Katarzyna Michajłowna księżna Dołgorukow (urodzona w Moskwie, 2 listopada 1847 roku, zmarła w Nicei, 15 lutego 1922 roku) herb
Córka Michaiła Michajłowicza księcia Dołgorukiego, kapitana gwardii cesarskiej i Wery Gawriłownej Wiśniewskiej herbu Prus I.
Najjaśniejszej Wysokości Księżnej Juriewskiej od 5 [17] grudnia 1880 roku do 15 [27] lutego 1922 roku.
W Carskim Siole 6 [18] lipca 1880 roku poślubiła (związek morganatyczny) Aleksander II Mikołajewicz (urodzony w Moskwie, 29 kwietnia 1818 roku, zmarł od ran postrzałowych w St. Petersburgu, 13 marca 1881 roku), cesarza Rosji, króla Polski i wielkiego księcia Finlandii.
Po raz pierwszy spotkała Aleksandera II w sierpniu 1857 roku, gościł u księcia Dołgorukowa w posiadłości Tiepłowka blisko Połtawy podczas wojskowych manewrów.
Katarzyna miała wtedy dziesięć lat, ale ona bardzo dobrze zapamiętała wielkiego postawnego mężczyznę z puszystymi wąsami i czułym spojrzeniem.
Kiedy car, spotkał ją w ogrodzie, zapytał, kto ona, mała Katia z powagą odpowiedziała: "Ja - Jekatierina Michajłowna". "A czego szukasz tu?" - zapytał car. "Chcę widzieć imperatora", - ledwie zmieszawszy się, przyznała się dziewczynka. To rozśmieszyło monarchę i, jak przekazuje jego biograf M. Paleołog, car posadził ją na swoje kolana i pogadał z nią. Następnego dnia, znów się spotkał ca dziewczynkę. Aleksandr był zachwycony jej wrodzoną gracją, uroczymi manierami i wielkimi oczyma przestraszonej gazeli. Wytwornie, uprzejmie, jakby była Katarzyna nadworną damą, car poprosił ją, żeby pokazała mu ogród. Długo spacerowali razem. Katia była zachwycona carem i na zawsze zapamiętała ten dzień.
Wkrótce ojciec Katarzyny zbankrutował i zmarł, cała rodzina została bez środków do życia. Cesarz wziął dzieci pod swoją opiekę. Pomógł braciom Katarzyny, których umieścił w petersburskim pułku, a siostry umieścił w żeńskiej szkole.
W niedzielę 28 marca 1865 roku, w Wierbnoje, Aleksander II, na zaproszenie dyrektora żeńskiej szkoły, car odwiedził szkołę, gdzie 17-letnia Katarzyna Dołgorukowa została przedstawiona carowi, którą Aleksander II przypomniał sobie z dawnych lat.
Skończywszy osiemnaście lat Katarzyna Michajłowna ukończyła żeńską szkołę i zamieszkała w petersburskiej dzielnicy - Bassjejnoj. Pewnego wiosennego dnia w towarzystwie pokojówki spacerowała po letnim ogrodzie - spotkała cara. Monarcha podeszła do niej, zwracając uwagę wszystkich gapiów, poprosił Katarzynę o możliwość przyłączenie się do spacerujących.
Od niespodziewanego spotkania, car i Katarzyna zaczęli tajnie spotykać się w letnim ogrodzie blisko Zimowego pałacu.
13 lipca 1866 roku po raz pierwszy spotkali się w zamku Belwederskim w pobliżu Peterhof, gdzie spędzili noc i gdzie następne lata spotykali się często.
W tym też czasie cesarzowa Maria Aleksandrowna była już bardzo chora i nie wychodziła z łoża.
Kontynuowali spotkania: trzy-cztery razy na tydzień. Katarzyna Michajłowna wchodziła tajnym wejściem do pałacu Zimowego, mając własny klucz do drzwi pokoju na parterze, niegdyś pokoju służących obok byłego gabinetu cara Mikołaja I. Stąd tajnymi schodami udawała się do prywatnych carskich apartamentów.
Spotkania te nie zostały niezauważone, ale mówili o nich półszeptem, bojąc się uszu III Oddziału Policji Carskiej, bo plotkować o osobistym życiu monarchy było niebezpieczne. Do tego nikt z początku nie przyjął wiadomości o nowej pasji cara serio.
Jeśli Aleksander II wyjeżdżał za granicę, Katarzyna Michajłowna podążała za nim - do Berlina, do wódy w Ems, na światową wystawę do Paryża, gdzie zamieszkała w skromnym hotelu, i gdzie, co wieczór przychodziła przez tajną furtkę do Pałacu Elizejskiego. Jeśli Aleksander II wyjeżdżał na lato w Carskiego Sioła, czy też do Peterhof albo do krymskiej Liwadiju, ona podążała za nim. Mimo wszystko Katarzyna Michajłowna prowadziła skromny i zamknięty sposób życia, nie chodziła na obiady do innych, nie jeździła do teatru - żyła zdala od dworu cesarskiego.
Aleksander II, - świadczy biograf carski M. Paleołog, - zdołał stworzyć z niedoświadczonej dziewczynie upojną kochankę. Ona była całkowicie mu oddana. Ona oddała mu swoją duszę, rozum, wyobraźnia, wolę, uczucia. "Kochankowie, dlatego nigdy nie będą się nudzić" - pisał Łaroszfuko.
Związek Aleksandra z Katarzyną Dołgoruk spowodował liczny ostry sprzeciw członków rodziny Romanowych, przede wszystkim następcę tronu Aleksandra Aleksandrowicza, przyszłego Aleksandra III. Po ostrym sprzeciwem rodziny car wysłał kochankę do Neapol, gdzie spotkała się z bratem w czerwcu 1867 roku.
Z okresu rozłąki zachowała się obszerna korespondencja cara i księżniczki, pokazująca ich szczerą i namiętną miłość. Liczne listy noszą niezwykle szczery charakter. Dla oznaczenia swojej intymnej bliskości Jekatierina i Aleksandrę wynaleźli szczególne francuskie słowo bingerle.
Cesarzowa Maria Aleksandrowna jeszcze żywa, kiedy Aleksandr II zakwaterował Katarzynę z dziećmi w Pałacu Zimowym, co zaostrzyło nieprzyjazny do niej stosunek członk ów rodziny Romanowych, która podzieliła się na dwie frakcje dworskie: zwolenników Dołgorukowoj i zwolenników następcy tronu Aleksandra Aleksandrowicza.
Cesarzowa Marij Aleksandrowna zmarła 22 maja (3 czerwca) 1880 roku, do upływu terminu protokolarnej żałoby, 6 (18) lipca 1880 roku w wojskowej kaplicy cesarskiego pałacu odbył się ślub, którego dokonał protoprieswitierom Ksenofont Nikolskim. Na ceremonii nie było ceriewicza. Małżeństwo to nie zostało uznane przez członków rodu Romanowych, przez co związek był morganatycznym małżeństwem. W pamiętnikach Aleksandra II, natrafiono na zapis, iż car zamierzał koronować swoją drugą małżonkę, była wyznaczona nawet data koronacji - 1 sierpnia 1881 roku. Następnie zamierzał scedować prawa do tronu na rzecz syna - Alaksandra III i wyjechać ze swoją ukochaną żoną za granice. Moment koronacji, według myśli Aleksandra II, powinna zbiec się z dniem ogłoszenia Konstytucji w Rosji.
Dekretem z 5 (17) grudnia 1880 roku Aleksander II nadał Katarzynie Michajłownej tytuł Najjaśniejszej Wysokości Księżnej Jurjewskiej, mimo iż tytuł kolidował z tytułem rodu bojarów Romanowych. Tytuł i nazwisko otrzymali wszystkie dzieci Aleksandra i Katarzyny oraz ich potomkom, nawet urodzeni poza małżeństwem, ale otrzymać tylko nazwisko Jurjewski.
Małżeństwo to spotkało się z wielką dezaprobatą członków rodziny carskiej.
5 (17) września 1880 roku Aleksander II podpisał zaświadczenie, w którym car złożył w depozycie banku narodowego 3.302.910 złotych rubli na imię księżnej Katarzyny Michajłowny Jurjewskiej i jej dzieci.
1 (13) marca 1881 Aleksandry II został zabity przez członków "Narodowej woli". Nieprzyjazne w stosunku do księżnej frakcja nowego cara Aleksandra III, zmusiła księżną po pogrzebie Aleksandra II do wyjazdu do Niceę, gdzie zmarła w 1922 roku.
Po sobie zostawiła książkę-wspomnienia, wydaną przez nią w Europie pod pseudonimem Wiktora Łafiertia.
W Nicei zimą 1922 roku na swojej willi Georg umierała 75-letnia kobieta, nosząca rosyjskie nazwisko - księżnej Jurjewskiej, a urodzonej jako Katarzyna Michajłowna Dołgorukaja.
Z małżeństwa z carem Aleksandrem II doczekała się:
Jerzy Aleksandrowicz Jurjewski (urodzony 12 maja 1872 roku, zma 13 września 1913 roku), po nim potomstwo,
Olga Aleksandrowna Jurjewska (urodzona 7 listopada 1874 roku, zmarła 10 sierpnia 1925 roku), żona Jerzego Mikołaja von Nassau (urodzony 13 lutego [25] 1871 roku, zmarł 31 maja 1948 roku), hrabiego Merenberg,
Borys Aleksandrowicz Jurjewski (urodzony 23 lutego i zmarł 11 kwietnia 1876 roku),
Katarzyna Aleksandrowna Jurjewska (urodzona 9 lutego 1878 roku, zmarła 22 grudnia 1959 roku), żona: Aleksandra Władimirowicza książę Barjatinskiego (urodzony 22 maja 1870 roku, zmarł 8 marca 1910 roku); żona: Sergieja Platonowicza księcia Obolenskiego (urodzony 3 października 1890 roku, zmarł 29 września 1978 roku).
Niedługo po zabójstwie małżonka, w 1882 roku, już na wygnaniu, wydała pod męskim pseudonimem Victor Laferté, napisane w języku francuskim wspomnienia zatytułowane "Alexandre II. Détails inédits sur sa vie intime et sa mort" (Aleksander II. Nieopublikowane szczegóły odnośnie do jego prywatnego życia i śmierci). Rosyjski przekład wspomnień zatytułowany "Aleksandr II. Vospominaniya" ukazał się w 2004 w Moskwie.
Żródła:
Katarzyna Dołgorukowa w "WikipediA"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Ekaterina Mixailovna, princesa Dolgoruky w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
29-01-2024
17-05-2020