Baudemont-Vaudemont

Dynastia panująca w hrabstwie Vaudemont do końca XIV wieku i w latach 1473-1736 w Lotaryngii. Pod tą na­zwą występują dwie młodsze linie dynastii z Châtenois. Pierwsza została założona przez Gerarda, młod­szego syna księcia Lotaryngii Gerarda I, i rządziła hrabstwem Vaudemont do końca XIV wieku. Dziedziczka Vaudemontów, Małgorzata, wyszła za młodszego sy­na księcia Lotaryngii Jana I, Ferry'ego, który stał się w ten sposób założycielem drugiej dynastii z Vaudemont. Jej przedstawiciele kwestionowali prawa do Lotaryngii andegaweńskiej linii Walezjuszy, którzy w 1431 roku przejęli władzę w tym księstwie. Dopiero małżeństwo Ferry'ego II z Vaudemont z Jolantą, córką Rene I andegaweńskiego pogodziło oba rody. Pochodzący z tego związku Rene II objął w 1473 roku władzę w Lotaryngii. Władca ten musiał walczyć z księciem Burgundii Karolem "Zu­chwałym" o niezależność swej domeny. Zgłaszał też bezskutecznie pretensje do Prowansji. Jego syn Antoni (panował w latach 1508-1544) zachowywał neutralne stanowisko wobec konfliktu francusko-habsburskiego, ale korzystając z trudności cesarstwa, uzyskał od niego pełną niezależność (traktat w Nuremburgu, zawarty w 1542 roku). Młodszy brat Antoniego, Klaudiusz, był założycielem bocznej linii dynastii - Gwizjuszy (Guise), która odegrała niepoślednią rolę w historii szesnastowiecznej Francji. Jeden z jej przedstawicieli, Henryk de Guise, aspiro­wał nawet do objęcia tronu francuskiego, przeciwsta­wiając się perspektywie przejęcia władzy we Francji przez hugenockiego Henryka de Bourbon. Podobnie jak Gwizjusze, również główna linia dynastii Vaudemont popierała stronnictwo katolickie w spo­rze wyznaniowym we Francji (Karol III "Wielki"). Za panowania Karola IV Lotaryngia dążyła do unieza­leżnienia się od Francji, ale działania te doprowadziły dwukrotnie do pozbawienia księcia władzy (panował w latach 1633-1641 i 1644-1661). Mimo rezygnacji z wielu ziem na rzecz Francji, Karol IV nie uznał protektoratu francuskiego i w 1670 roku został po raz trzeci wypędzony z księstwa. Dynastia z Vaudemont (Leopold, syn bratanka Karola IV) odzyskała swe ziemie dopiero w 1697 roku na mocy niekorzystnego dla Francji traktatu z Ryswick. Syn Leopolda, Franciszek II (panował w latach 1729-1737), realizując układ wiedeński z 1735 roku, kończący wojnę sukcesyjną polską, zrzekł się księstwa na rzecz byłego króla Polski Sta­nisława Leszczyńskiego, otrzymując w zamian Toska­nię. W 1736 roku poślubił on dziedziczkę Habsburgów Marię Teresę i wraz z nią w 1745 roku przyjął tytuł ce­sarski. Jest założycielem linii lotaryńskiej Habsbur­gów.


Żródła:

"Słownik dynastii Europy" - pod redakcją Józefa Dobosza i Macieja Serwańskiego

09-06-2021