Zofia von Dyhrn (Doren, Dere) (urodzona miedzy 1255 a 1257 rokiem, zmarła w 1323 roku) herb
Córka Konrada von Dyhrn (Doren) i Elisabeth von Haugwitz.
W 1277 roku (morganatyczny związek) poślubiła Bolesława II "Rogatki, Łysego" Piasta (urodzony między 1220 roku a 1225 roku, zmarł między 26 a 31 grudnia 1278 roku) książę wrocławski, wielki książę krakowski, książę Wielkopolski.
Jej rodzina pochodziła z Miśni, którzy w XIII wieku przybyli na Śląska i zamieszkali w Księstwie Głogowskim i gdzie się wzbogacili dochodząc do tytułu baronów.
Czy to owa nałożnica, "Zofia", stała się trzecią żoną bezczelnego księcia Bolesława "Łysego"? W dokumencie z 12 kwietnia 1284 roku występuje, bowiem Domina Sophia, relicta incliti ducis Bolezlai de Legnicz. Kim była wymieniona wyżej dama, "wdowa po Bolesławie legnickim"?
Piotr Bychowiec w Kronice książąt polskich tak widzi konkubinę Rogatki: "Nałożnica, z której otrzymał bękarta imieniem Jarosław i bez której na skutek jej czarów nie wyobrażał sobie życia, po jego śmierci, nie odszukawszy pierwszego małżonka, od którego złośliwie odeszła, poślubiła w Polsce (czyli Wielkopolsce - J.B.) innego męża, jeszcze za życia pierwszego. Opowiadano o niej wiele obrzydliwych rzeczy. Nic dziwnego, jeśli taką była, że uprzednio już to czarami, już to cudzołóstwem, już to licznymi innymi grzechami się zajmowała, zwyczajem najgorszych kobiet, które czasami gorsze są od diabła".
Być może nie cnotliwa mężatka, wspomniana w Kronice, potrafiła omotać zupełnie lekkomyślnego Bolesława: w końcu nawet prawda ludowa głosi, że podobne ściąga podobne. Ówcześni ludzie zwariowaną miłość księcia do poddanej rozumieli jako rezultat czarów lub tajemnych napojów czy ziół: jak się przekonamy, wiara ta przetrwa przez wieki.
"Zofia Daren" urodzi Bolesławowi Rogatce syna Jarosława. Nie jest zupełnie wykluczone, że zawarł z nią związek małżeński, mimo że miał już jedną żonę, Eufemię, a jego oblubienica - męża. Kościół o tym wiedział i małżeństwa nie uznał. A mimo to w 1284 roku Zofia wystąpiła w jednym z dokumentów jako wdowa po księciu Bolesławie. Tak sądziło kilku historyków, a związek ten znakomicie wpisywał się w osobowość dziwnego księcia.
Jednakże metodyczne badania Kazmierza Jasińskiego wykazały, że jest to nieprawda, wyczarowana w XVIII wieku przez F. W. Sommersberga. "Powstałe tą drogą bałamuctwa, często zakorzeniają się na trwałe w literaturze historycznej" - pisał wybitny znawca epoki. "Zródła historyczne potwierdzają tylko dwa małżeństwa Bolesława i wyraźnie przeczą poglądowi, że poślubił on swą nałożnicę" - udowadniał K. Jasiński.
W 1277 roku Sophia zawarła związek morganatyczny z księciem Bolesławem II. Małżeństwo trwało ponad rok, gdyż książę Bolesław już zmarł w 1278 roku. Z małżeństwa pochodził tylko jednie syn, Jarosław, który zmarł w dzieciństwie.
Sophia żyła po śmierci męża w Poznaniu, w Wielkopolsce, gdzie poślubiła nieznanego polskiego szlachcica. W 1323 roku księżna zmarła.
Peter von Pitschen, kanonik w Brieger kolegiaty św Jadwigi, opisuje Sophia Dyhrn w "Chronica Poloniae principum" jako zła i cudzołożną kobietę najgorszego rodzaju, która oczarowała księcia za pomocą czarów, który nie może bez niej żyć.
Tekst:
"Książęta piastowscy Śląska" - Zygmunt Boras.
Sophia von Dyhrn w "Wikipedia" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk