony 24 lipca 1823 roku, zmarł 29 stycznia 1888 roku), generał, gubernator wojskowy i cywilny Kurlandii, senator, po nim potomstwo,

Olga Iwanowna von Daehn [Den, Dehn] (urodzona w 1825 roku, zmarła ?), żona: Konstantina Mengden,

Helena Iwanowna von Daehn [Den, Dehn] (urodzona 21 maja 1827 roku, zmarła 21 maja 1851 roku), żona: Richarda Reinhold Hermann von Vietinghoff (urodzony 29 marca 1822 roku, zmarł 14 listopada 1894 roku),

Iwan Iwanowicz von Daehn [Den, Dehn] (urodzony 26 czerwca 1830 roku, zmarł w 1884 roku), dowódca Pułku Piechoty Omsk, zmar l bezpotomnie.

Twórca imponujących fortyfikacji: zaprojektował i zbudował twierdzą w Dęblinie, Brześciu, przebudował Modlin i Kronsztad, gdzie w 1856 roku został gubernatorem. Był projektantem i dyrektorem budowy kolei warszawsko-wiedeńskiej. Wzniósł również warszawską Cytadelę, ale obwiniać go z tego powodu o kaźnię Traugutta to tak jakby pociągnąć do odpowiedzialności powroźnika, za to że robił stryczki.

15 marca 1816 roku awansował do stopnia kapitana, a 26 listopada tego samego roku do stopnia pułkownika. W 1817 roku został szefem batalionu mianowany przez wielkiego księcia Mikołaja Pawłowicz, który zawsze był zainteresowany sprawą inżynierii i saperów. W 1817 roku, już był w randze pułkownika i został szefem batalionu "Jazdy" (czyli ziemi). 17 stycznia 1819 roku został mianowany dowódcą 1. batalionu saperów.

W 1826 roku został mianowany dowódcą 1. brygady, a już 25 października 1829 roku dowódcą saper 1. brygady, w rok później, 11 czerwca - Szefem Sztabu 1. inżynierów. Stanowisko jednak piastował tylko sześć miesięcy. Powstanie Polaków 17 listopada 1830 roku rozpoczęło wojnę polsko-rosyjską i dało początek operacji wojskowych, a Dahn został wyznaczony na naczelnego inżyniera, z siedzibą od stycznia 1831 roku w granicach Królestwa Polski.

7 lutego 1831 roku brał udział w operacji przeciwko rebeliantom w Warszawie, a następnego dnia został mianowany szefem sztabu 1. Korpusu, i uczestniczył w walkach na terenie Pragi - dzielnicy Warszawy. W toku walk odznaczył się odwagą, za którą 19 kwietnia został odznaczony Orderem św. Vladimir 2 stopnia. Od 17 marca zajmował stanowisko szefa inżynierów. Podczas polskiej kampanii, wzmocnił przeprawę wojsk rosyjskich przez Wisłę w Oseke i w Łowiczu. Za udział w szturmie na Warszawy - 18 października 1831 roku został odznaczony Orderem św. Jerzego III stopnia. Uzasadnienie odznaczenia, było:

Nagrodą otlichnago odwagi i męstwa, wydanego w dniu 25 i 26 sierpnia 1831 podczas szturmu fortyfikacji Warszawy.

W latach 1832-1852 pełnił funkcję generalnego budowniczego twierdz w Królestwie Polskim oraz był Szefem Inżynierii na tym terenie. Kierował budową bądź rozbudową licznych twierdz: w Brześciu, Dęblinie, Modlinie oraz Warszawie. Kierował również budową Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i rozbudową twierdzy Kronsztad.

W 1849 roku, podczas kampanii węgierskiej, Dahn, po kontuzji stopy, nie mógł wziąć udziału w działaniach wojennych i pozostał w Warszawie, zastępując nanmiestnika w zarządzaniu Królestwem Polskim. 22 sierpnia 1849 roku przyznano mu Order św. Włodzimierza I stopinia.

W uznaniu dla jego zasług podarowano mu dobra w Kozienicach, gdzie w 1859 zmarł i został pochowany.

Już w 1854 roku Ivan Ivanowicz dostał lekki udar nerwowy, po którym nie był biegły w języku. Następnie stan zdrowia się pogorszył a podeszły wiek zmusił go do rezygnacji z pełnienia państwowych obowiązków. W maju 1858 roku został odwołany na urlop, a latem przyszłego roku zmarł i został pochowany w Kozienicach.

Iwan Dehn, wywodzący się z Finlandii, poślubił Polkę, Katarzynę Łaniewską-Wołk. Jej nagrobek wieńczyła amfora z Aniołem Śmierci (dziś zdobi ona przydomowy ogródek na jednej z kozienickich posesji). Dehn nie zrabował majątku, ale dostał go od cara po powstaniu listopadowym. Nigdy nie dowodził pułkiem - był głównym inżynierem armii rosyjskiej. Nie brał udziału w żadnym tłamszeniu ludzi. Nie mordował. Iwan Dehn rozpoczął, dokończoną przez jego syna Włodzimierza, budowę wałów przeciwpowodziowych na Powiślu uwalniając chłopów od nieszczęścia, jakim były wylewy rzeki. Z kolei Włodzimierz przebudował kozienicki pałac w stylu francuskiego renesansu - świadectwem dawnej urody budowli są ocalałe stylowe oficyny. Dehnowie - choć nie katolicy (Iwan prawosławny, Włodzimierz - ewangelik) byli głównymi fundatorami tutejszego kościoła.

Cytadela Warszawska jest XIX-wieczną twierdzą zbudowana na rozkaz cara Mikołaja I po stłumieniu powstania listopadowego z 1830 roku w celu umocnienia imperialnej Rosji kontrolę nad miastem. Służył jako więzienie do końca 1930 roku, a zwłaszcza dział X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, który obecnie od 1963 roku sluzy jako muzeum.

Jego głównym architektem, był generał Johan Jakob von Daehn (Iwan Dehn) i wykorzystał podstawę swego planu z cytadeli z Antwerpii (ten sam, który został rozebrany przez Francuzów tego samego roku). Kamień węgielny został położony przez pole marszałka Ivana Paskiewicza de facto namiestnika Królestwa Polskiego.

Twierdza wybudowana jest w kształcie pięciokąta wykonana z cegły o wysokich ścianach zewnętrznych, otaczającą powierzchnię 36 ha. W jego konstrukcji mieści się 76 budynków mieszkalnych, mieszczącymi 15.000 mieszkańców.

Prace rozpoczęto 31 maja 1832 roku, w miejscu zburzonego klasztoru z posiadłości Fawory. Oficjalnie zakończyła się 4 maja 1834 roku, z okazji 18. urodzin rosyjskiego wielkiego księcia Aleksandra, na cześć którego twierdza została nazwana. W rzeczywistości jednak, twierdza została zakończona w roku 1874. Koszt budowy zamknął się w 11 milionach rubli (około 8,5 tony czystego złota lub 128 milionów euro w dzisiejszych cenach). Kolosalne sumy według standardów XIX-wiecznych, były pokrywane w całości przez Warszawę i Bank Polski, jako kolejną karę za nieudane powstanie.


Żródła:

Den, Iwan Iwanowicz w "Wikipedia" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


von Daehn, Johan Jakob "Fińscy generałowie i admirałowie w armii rosyjskiej 1809-1917" w "Historiesajten"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


Iwan Dehn w "Wikipedia"


Wykopać Dehna! w "RADOMSKIE Słowo - Gazeta Codzienna"


Ivan Ivanovich Den w "Geni"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


Johann Jakob (Iwan Iwanowitsch) von Daehn w "Geni" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk


CYTADELA tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk