Spytek z Jarosławia

Spytek III Tarnowski z Jarosławia (Jarosławski) herbu Leliwa (urodzony około 1436 roku, zmarł w Krakowie, 10 grudnia 1519 roku)

Syn Rafała z Tarnowa, z Przetworska i Jarosławia herbu Leliwa, starosty lwowskiego i Anny z Szamotuł herbu Nałęcz, córki Dobrogosta z Szamotuł herbu Nałęcz, starosty generalnego Wielkopolski.

Podkomorzy przemyski od 1464 roku do 1472 roku, wojewoda bełski od 1472 roku do 1474 roku, wojewoda ruski od marca 1474 roku do 1479 roku, starosta lwowski (ruski) i leżajski od 1478 roku do 1495 roku, wojewoda sandomierski od 1479 roku do 1491 roku, wojewoda krakowski od 1491 roku do 1501 roku, wojski krakowski do 1501 roku, kasztelan krakowski od 6 marca 1501 roku do 1519 roku, regent Królestwa Polskiego od 19 sierpnia do 7 grudnia 1506 roku.

Zapewne przed 1481 roku poślubił Jadwigę z Warzyszyna (urodzona około 1435 roku, zmarła 10 maja 1522 roku).

Pozostawił po sobie dwie córki:

Annę Jarosławską herbu Leliwa (urodzona w 1482 roku, zmarła w 1514 roku), poślubiła Jana Odrowąża ze Sprowy herbu Odrowąż (urodzony około 1482 roku, zmarł między 23 czerwca a 31 lipca 1513 roku), dworzanina króla Zygmunta I "Starego"; poślubiła Mikołaja Jordana z Zakliczyna herbu Traby (urodzony w 1467 roku, zmarł w 1521 roku),

Magdalenę Jarosławską herbu Leliwa, poślubiła Mikołaja Pileckiego herbu Leliwa (zmarł w 1527 roku), gubernatora bełskiego, kasztelana przemyskiego.

Najbardziej znaną, postacią w XV związaną z Jarosławiem był Rafał Jarosławski z Przeworska (ojciec Spytka III), syn Spytka I Jarosławskiego i Sandochny ze Zgłobienia, który był właścicielem Jarosławia i Przeworska oraz kasztelanem wojnickim i starostą lwowskim przed 1440 roku - Spytek III Jarosławski, włodarz Jarosławia od 1441 roku.

Przed 1461 roku służył na dworze królewskim. Na początku 1469 roku, wraz z Jakubem Buczackim posłował do Mołdawii na dwór Stefana III, a za które otrzymał 50 hrywien lokujące je w Leżajsku. Podczas tatarskiego ataku w 1478 roku na Podole wraz z Janem Odrowążem zebrał oddziały rosyjskiego i mimo to tatrzy spalili Bracław. W 1485 roku w Kołomyi wraz z bratem Rafałem, wziął udział w ceremonii koronacyjnej mołdawskiego hospodara Stefana III. W latach 1485, 1486, 1490 uczestniczył w odparciu ataków tatarskich na Rosję. W 1500 r. Wraz z Jakołem Buchatskim, Piotrem Olesko i Janem Strusem z powodzeniem zorganizowali obronę Rusi przed atakiem Tatarów.

6 maja 1499 roku podpisał w Krakowie akt odnawiający unię polsko-litewską. Był świadkiem wydania przywileju piotrkowskiego w 1496 roku. Był sygnatariuszem unii piotrkowsko-mielnickiej w 1501 roku. Podpisał konstytucję Nihil novi na sejmie w Radomiu w 1505 roku. W czasie bezkrólewia w 1506 roku, po śmierci króla Aleksandra Jagiellończyka regent Królestwa Polskiego, do momentu wyboru na tron Zygmunta I dokonanego na sejmie piotrokowskim 7 grudnia 1506 roku.

Fundator miasta Jarosław w prowincji Ruskiej, których rozwój jemu zawdzięcza - dla miasta otrzymał przywileje królewskie dla prawa 2-ch targów, budowy Ratusza, Kościół Bożego Ciała oraz budowy murów obronnych. Wraz z bratem Rafałem Jarosławskim w 1470 roku ufundował Przeworsk, gdzie załozyli ordynat zarządzany przez rodzinnę. W skład ordynariatu wchodził dwa miasta rosyjskiego województwa - Jarosław i Przeworsk, 29 osiedli. Ordynatariat mógł odziedziczyć tylko najstarszy syn lub krewny bez prawa do podziału nieruchomości wśród reszty krewnych.

Spytek ufundował w Jarosławiu nieistniejący juz dzisiaj kościół farny św. Michała na rynku, gotyk ceglany z wysoką wieżą, zbudował ratusz na grodku rynku, otoczył miasto murem w miejsce dawnego wału, a wreszcie zbudował nowy zamek. Za jego czasu gościł w Jarosławiu król Kazimierz Jagiellończyk w 1485 roku, jadąc do Kołomyi celem odebrania hołdu hospodara wołoskiego, a Spytko podejmował go na zamku bardzo uroczyście.

W 1510 roku cięzko zachorował na chorobę oczu. W 1512 roku otrzymał prawo do zakupu Lanckorony, a w 1515 roku otrzymał prawo do "zamieszkania" w niej.

W ostatnich latach swojego życie było chory i aż do swoje śmierci, był leczony w Krakowie przez krakowskiego lekarza Łukasza Noskowskiego.

Żródła:

Spytek III Jarosławski w "Jarosławskie ulice"

Spitek III Yaroslavsky w "Wikipedia" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

Spytek III Jarosławski "w Wikipedii"

Spytek z Jarosławia Jarosławski h. Leliwa w "Geni"