Mieszko [Mieczysław] I Piast (urodzony w Poznaniu, około 922 roku, zmarł w Poznaniu, 25 maja 992 roku)
Najstarszy syn Ziemomysła księcia Polan.
Pierwszy znany historyczny przedstawiciel dynastii Piastów, panujący od 960 roku. Rozpoczynał panowanie jako władca Wielkopolski, łęczycki, sieradzki, Kujaw, Mazowsza, i zapewne Pomorza Gdańskiego. Jako sojusznik cesarza Ottona I w 967 roku pokonał Wieletów i opanował część Pomorza Zachodniego. Około 990 roku wspomagany posiłkami cesarskimi opanował Śląsk i Małopolskę.
Początkowo posiadał kilka żon poganek. W 965 roku poślubił Dubrawkę (Dąbrówkę, Dobrawę) Przemyślid (urodzona około 937 roku, zmarła w 977 roku), córkę Bolesława I Przemyślida, księcia czeskiego. Następnie na przełomie 979 a 980 roku poślubił Odę "Starszą" Haldenslebenównę (urodzona między 960 a 965 rokiem, zmarła w 1023 roku), córkę Dytryka Heldenslebena, margrabiego Marchii Północnej.
Władca prywatnie.
Nie mamy zbyt wielu informacji o prywatnym życiu Mieszka. Zapisy dotyczą głównie polityki i wojny. Tradycja dworska przekazała z dzieciństwa Mieszka fakt, przedstawiany jako zdarzenie cudowne i zapowiedź losu przyszłego władcy. Miał być Mieszko do siódmego roku życia niewidomy i dopiero po postrzyżynach odzyskał wzrok. Nie znamy daty urodzenia Mieszka. Umierając w 992 roku uchodził za człowieka starego. Jednak pamiętać należy, że przeciętna wieku wynosiła w tych czasach niewiele powyżej 25 lat. Wydaje się, że Mieszko zmarł w wieku 50 lub 60 lat. Szkołę polityczną przeszedł u boku ojca Siemomysła. Okres młodości spędził w głównym grodzie jakim było Gniezno. Wspólnie z ojcem analizował płynące z Moraw, potem Czech, Rusi i Niemiec wzory rozbudowywania terytorium państwa i jego aparatu. U boku ojca, uczył się Mieszko rzemiosła wojennego i sztuki dyplomacji.
Z faktu pominięcia Bolesława w dokumencie "Dagome iudex" niektórzy historycy wysnuli hipotezę o konflikcie w rodzinie. Starzejący się Mieszko, być może za namową Ody, miał odsunąć pierworodnego Bolesława od dziedzictwa, na rzecz synów z drugiego małżeństwa. Inni historycy uważają, że Bolesław, władający w Krakowie, przewidziany był przez Mieszka na następcę. Mieszko uważał, że po wstąpieniu na tron, Bolesław przyłączy ziemię krakowską do Polski. Mieszko, chcąc zabezpieczyć byt swych dzieci i wdowy po jego śmierci wyrażał wolę podziału państwa między spadkobierców. Bolesław bezwzględnie złamał w przyszłości próby rozbicia państwa i przejął całość dziedzictwa. Małżeństwa własne i dzieci były dla Mieszka środkiem do realizacji celów politycznych. Próbując poszerzyć krąg sojuszników Mieszko wydał swą córkę za Eryka, króla szwedzkiego. Źródła ukazują nam Mieszka jako typowego chrześcijańskiego władcę średniowiecznej Europy. Po ciężkiej chorobie, spowodowanej raną od strzały zatrutej jadem bojowym, odzyskawszy zdrowie, posyła do grobu świętego Udalryka w Augsburgu srebrne ramię. Jest też fundatorem okazałych kościołów w Gnieźnie i Poznaniu.
Działalność publiczna.
Mieszko odziedziczył władzę ukształtowaną i skupioną w ręku monarchy. Podlegało mu terytorium rozległe, około 2000 km2. Były to ziemie Polan nad dolną Wartą, Goplan, Mazowszan, a także Lędzian (Sandomierszczyzna, Lubelszczyzna), Czerwień i Przemyśl. Odziedziczył lub pozyskał na progu panowania także Lubusz z Ziemią Lubuską. Śląsk i Kraków w Małopolsce leżały poza możliwościami podboju, ale nie poza horyzontem politycznym tych, co uczyli Mieszka rzemiosła monarszego. Od północnego wschodu jego państwo graniczyło z terenami zamieszkałymi przez plemiona pruskie. Nie stanowiły one istotnego zagrożenia, nie były też celem ekspansji. Na wschodzie przebiegała granica z potężnym państwem ruskim, od południa tworzyli państwo Węgrzy. Na zachodzie Słowiańszczyzna połabska opierała się naciskom saskich sąsiadów. Głównym rywalem w polityce zagranicznej było państwo czeskie. W połowie X wieku obejmowało ono Czechy i Morawy oraz Śląsk aż po Kraków. Działania Mieszka koncentrowały się początkowo na kierunku północnym. Rywalizował w tym rejonie o wpływy z Wieletami i z Cesarstwem. Próba uzależnienia Pomorza zakończyła się sukcesem. W części zachodniej opór stawił Wolin oraz kontrolujący tę część Połabia, niemiecki margrabia Geron. W 964 roku doszło do przegranego przez Mieszka starcia z oddziałami Wieletów, dowodzonymi przez grafa saskiego Wichmana (działającego bądź z ramienia Gerona bądź Wolinian). Na czele drużyny Mieszka stał jego brat. Porażka spowodowała, że Mieszko zrozumiał konieczność sojuszu z Czechami i normalizacji stosunków z Cesarstwem. W 964 roku doszło do układu z cesarzem Ottonem I. Umowa zobowiązywała księcia polskiego do płacenia trybutu "aż po Wartę". Roszczenia misyjne cesarza zaspokojono daniną, ale bez zwierzchnictwa. W tym samym czasie toczyły się rozmowy z księciem czeskim Bolesławem. Przyniosły one Mieszkowi pomoc polityczną i wojskową. Pierwszym efektem porozumienia było przybycie na dwór polski w 965 roku Dobrawy, księżniczki czeskiej. Wkrótce odbył się chrzest Mieszka (zapewne 14 czerwca 966 roku), dając początek chrystianizacji kraju i stawiając Polskę na równi z pozostałymi państwami chrześcijańskiej Europy. W 967 roku, dzięki posiłkom czeskim pokonano Wieletów i Wichmana (zginął w walce). Utrwaliło to wpływy Mieszka u ujścia Odry. W odpowiedzi margrabia Marchii Wschodniej Hodon, próbując zahamować ekspansję polską, wywołał wojnę. W czerwcu 972 roku doszło do bitwy pod Cedynią. Przyniosła ona zwycięstwo oddziałom Mieszka i jego brata, Czcibora. Po pertraktacjach w Kwedlinburgu w 973 roku państwo polskie nie zrezygnowało z Wolina i przestało płacić trybut cesarstwu. Mieszko oddał jednak na dwór cesarski, jako zakładnika, swego syna, Bolesława. W 979 roku znów doszło do konfliktu, bowiem następca cesarza Otto II zorganizował wyprawę na Mieszka nie rezygnującego z wpływów na Pomorzu Zachodnim. Mieszko, próbując osłabić przeciwnika udzielił zbrojnego poparcia bawarskiej opozycji antycesarskiej, przy okazji biorąc wielu jeńców z ziem cesarskich. Sukces Polski i chwiejne porozumienie przypieczętowano małżeństwem. Mieszko poślubił Odę, córkę jednego z margrabiów, "dla utwierdzenia koniecznego pokoju". Uznał się wasalem cesarza. Jednak, w odróżnieniu od Czech, Polska nie weszła w skład cesarstwa. Mieszko posłał wtedy małoletniemu cesarzowi Ottonowi III hojne dary, wśród nich wielbłąda. Drugim kierunkiem, w jakim kierowało się zainteresowanie polskiego władcy, było południe. Po przejściowym sojuszu z Bolesławem czeskim, musiało dojść do konfliktu. Mieszko rościł sobie pretensje do zwierzchnictwa nad Śląskiem i Małopolską z Krakowem. Tereny te, przypuszczalnie jeszcze w czasach państwa Wielkomorawskiego, związane z południowym sąsiadem, znajdowały się tradycyjnie w sferze wpływów czeskich. W 990 roku wybucha dotkliwa wojna, w wyniku której Bolesław II Czeski traci Śląsk. Niejasne jest komu w udziale przypadł Kraków. Mieszko, oddając pod koniec życia swe władztwo pod opiekę papieżowi, nie wymienił Krakowa. W dokumencie "Dagome iudex" nie pada również imię syna Bolesława. Wydaje się to świadczyć o tym, że tereny te nie należały wówczas do państwa polskiego. Być może, Bolesław panował w Krakowie jako poddany czeski, zaś po śmierci ojca zerwał tę zależność, i obejmując władzę w Gnieźnie, przyłączył Małopolskę z Krakowem do Polski. Nie budzi natomiast wątpliwości przynależność Krakowa do Polski w roku 1000. Wtedy to ustanowiono tam biskupstwo, podlegające metropolii gnieźnieńskiej. W międzyczasie nastąpiły niekorzystne zmiany na granicy wschodniej. W wyniku wyprawy księcia kijowskiego Włodzimierza w 981 roku Polska traci Czerwień i, prawdopodobnie, Przemyśl.
Analizując działalność Mieszka na arenie międzynarodowej należy podkreślić, że budował on pozycję swego państwa nie tylko za pomocą oręża. Wykorzystując przejściowy sojusz z Czechami, za ich pośrednictwem Mieszko sprowadza do Polski duchownych. Pochodzili oni prawdopodobnie z Italii. Fakt ten uniezależniał akcją chrystianizacyjną na ziemiach polskich od akcji misyjnej cesarstwa. Było to mistrzowskie posunięcie polityczne, zapewniające Polsce zajęcie równorzędnej pozycji wśród państw chrześcijańskiej Europy. Decyzja ta miała dalekosiężne skutki również dla sytuacji wewnętrznej kraju. Okoliczności chrztu Mieszka oraz kwestia imienia, jakie otrzymał na chrzcie nie jest do tej pory ostatecznie rozstrzygnięta w historiografii. Uroczystość odbyła się prawdopodobnie w kraju, przy udziale biskupa misyjnego Jordana. Zapoczątkowała ona powolny i trudny proces budowania organizacji kościelnej na ziemiach polskich oraz głębokich przemian w dziedzinie obyczaju i mentalności. Kościół polski, dzięki przezornej polityce Mieszka, podporządkowany został w 968 roku bezpośrednio Rzymowi, a nie arcybiskupstwu magdeburskiemu, prowadzącemu działalność misyjną na ziemiach zachodnio-słowiańskich. Był to duży sukces dyplomatyczny. Mieszko był aktywnym twórcą aparatu państwowego monarchii wczesnopiastowskiej, organizacji terytorialnej, wojskowej i fiskalnej, a także budowniczym grodów.
Bilans panowania.
Mieszko w okresie swego panowania stanął wobec decyzji o znaczeniu historycznym. Przyłączając do swego terytorium Ziemię Lubuską naruszył strefę interesów Cesarstwa Niemieckiego. Podjął właściwe decyzje, stawiając czoło wszystkim zagrożeniom. Stworzył państwo zbliżone obszarem do terytorium dzisiejszej Polski. Przed śmiercią podzielił kraj między Bolesława I "Chrobrego", syna Dobrawy i małoletnich synów z drugiego małżeństwa (979 lub 980 roku) z Niemką Odą.
Pochowany w katedrze św. Piotra w Poznaniu.
Ze związku z poganką miał syna:
syn (zmarł po 23 marca 973 roku).
Ze związku z Dubrawką (Dąbrówką, Dobrawą) Przemyślidówną, córkę Bolesława I Przemyślida, księcia czeskiego, miał dwoje dzieci (syna i córkę). Następnie poślubił Odę "Starszą" Haldenslebenównę, córkę Dytryka Heldenslebena, margrabiego Marchii Północnej, miał trzech synów.
Żródła:
Multimedilana Encyklopedia Władców Polski.
03-04-2024
19-01-2020