herb pierwotna forma herbu

herb Sas

Inna nazwa: Drag, Sasowie.

Blazon: w polu błękitnym nad księżycem złotym miedzy dwoma gwiazdami sześciopromiennymi strzała srebrna. W klejnocie nad hełmem w koronie pawi ogon przeszyty strzałą w prawo.

Paprocki pisze w 1584 roku: "Herb Sas, który tu przyniesion z Węgier, ma być pół miesiąca żółte, dwie gwiazdy na rogach, w pośrodku strzała w polu błękitnem". Pisze Długosz o przodkach, że bywali "viri simplices, veraces, virtuosi, audaces, robusti, nullum officium petentes, sed effusores sanguinis", którego obaczywszy włosność, czytać będziesz o przodkach, także i o potomstwie, które ja znać mogę w tak szerokim królestwie.

W roku 1236 wspomina Albertus Strepa w kronice swej, comitem Huyd, który za panowania książęcia Dangiela przyszedł do Rusi z niemałem wojskiem Węgrów, i tak potem od pomienionego książęcia zabawion, wielkie mu opatrzenie dał, o tym pisze tymi słowy: "Eo autem tempore comes Huyd cum non contemnendo exercitu vemit ad ducem Leonem, Mazovian omnem, duce orbam cum Russis et Lituanis populabundi peragraverunt. etc. etc". O czem potem w historyi mieć będziesz. Tamże tego opowieda temi słowy: "Is autem fuit vir magnanimus, cujus banderium insignitum erat defectuosa, et duobus stellis, in medio sagitta accuta etc".

To też ztąd baczę, iż to familia była można w królestwie węgierskim, co sama ta antiquitas jaśnie okazuje, czerwone złote, na których ten herb właśnie jest wybity, które albo sami, albo więc superintendenty będąc w mynicach bić kazali. Wieku mego wiele było potomstwa z tej familii w ruskich krainach znacznego.

Niesiecki pisze w 1846 roku: Miesiąc żółty na tarczy jak na nowiu, rogami obiema prosto do góry obrócony; na każdym rogu jego gwiazda o sześciu graniach, we środku jego strzała żeleźcem prosto do góry wyrychtowana. W polu błękitnym na hełmie nad koroną pawi ogon, który strzała przeszywa z prawej strony tarczy w lewą.

Stupnicki pisze w 1854 roku: W tarcze pola błękitnego jest miesiąc żółty niepełny jak na nowiu, obiema rogami do góry wystający, a na każdym rogu gwiazda o sześciu graniach, we środku jego strzała żeleźcem prosto do góry wyrychtowana, a na hełmie na korona pawi ogon przeszyty strzałą z prawej tarczy w lewą. Początek tego herba podaje Okólski z Saxonii, skąd się też Sasem zowie; z Saxonii zaszedł najpierw do Węgier, skąd hrabia Hujd przodek domu tego z znaczną liczbą wojska przybył do Halicza, i związawszy się z Lwem, książęcem Ruskim, z posiłkami Litewskimi wyruszył na Mazowsze. W nagrodę swoich rycerskich czynów otrzymał od tego księcia krom znacznych podarków i bliską krewnę jego w małżeństwo, jakoż osiadł odtąd na Rusi i dal początek familiom tego herbu zażywającym.

Ostrowski pisze w 1897 roku: Sas, Sasowie, Dragowie. W polu błękitnem nad półksiężycem złotym, rogami do góry, strzała zwrócona żeleźcem do góry, między dwiema sześciopromiennemi złotemi gwiazdami. Nad hełmem w koronie - ogon pawi, przeszyty strzałą w lewo. Jeden z najdawniejszych herbów w Polsce, mianowicie na Rusi.

Leszczyc pisze w 1908 roku: W polu niebieskiem złoty półksiężyc ku górze otwarty, ponad nim dwie gwiazdy złote ze strzałą w pośrodku, na hełmie pięć pawich piór, strzałą przeszytych. Herb ten pochodzi z Saksonii i dlatego Sasem zwany.

Kasprzycki pisze w 1935 roku: Sas. Sasowie, Dragowie. W polu łękitnem - półksiężyc zloty, rogami do góry, strzała, zwrócona żeleźcem do góry, między dwiema szcześciopromiennemi złotemi gwiazdami. Nad hełmem w koronie ogon pawi, przeszyty strzałą w lewo. Labry błękitne podbite zlotem. Jeden z najdawniejszych herbów w Polsce, mianowicie na Rusi; miał z Węgier przybyć, jak piszą Paprocki i Okólski. Jednakże nie podają go wszystkie rękopisy Długosza, między któremi i herbarz zwany arsenalski, ani rola marszałkowska Lanckorońskiego z 1461r., ani herbarzyk Ambrolego. Zapisów sądowych średniowiecznych co do tego herbu nie znajdujemy, a pieczęcie w malej liczbie, dopiero z XV w. różnie go przedstawiają. Klejnotu średniowiecznego tego herbu nie znamy. Ten brak zapisek tłumaczy się tym, że klejnotaice mieli swoje posiadłości na Rusi, mianowicie w Galicji, zdala od widowni. Według Długosza szlachta ta pochodziła by od wołoskich osadników.

Gorzynski pisze w 1990 roku: W polu błękitnym nad księżycem złotym między dwiema takimi samymi gwiazdami sześciopromiennymi strzała srebrna. W klejnocie nad hełmem w koronie pawi ogon przeszyty strzałą w lewo. Istnieją następujące podstawowe odmiany tego herbu: Sas, Księżyc i Sas Pruski. Ród Dragów-Sasów przybył na Ruś Halicką z Marmaroszu.

Szymanski pisze w 1993 roku: Sas (zawołanie: Drag) - w polu błękitnym księżyc zloty, a nad nim srebrna strzała rosochą do czoła między dwoma złotymi gwiazdami. Pojawia się pierwszy raz w źródłach pisanych w 1478 roku.

Herb występuje także w wariantach hrabiowskich, z dodanymi koronami rangowymi i trzymaczami.

Rozpowszechniony w ziemiach: Rusi i na Litwie.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb pochodzenia węgierskiego, związany prawdopodobnie z Wołochami osadzanymi od XIII wieku przez królów węgierskich na terenach Marmaroszu, m.in. w celu stworzenia systemu obrony przed Tatarami. Na Rusi Halickiej pierwsi przedstawiciele rodu Sasów - Dragów, potomkowie pojawili się w 1359 roku.

Ślad wołoskiego pochodzenia herbu zawarty jest w legendzie herbowej przedstawionej przez Kaspra Niesieckiego w jego herbarzu, wywodzącej Sasów od wołoskiego grafa Wanczałucha, zwanego też Wańczą Wołoszynem, który w miał otrzymać w XV wieku rozległe nadania w okolicach Turki.

Na ziemiach polskich związany z rodami wołoskimi (przede wszystkim z rodem Dragów-Sasów) - wśród kilkuset rodzin pieczętujących się tym herbem najwięcej było przesiedleńców z Mołdawii i Wołoszy, osadzonych jeszcze w XIII wieku, a może nawet w wieku XII w na Rusi Halickiej. Przesiedlenia te były próbą stworzenia spójnego systemu obrony przed najazdami tatarskimi a także próbą wprowadzenia nowego typu pasterstwa na ziemie nieużywane. Pierwsze dane o herbie Sas jako herbie polskim pochodzą z 1253 roku. W roku 1262 odnotowani zostali Drohomireccy herbu Sas, pochodzący z Rusi. Według Franciszka Piekosińskiego najwcześniejsze wzmianki na temat tego herbu w Polsce pochodzą z XV wieku, a pierwszy zachowany wizerunek na pieczęci z 1464 roku. Większość rodzin to przeważnie wschodnio-galicyjska szlachta zaściankowa, choć nie brakowało także znamienitszych rodów z innych rejonów Polski jak np. Jędryczków z Opola.

Nie jest jasne pochodzenie nazwy herbu. Według jednej z teorii nazwa Dragów - Sasów wywodzi się od imienia, lub przydomku wojewody Sasa, potomka Draga, pochodzącego z rodu, który z ramienia Węgier zarządzał Mołdawią. Wschodnie pogranicze Węgier, a zwłaszcza ziemia siedmiogrodzka, zamieszkiwało wielu osadników saskich. Być może echem związków rodzinnych Wołochów z osadnikami niemieckimi rodowych jest właśnie słowo "Sas", które pierwotnie było przydomkiem, a później stało się nazwą całego rodu.

Teoria opracowana przez mec. Kostrzewskiego wskazuje na nazwę Sas (czytaną z węgierska szasz) alternatywnie z języka wołoskiego od słowa "zazz" (Kadlec). W węgierskim słowo to oznacza "orzeł". Z kolei "drago" oznacza - drogi, ukochany, bezcenny. Węgierskie pochodzenie nazwy wiąże się z historią migracji Wołochów. Całkowicie błędne według niego było natomiast wiązanie tej nazwy z niemieckimi Sasami - stąd najprawdopodobniej funkcjonujące mylne określenie dla Wołochów - "bracia germanie", chociaż w miejscach, w których, dotychczas przybywali czyli Rumunia oraz dzisiejsza Słowacja rozwijało się od XII wieku osadnictwa saksońskie, które dało impuls osadniczy w okresie panowania Kazimierza Wielkiego i Ludwika Węgierskiego. Na Węgrzech takim samym herbem (czasem przedstawianym ze złotą strzałą) już od XV wieku pięczętuje się rodzina Dragffy, co potwierdza węgierskie pochodzenie herbu, zwłaszcza przy podobieństwie nazwiska do alternatywnej nazwy herbu Sas.

Herbowni: Aleksandrowicz, Arszenic, Asłam, Asłamowicz, Asłamowicz, Baczański, Baczewski, Baczyński, Badowski, Balicki, Balowicz, Bandrowski, Baniewicz, Bańkowski, Baraniecki, Bardziejowicz, Batowski, Bejarski, Bejowski, Berezowski, Bereżnicki, Bereżyński, Bereźnicki, Bieliński, Bilawicz, Biliński, Billewicz, Blisiewicz, Blylewicz, Błazowski, Błażejewicz, Błażewicz, Błażowski, Bobaszyński, Boczański, Bodrug, Bodziewicz, Bohoziewicz, Bojarowski, Bojarski, Bojarzyński, Bojeniecki, Bondarzewski, Bonowski, Borkowski, Boryczewski, Bosacki, Bosadzki, Brański, Bratkowski, Broszniewski, Broszniowski, Browczyński, Bryling, Bryliński, Brynk, Brześciański, Brzusk, Buchowski, Bujarski, Buzdawicz, Byliński, Byszyński, Chechłowski, Chesłowski, Chnatsko, Chodakowski, Chodkowski, Chołodowicz, Chomikowicz, Chordyński, Chosłowski, Chrustowski, Ciemierzżński, Cierciowicz, Cissowski, Cucyłowski, Czahrowski, Czarnora, Czarnota Bożarski, Czemierżyński, Czepucha, Czerpacki, Czołhański, Czołowski, Czuczepkowicz, Czulewicz, Danejko, Daniłowicz, Daniłowski, Daniszowski, Daszkiewicz, Dawkszewicz, Dekański, Delatyński, Demkowicz, Didkowski, Długopolski, Dmitraszko, Dmitrowicz, Dmoszycki, Dmościcki, Dmytrowicz, Dniestrzański, Dobrocki, Dobrodzki, Dobrokański, Dobrowłański, Dobrzański, Dobrzyjański, Dodajewski, Doliński, Dołżański, Doroszewicz, Drelachowski, Drelichowski, Drobnicki, Drohomirecki, Drużbicz, Dryniewicz, Dubanowicz, Dubracki, Dubrawski, Dubrowlański, Duchowski, Dumiński, Dunajewski, Duniecki, Duszyński, Dwernicki, Dwojakowski, Dydkowski, Dziedoszycki, Dzieduszycki, Dziedzicki, Dziedziel, Dziendolet, Dziewiątkowicz, Dziewulski, Dziurdz, Dziurdziewicz, Dżurdż, Dżurdżewicz, Esymontowski, Faleński, Falęski, Faliński, Fedkowicz, Filonowicz, Foland, Fryzowicz, Fugowski, Gaczyński, Garczyński, Gileczyński, Giliczyński, Gorzeński, Haczyński, Hatajłowicz, Hołobut, Hołonowicz, Hołyński, Hordyński, Horodecki, Horucki, Hossowski, Hoszowski-Hłochan, Hoszowski-Hołdysz, Hoszowski-Jurfiniec, Hoszowski-Kubarycz, Hoszowski-Markowicz, Hoszowski-Misiewicz, Hoszowski-Siarkowicz, Hoszowski-Stasiewicz, Hoszowski-Stecewicz, Hrebiński, Hrebnicki, Hubiak, Huhernicki, Hulecki, Humiatycki, Huniatycki, Huniewicz, Hussakowski, Hussarowski, Ignaszewicz, Ilnicki, Jamiński, Jamnicki, Janiowicz, Jasienicki, Jasieński, Jasiński, Jaworski, Jermałowicz, Jermołowicz, Jugiewicz, Jurgiewicz, Jurkiewicz, Kaleczycki, Kalinowicz, Kałęczycki, Karczmarzewski, Karczyński, Karmazyn, Kasprzykowski, Kiedroski, Kiedrowski, Kiedrowski-Pasenta, Kiedrowski-Passenta, Kiedrowski-Paszenta, Kiedrowski-Pasanta, Kiedrowski-Passanta, Kiedrowski-Paszanta, Kiedrowski-Kojtula, Kiedrowski-Lew, Kiedrowski-Maczej, Kiedrowski-Orlik, Kiedrowski-Pażątka, Kiedrowski-Reszka, Kiedrowski-Staszylwów, Kimakowicz, Klaczkowski, Klechniowski, Kłodnicki, Kniaźdworski, Kniehinicki, Kniehynicki, Kniehyniński, Knihinicki, Knihiński, Koblański, Kobylański z Błażejowa, Kokolnicki, Kolczycki, Kołkanowicz, Kołodczak, Komarnicki, Konarzewicz, Kopcieński, Kopciński, Kopczeński, Kopik-Poradowski, Kopiecki, Korczyński, Kornalewski, Kornelowski, Kotecki, Kotel, Kotłowicz, Kraśniański, Kraśnicki, Krechowicki, Krechowiecki, Kropilnicki, Kropiwnicki, Kruszelnicki, Kryłoszański, Krynicki, Krzywczycki, Kubicki, Kuiłowski, Kulczycki, Kulczycki vel Kolczycki, Kulczycki-Ruczka, Kulczycki-Śmietanka, Kulhanowicz, Kumarnicki, Kunicki, Kupiecki, Kuszczykiewicz, Lastowski, Lepech, Lepiech, Leszczyński, Lewiński, Leśniekiewicz, Lichacki, Lipecki, Lipiecki, Liskowacki, Liskowski, Lityński, Liśniekiewicz, Lubacki, Lubaczewski, Lubaczowski, Lubieniecki, Łabanowicz, Łabinowicz, Łabunowicz, Łagorzewski, Łastowski, Ławrowski, Łęski, Łodyński, Łomia, Łopuszański, Łostowski, Łubieniecki, Łucki, Łuckiewicz, Łukcewicz, Maciulewicz, Maculewicz, Majtkowski, Malikowski, Malinkowski, Malkiewicz, Manasterski, Manastyrski, Mańczak, Martycz, Matkowski, Medyński, Mikulski, Misczowski, Miszczowski, Mokrzecki, Mokrzycki, Molitowski, Morkowski, Mościszewski, Mujski, Mykitycz, Myszczowski, Nahujowski, Nanowski, Nehrebecki, Nehrebecki, Niebyszczański, Nowosielski, Nozdryn, Obertyński, Obuchowski, Odrzewski, Odyniak, Olegnicki, Olewnicki, Opolski, Opryszowski, Orłowski, Orzeński, Ostraszewicz, Pareński, Parfanowicz, Paryłowski, Paschalski, Pasławski, Patyłowski, Pawlik, Pawlikowicz, Pilik, Płoszczyński, Płotnicki, Podgórski, Podgurski, Podhajecki, Podhorodecki, Podłuski, Pohorecki, Polański, Popiel, Popielnicki, Popin, Popkowicz, Poradowski, Porudowski, Półtorakiewicz, Procewicz, Proczewicz, Przygrodzki, Pułtorakiewicz, Puziowicz, Raczkiewicz, Radiłowski, Radzewic, Radzewicz, Radziewicz, Rafalski, Rajca, Rajkiewicz, Rasko, Rastawiecki, Rastowiecki, Raszko, Raszowski, Rayca, Raykiewicz, Robaszewski, Rodziewicz, Rozłucki, Rożniewski, Rubaszewski, Rubinowski, Rudnicki Lubieniecki, Rupczyc, Rybczyc, Rybnicki, Rybotycki, Rychlicki, Rześniewski, Rześniowiecki, Rzodkiewicz, Sasimowski, Saski, Sasowski, Sasulicz, Saszowski, Semkowicz, Seredkiewicz, Serednicki, Sernowski, Siarczyński, Sielecki, Siemakowicz, Siemasz, Siemiasz, Siemiginowski, Sienuszkowicz, Skowronek, Smereczański, Smolnicki, Sołoma, Sosiński, Strutyński, Stryjski, Stryski, Strzelbicki, Stupnicki, Sulatycki, Swarczyński, Swaryczewski, Swierzpot, Sypajło, Szachnowicz, Szandorowski, Szandyrowski, Szczomborski, Szemetyłło, Szeniowski, Szramczenko, Szumiłło, Szumiło, Szylwiński, Śnitkowski, Świebodowski, Świerzpot, Świstelnicki, Świstun, Taonewicz, Tarnowski, Tatomir, Telepianowicz, Tenewicz, Terlecki, Ternawski, Ternowski, Topolnicki, Toporowicz, Towarnicki, Trachimowski, Trzcina, Turczyński, Turecki, Tustanowski, Tychowski, Tymowski, Tysarowski, Tysskowski, Tyszarowski, Tyszewicz, Tyzdrowski, Uhernicki, Uhrynowski, Ulinicki, Uniatycki, Uniatyński, Urbański, Urocicki, Urociecki, Uruski, Usarzewski, Ussakowski, Ussowski, Ustyanowski, Waczewski, Wanczałuch, Wandrowicz, Wasylkiewicz, Wichliński, Winnicki, Wisłocki, Witkowski, Witwicki, Witwicki Pilik, Włosiański, Wołkowicki, Wołłszowski, Wołosiański, Wołosiecki, Wołoszowski, Woruski, Woryski, Worytko, Wysłobocki, Wysoczański, Zaczywilkowski, Zaderewnicki, Zakaźny, Zankowicz, Zapłatyński, Zasimowicz, Zatwardnicki, Zatwarnicki, Zawisza, Zeliborski, Zeliszkiewicz, Zesieliński, Zesteliński, Zeszteliński, Zieliborski, Ziębiński, Ziętarski, Zubr, Zukotyński, Zurakowski, Zyzani, Żeliborski, Żelisko, Żerebicki, Żórakowski, Żubr, Żukotyński, Żurakowski, Żydykowicz.

odmiany herbu:

herb Baczyński

Blazon: W polu błękitnym półksiężyc złoty z dwiema takimiż gwiazdami nad rogami i strzałą srebrną między nimi. Klejnot: Strzała srebrna nad którą gwiazda złota. Labry: Błękitne, podbite srebrem.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany mecenasowi Stanisławowi Kostce Marcinowi Baczyńskemu w 1776 roku.

Herbowni: Baczyński.

herb Biliński

Blazon: Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego: W polu błękitnym nad półksiężycem złotym, na rogach którego po sześcioramiennej gwieździe czerwonej, strzała srebrna grotem do góry. W klejnocie nad hełmem w koronie pięć piór strusich, ukośnie na dół strzałą przeszytych.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb pojawia się po raz pierwszy w niemieckich herbarzach Siebmachera (1854-94) i Hefnera (1864).

Herbowni: Bilińscy, Hur.

herb Błażowski Baron

Blazon: Opisy z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego:

W polu błękitnym półksiężyc srebrny, nad rogami którego po gwieździe złotej, między nimi strzała srebrna. Nad tarczą korona baronowska ze sznurem pereł, nad nią hełm z koroną, z której klejnot: pięć piór pawich przeszytych strzałą w lewo. Labry: błękitne z prawej podbite srebrem, z lewej złotem.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany 5 czerwca 1780 roku Dominikowi Błażowskiemu przez Franciszka II. Podstawą nadania tytułu był patent szlachecki z roku 1775, piastowana godność C. K. radcy apelacyjnego galicyjskiego, posiadanie dóbr Błażów i Wola Błażowska, piastowanie przez ojca i dziada urzędów ziemskich (bez podania, jakie to urzędy).

Herbowni: Herb ten był herbem własnym, toteż do jego używania uprawniony jest tylko jeden ród herbownych: freiherr von Błażow-Błażowski.

herb Bojarski

Polski herb szlachecki, używany przez rodzinę osiadłą w Rosji.

Blazon: Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego:

W polu błękitnym półksiężyc złoty, nad którym strzała srebrna. W klejnocie nad hełmem w koronie ogon pawi przeszyty strzałą w prawo. Labry: Z prawej błękitne podbite srebrem, z lewej błękitne podbite złotem.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb polskiej rodziny Bojarskich, której przedstawiciel, Michał, miał osiąść w 1658 roku w Rosji. Herb wzmiankowany przez Obszczij gerbovnik dvorianskich rodow Wsierossijskoj Imperii w 1863 roku.

Zwraca uwagę podobieństwo herbu Bojarski do herbu Sas, oraz fakt, że polscy Bojarscy używali tego herbu Sas.

Herbowni: Bojarski.

herb Borzyszkowski

Kaszubski herb szlachecki. Ze względu na specyficzną historię regionu, mimo przynależności do Rzeczpospolitej, rodzina i herb nie zostały odnotowane przez polskich heraldyków. Przemysław Pragert podaje, że jest to odmiana herbu Sas.

Istniało co najmniej kilka wariantów tego herbu. Opisy z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego:

herb Borzyszkowski I

Blazon: W polu czerwonym strzała złota z takiegoż półksiężyca, nad którego każdym rogiem po takiejż gwieździe. W klejnocie trzy pióra strusie przeszyte strzałą w lewo. Labry czerwone, podbite złotem.

herb Borzyszkowski II

Blazon: Pole błękitne, księżyc z twarzą, strzała na opak, klejnot - ogon pawi, przeszyty strzałą.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb bez klejnotu przedstawiony został na malowidle z 1736 roku widniejącym na szczyciku ambony kościoła w Borzyszkowych. Klejnot pojawia się na odcisku z pieczęci na dokumencie z przełomu XVIII i XIX wieku. Wariant Ib pochodzi z herbarza Siebmachera (Nowy Siebmacher), chociaż z zamieszczonego tam opisu wynika, że herb ma być identyczny z Sasem.

Herbowni: Borzyszkowski (Borczyskowski, Borischkowski, Boryszkowski, Borzeskowski, Borzeszkowski, Borziskowski, Borziszkowski, Borzyskowski, Borzykowski. Rodzina ta używała też przydomków Misk (Mysk), Kiach (Kujach), Panicz, Kpiąz, Chadyn, Chamir, Dohna (Dunas), Gabrych (Gabrysz), Mal, Witk, Fiszka (Feszka), Szada, Rybka.

Borzyszkowskim przypisywano też herby Lew II, Borzyszkowski III, Szeliga i Łodzia, niewykluczone, że posługiwali się też podstawowym wariantem herbu Sas.

herb Buszyński

Znani przedstawiciele: Stefan Buszyński zakupił w 1635 roku posiadłośći w księstwie smoleńskim, i jego syn Osif Stefanowicz Buszyński.

herb Czarnowski

Kaszubski herb szlachecki, według Przemysława Pragerta odmiana herbu Sas.

Blazon: Herb występował przynajmniej w trzech wariantach. Opisy z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego:

herb Czarnowski I

Inna nazwa: Wika-Czarnowski, Sas odmienny

Blazon: W polu czerwonym nad półksiężycem złotym z twarzą strzała srebrna na opak między dwiema takimiż gwiazdami w pas. Klejnot: nad hełmem w koronie gwiazda srebrna. Labry: czerwone, podbite złotem.

herb Czarnowski I a

Blazon: W polu błękitnym nad półksiężycem srebrnym z twarzą strzała złota. Klejnot: nad hełmem w koronie gwiazda srebrna. Labry: błękitne, podbite srebrem.

herb Czarnowski II

Inna nazwa: Wika-Czarnowski, Sas odmienny

Blazon: W polu błękitnym nad półksiężycem złotym z twarzą takaż strzała między dwiema gwiazdami złotymi w pas. Klejnot: nad hełmem w koronie ramię zbrojne, wzniesione do cięcia, na pięciu piórach strusich. Labry: błękitne, podbite złotem.

Najwcześniejsze wzmianki: Wszystkie warianty wymieniane przez Nowego Siebmachera. Wariant pierwszy dodatkowo wymieniają Ledebur (Adelslexikon der preussichen Monarchie von...) oraz Atanazy Wika-Czarnowski (Historia rodu Czarnowskich).

Rodzina Czarnowskich: Czarnowski to popularne na Pomorzu nazwisko szeroko rozrodzonej szlachty. Pochodzi ono od wsi Czarnowo koło Brus. Rodzina notowana od 1570 roku (wzmianka o właścicielach wsi: Matthias Rumel, dwóch Johannesów, Gregorius, Bartholomaeus, Woiczech, Urbanus Czarnowscy oraz Urbanus Czabinski i Matthias Wnuck). Nazwiska Rumel i Wnuk uważano w latach późniejszych za przydomki Czarnowskich, chociaż zarówno Rumel i Wnuk jak i Czabiński to przedstawiciele zapewne oddzielnych rodzin. W latach 1694, 1747, 1754 odnotowywano Dolnych-Czarnowskich, a w roku 1648 Dolny jako samodzielne nazwisko. W latach 1600, 1602 i 1621 odnotowano Maczka-Czarnowskich. Niewykluczone, że wspomniany wcześniej Rumel był w rzeczywistości pochodzenia obcego; istniała niemiecka rodzina Rumel w Kurlandii. Rumel-Czarnowskich odnotowywano oprócz 1570 roku, stale począwszy od 1609 roku. Uklej-Czarnowscy byli notowani w 1626, 1772 roku. Najbardziej znani są Wika-Czarnowscy, notowani od XVII wieku (po raz pierwszy w 1609 roku, później 1612, 1614, 1621, 1622, 1626 roku, Johannes de Wika-Czarnowski). Rodzina ta, oprócz działu w Czarnowie, posiadała też działy we wsiach: Półczno, Osława Dąbrowa i Czarna Dąbrowa. Członkowie rodu są znani aż po współczesność. Istnieją wzmianki z następujących lat: 1745 (Piotr, Marcin, Kazimierz Wilhelm Wika-Czarnowscy), żył w latach 1759-1812 (Jakub Wilhelm von Czarnowski, pułkownik pruski, zmarły w czasie odwrotu spod Moskwy), 1869 (Adolf, Rudolf Wika-Czarnowscy). Synowie Rudolfa zapisali się w historii Pomorza. Alojzy Wika-Czarnowski (urodzony w 1874 roku, zmarł w 1961 roku), nauczyciel i działacz społeczny, oraz Anastazy Wika-Czarnowski (urodzony w 1877 roku, zmarł w 1940 roku), autor monografii o historii rodziny, naczelnik urzędu Pocztowego nr 1 w Gdańsku, rozstrzelany przez Niemców w 1940 roku. Z Wika-Czarnowskich wywodzili się jeszcze: Ausgustyn (żył w latach 1809-1876), ksiądz, działacz społeczny, organizator Banku Ludowego w Brusach, agitator Powstania Styczniowego na tych terenach, jego bratanek tego samego imienia (żył w latach 1861-1934), dentysta, społecznik, homeopata, wydawca Przewodnika Zdrowia oraz Maksymilian (urodzony w 1841 roku, zmarł w 1899 roku), ksiądz, działacz patriotyczny. Od końca XVIII wieku znana jest gałąź Weiss (Wys)-Czarnowskich w 1772 roku, Józef Weiss-Czarnowski). Gałąź ta ma być jednego pochodzenia z Witkami. Notowani są także Złosz-Czarnowscy (1746, 1752), mieszkający w Czapiewicach, być może przejęli przydomek od Czapiewskich. Czarnowscy, ale bez przydomków notowani są w innych wsiach kaszubskich: Barchnowo, Piesienica, Turowo, Koziczkowo, Mściszewice, Pałubice, Pobłocie, Puzdrowo, Żuromino, Glincz. W 1772 roku wymieniani są Jakub Czarnowski z Osowa, Józef Czarnowski z Piesienicy, Antoni Czarnowski, bernardyn z klasztoru koło Człuchowa. Od nazwiska Czarnowski pochodzić ma Karnowski. Tego nazwiska był Jan Karnowski, poeta i działacz kaszubski.

Herbowni: Carnowski, Ciarnowski, Czarnowski, Czarnowsky, Karnowski. Rodzina używała ponadto przydomków: Rumel, Wnuk, Dolny, Maczka (Maszka), Mądry, Nadolny, Uklej (Ukleja), Weiss (Wys, Wyt), Wika, Witk (Witek) i Złosz.

Herb Czarnowski w wariancie podstawowym używany był przez Wika-Czarnowskich w XVIII-XIX stuleciu. Wariant Ia zanotowano jako herb Czarnowskich osiadłych w XIX wieku w Księstwie Nassau, a później w prowincji Hessen-Nassau. Wariant II przypisywano Czarnowskim bez określenia gałęzi rodziny. Rumel-Czarnowscy mogli używać herbu Czarnowski III.

Czarnowskich z Kaszub mylono z Czarnowskimi z Mazowsza, herbu Grabie i przypisywano im ten herb. Czarnowscy bez przydomka i Nadolny-Czarnowscy używali w XVI wieku herbu Pobóg (1570, Wojciech Czarnowski). Weiss-Czarnowscy i niektórzy Wika-Czarnowscy mieli używać herbu Sas, nie wiadomo czy z odmianą.

herb Drágffy

Inna nazwa: Sas I

Herbowni: Drágffy de Bélteki - arystokratyczna rodzina węgierską.

Najwcześniejsze wzmianki: Rodzina pochodzi z Marmatia (Maramures w języku rumuńskim), gdzie ich przodkowie byli potężnymi rumuńskimi bojarami. Pierwszym znanym członkiem rodu był Dragoş z Mołdawii, pierwszy książę Mołdawii panujacy w latach 1351-1353. Opuścił Maramureş na rozkaz króla Węgier, Ludwika I Węgierskiego, aby podjąć obronę przeciwko Złotej Ordzie, tworząc w ten sposób zalążki państwa mołdawskiego. Był ojcem Drágosa Gyulafalvi (Dragos de Giuleşti), wojewody mołdawskiego, księcia mołdawskiego w latach 1354-1358. Ostatnim przedstawicielem rodu był János (zmarł 11 stycznia 1557 roku).

herb Dzieduszycki Hrabia

Blazon:

Herb z 1775 roku: W polu błękitnym półksiężyc złoty z takimiż gwiazdami na końcach i strzałą srebrną między rogami. Nad tarczą korona hrabiowska. Klejnot: orzeł czarny z językiem czerwonym i uzbrojeniem złotym. Labry: błękitne, podbite złotem.

Herb z 1777 roku: Jak powyżej, ale klejnot: ogon pawi, przeszyty strzałą w lewo.

Herbowni: graf von Dzieduszycki dla potomków Dominika Herakliusza (zmarł w 1804 roku).

Najwcześniejsze wzmianki: Jako pierwszy z rodziny Dzieduszyckich tytuł hrabiowski otrzymał 22 października 1775 roku Tadeusz Dzieduszycki z przydomkami hoch- und wohlgeboren (wysoko urodzony i wielmożny). Podstawą nadania były: rzekomy tytuł przodka otrzymany od Augusta II i Leopolda I, znaczenie rodziny w Koronie oraz fakt, że Tadeusz, jako regimentarz koronny na Podolu ostrzegł w 1762 roku gubernatora węgierskiego przed najazdem Tatarów. Teodor pełnił ponadto funkcje C. K. rzeczywistego tajnego radcy, podczaszego wielkiego koronnego, generała porucznika wojsk polskich i regimentarza generalnego ziem podolskich. Obdarowany był także kawalerem Orderu Św. Stanisława. 16 sierpnia 1777 roku tytuł hrabiowski i herb różniący się klejnotem otrzymał brat Teodora, Dominik Dzieduszycki, starosta bachtyński, pułkownik wojsk polskich. Genealogia obdarowanych od rzekomego hrabiego Jerzego jest według Górzyńskiego sfałszowana.

herb Dzieduszyckich II Hrabia

Najwcześniejsze wzmianki: Tadeusz Gerwazy Dzieduszycki (zmarł w 1777 roku) w Austrii otrzymał w 1775 roku dziedziczny tytuł hrabiowski.

Herbowni: graf von Dzieduszycki

herb Dziedziul

Inna nazwa: Dziedziel, Dziedziul.

Herbowni: Dziedziel, Dziedziul.

herb Dziedziul II

Herbowni: Dziedziel.

herb Grela

Herbowni: Grela.

herb Husarzewski

herb Jaworski Baron

Blazon: W polu błękitnym półksiężyc srebrny, nad którego rogami po gwieździe złotej; między nimi strzała w słup naturalna z grotem srebrnym i upierzeniem czerwonym. Na tarczy korona baronowska ze sznurem pereł, nad nią hełm z klejnotem: pięć piór pawich, przeszytych strzałą w lewo, jak w godle.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany w Galicji 27 czerwca 1782 roku Józefowi Jaworskiemu, synowi Andrzeja Antoniego. Podstawą nadania tytułu był patent z 1775 roku i pełniony urząd ziemski. Wraz z nim, tytuł otrzymał jego brat, Gabriel. Obaj bracia otrzymali trzy lata później tytuł hrabiego i ubogacony herb.

Herbowni: freiherr von Jawor Bobronicz-Jaworski, von Jaworski (dwie linie zapoczątkowane przez każdego brata).

herb Jaworski Hrabia

Blazon: Tarcza dzielona w krzyż z polem sercowym, w którym herb z 1779. W polu I, błękitnym, głowa lwia naturalna, ziejąca płomieniem w lewo (Zadora); w polu II, czerwonym, oksza srebrna w skos (Oksza lub Topór); w polu III, czerwonym, trzy włócznie złote grotami srebrnymi ku górze, środkowa na opak (Jelita); w polu IV, prawym czerwonym, róg bawoli naturalny, lewym srebrnym, róg jeleni o pięciu sękach, naturalny (Rogala). Nad tarczą korona hrabiowska, nad którą pięć hełmów z klejnotami. Klejnot I: ogon pawi, przeszyty strzałą w lewo; klejnot II: głowa lwia ziejąca ogniem jak w herbie; klejnot III: oksza jak w godle; klejnot IV: pół kozy wspiętej w lewo, brunatnej; klejnot V: róg bawoli i jeleni jak w godle.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany w Galicji 27 czerwca 1782 roku Józefowi Jaworskiemu, synowi Andrzeja Antoniego. Podstawą nadania tytułu był patent z 1775 roku, pełniony urząd ziemski, tytuł barona. Wraz z nim, tytuł otrzymał jego brat, Gabriel.

Symbolika: Herb zawiera skrócony wywód genealogiczny obdarowanych. Wynika z niego, że ich matka, Konstancja Siekierzyńska, była herbu Zadora (pole I). Nieznani są inni antenaci obdarowanych.

Herbowni: graf von Jawor Bobronicz-Jaworski, von Jaworski (dwie linie zapoczątkowane przez każdego brata).

herb Jurkiewicz

Herbowni: Jurkiewicz.

herb Kiedrowski II

Inna nazwa: Księżyc odmienny, Sas odmienny

Kaszubski herb szlachecki, według Przemysława Pragerta odmiana herbu Sas, albo Księżyc.

Blazon: Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego: W polu błękitnym półksiężyc z twarzą srebrny z gwiazdą złotą na każdym rogu. Klejnot: nad hełmem w koronie ogon pawi przeszyty strzałą w lewo. Labry błękitne, podbite srebrem.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb wymieniany przez Nowego Siebmachera.

Rodzina Kiedrowskich: Herb używany przez gałąź Kiedrowskich osiadłych w XVIII-XIX wieku w ziemi bytowskiej i posiadającej działy w Półcznie, Rekowie i Studzienicach.

Herbowni: Kiedrowski. Rodzina używała licznych przydomków: Kojtała (Chojtalek, Kajtała), Lew (Loewe, Lewi), Maciej, Okaty, Orlik, Paszk (Pask), Orlik, Reszka, Retka, Staszylwów, Żołtk. Rodzina używająca herbu z księżycem nie została odnotowana z żadnym z tych przydomków.

herb Kiedrowski V odmiana Księżyc

herb Kistowski I odmiana Drzewica

herb Komarnicki Hrabia

Blazon: W polu czerwonym półksiężyc złoty, nad którego rogami po gwieździe srebrnej; między rogami strzała naturalna z grotem i upierzeniem srebrnym. Na tarczy korona hrabiowska, nad którą hełm w koronie z klejnotem: ogon pawi przeszyty strzałą w lewo. Labry: czerwone, podbite złotem. Trzymacze: dwaj rycerze, na hełmach pióropusze błękitne, przy boku miecz o rękojeści złotej, w zewnętrznych rękach trzymają włócznie z czerwoną wstążką pod grotem srebrnym.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany w Galicji 13 października 1803 roku z tytułem hrabiowskim oraz predykatem hoch- und wohlgeboren (wysoko urodzony i wielmożny) Łukaszowi Pawlikowicz-Komarnickiemu. Podstawą nadania tytułu były urzędy ziemskie, powiatowe i wojewódzkie pełnione przez przodków, patent szlachecki z 1775 roku, pełniony urząd radcy trybunału i przywiązanie do domu cesarskiego.

Herbowni: graf von Komarniki Pawlikowicz-Komarnicki.

herb Księżyc

herb Kunicki

Herbowni: Dymitraszko, Kunicki, Szułho-Dumiński.

herb Lachnicki

Blazon: W polu czerwonym, nad półksiężycem złotym strzała srebrna na opak. Klejnot: trzy pióra strusie.

Inna nazwa: Miesiąc i Strzała.

Herbowni: Lachnicki, Łachnicki.

herb Łukawiecki

Herbowni: Lukawiecki, Łukawiecki.

herb von Meier

Herbowni: Meier z przedsrostkiem "von" zamieszkali na Śląsku.

herb Mściszewski II

Inna nazwa: Sas odmienny albo Księżyc odmienny

Kaszubski herb szlachecki, według Przemysława Pragerta odmiana herbu Sas lub herb Księżyc.

Blazon: W polu półksiężyc nad którym trzy gwiazdy (2 i 1), z których najniższa nieco większa. Być może barwy, klejnot i labry w tym herbie są jak w herbie Sas.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb wymieniany w dawnym, rękopiśmiennym herbarzu z XVII wieku.

Herbowni: Mściszewski.

herb Paschalski

Herbowni: Paschalski.

Rastawiecki Baron

Blazon: W polu błękitnym półksiężyc srebrny, nad którego rogami po jednej gwieździe złotej, między nimi wsparta na półksiężycu strzała brązowa o upierzeniu czerwonym. Nad tarczą korona baronowska opleciona sznurem pereł, nad którą trzy hełm w koronie, z której klejnot: pięć piór pawich przeszytych strzałą jak w godle, w lewo. Labry prawe błękitne podbite srebrem, lewe czerwone podbite złotem.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany z tytułem baronowskim (hochgeboren, freiherr von) 13 grudnia 1781 Andrzejowi Rastawieckiemu. Podstawami nadania tytułu były: patent szlachecki z 1775, piastowanych urząd wiceregenta sądowego grodzkiego brańskiego i dokumenty oryginalne oraz posiadane dobra Dołhobyczów i zasługi dla domu cesarskiego.

Herbowni: freiherr von Rastawiecki.

herb Rolbiecki

Herbowni: Rolbiecki.

herb Rolbiecki odmiana

wg Ryszarda Jurzaka

wg "CLENODIUM"

herb Sas II

Sas Pruski: W polu czerwonym nad półksiężycem złotym miedzy dwiema sześciopromiennymi gwiazdami strzała srebrna na opak. W klejnocie nad hełmem w koronie na sześciu piórach czaplich ręka zbrojna z mieczem.

Herbowni: Hoszowski, Palmitowski, Paschalski, Podmichalski, Porembalski, Porębalski, Przewoziecki, Somnicz, Szczudłowski.

Inne odmiany herbu Sas II:

herb Sas II odmiana

Blazon: W polu czerwonym nad księżycem złotym miedzy dwoma gwiazdami sześciopromiennymi strzała srebrna. W klejnocie nad hełmem w koronie pawi ogon przeszyty strzałą w lewo.

Herbowni: Czerkawski, Dymitraszek, hrabiowie Komarnicki, Kozłowski, Kunicki, Palmitowski, Paschalski, Szułho-Dumiński.

herb Sas III

Blazon: W polu błękitnym nad księżycem złotym miedzy dwoma gwiazdami sześciopromiennymi strzała srebrna. W klejnocie nad hełmem w koronie trzy strusie pióra przeszyte na skos strzałą w prawo w dół.

herb Sas Pruski

herb Serecki

Herbowni: Serecki.

herb Somkowicz

Herbowni: Somkowicz.

herb Staszkiewicz I

wg Jurzaka

wg Gajla

herb Staszkiewicz

Blazon: W polu błękitnym półksiężyc złoty rogami do góry obrócony, nad nim strzała prosto żeleźcem w dół. Przy strzale z prawej strony sześciopromienna gwiazda złota. W klejnocie trzy pióra strusie.

Herbowni: Staszkiewicz.

herb Staszkiewicz II

Blazon: W polu błękitnym półksiężyc złoty rogami do góry obrócony, nad nim strzała prosto żeleźcem w dół. Przy strzale z prawej strony sześciopromienna gwiazda złota. W klejnocie trzy pióra strusie.

Polski herb szlachecki, odmiana herbu Sas. Według Kaspra Niesieckiego jest to odmiana herbu Leliwa.

Najwcześniejsze wzmianki: Niesiecki wspomina Staszkiewiczów herbu Leliwa odmiana na Żmudzi w roku 1621. Juliusz Karol Ostrowski pisze natomiast, że jest to odmiana herbu Staszkiewicz, który z kolei jest odmianą Sasa. W Tablicach odmian herbowych Chrząńskiego herb figuruje jednak jako odmiana Leliwy, oznaczona literą g.

Herbowni: Staszkiewicz.

herb Staszkiewicz III

herb Trzy Gwiazdy

Inna nazwa: Inez, Księżyc, Sas odmienny.

Polski herb szlachecki, używany głównie przez rodziny z terenu Pomorza (Kaszuby). Według Przemysława Pragerta jest to herb identyczny z herbem Księżyc, ale według Tadeusza Gajla, herby te różnią się drobnym szczegółem rysunku (w herbie Księżyc gwiazdy są w układzie 1 i 2, tutaj w pas). Pragert uważa ponadto, że Trzy Gwiazdy to odmiana herbu Sas.

Blazon: Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego:

W polu błękitnym półksiężyc złoty, nad którym trzy gwiazdy w pas. Klejnot: trzy pióra strusie. Labry błękitne podbite złotem.

Najwcześniejsze wzmianki: Herb wymieniany przez Ostrowskiego (Księga herbowa rodów polskich, jako Sas albo Księżyc), Chrząńskiego (Tablice odmian herbowych) i Emiliana Szeligę-Żernickiego (Der Polnische Adel i Die Polnischen Stammwappen).

Herbowni: Chamier (herb Szeliga odmiana).

Rodziny kaszubskie: Brodzki, Chamier z przydomkami Ciemiński i Gliszczyński, Jutrzenka, Kistowski, Lipiński, Milwiński, Miszewski, Mroczek (Mrozek) z przydomkami Gliszczyński i Trzebiatowski, Mściszewski, Prądzyński (Prondzyński), Rekowski, Słuszewski, Studzieński.

Rodzinami kaszubskimi są także: Brychta, Dąbrowski, Machowski, Podjaski, Polpanke, Żmuda (Smuda), Wnuk, ale Przemysław Pragert przypisuje im inne herby, natomiast Gajl daje ich jako herbownych herbu Trzy Gwiazdy.

Rodziny niekaszubskie albo nieznanego pochodzenia: Buchon, Cholewiński, Dobrowolski, Dornatus, Eichholtz, Genderzika, Gustkowski, Ines de Leon, Ingielewicz, Ingiełowicz, Jabłonowski, Juszczakiewicz, Kiwalski, Kruk, Lanik, Madricki, Malaff, Mszanecki, Nawrocki, Olechowski, Pluta, Pluto, Pomorski, Rodkiewicz, Słuczanowski, Styp, Sulerzycki, Szyc, Wantuch, Wańtoch, Wrześniewski.

Rodzina Ines de Leon jest według Uruskiego pochodzenia portugalskiego.

herb Uruski Hrabia

Blazon: W polu błękitnym półksiężyc złoty, nad rogami którego po takiejż gwieździe, między rogami strzała naturalna z grotem i upierzeniem srebrnym. Na tarczy korona hrabiowska, nad którą hełm w koronie z klejnotem: pół byka wspiętego, naturalnego. Labry: błękitne, podbite złotem. Trzymacze: z prawej koń wspięty srebrny z kopytami złotymi i językiem czerwonym, z lewej byk wspięty naturalny z językiem czerwonym Dewiza: na czerwonej wstędze literami złotymi AGES.

Najwcześniejsze wzmianki: Nadany w z austriackim tytułem hrabiowskim (graf von) 17 lutego 1844 roku (dyplom z 13 grudnia 1844 roku) Sewerynowi Uruskiemu. Podstawą nadania tytułu były posiadane w Galicji dobra ziemskie (Biłka Szlachecka), patent szlachecki z 1775 roku, legitymacja z 1783 roku, pochodzenie ze starej rodziny szlacheckiej, powiązania z Lubomirskimi i Radziwiłłami oraz Potockimi.

Herbowni: graf von Uruski.

herb von Wilamowitz

Herbowni: Wilamowitz z przedrostkiem "von" zamieszkali na Śląsku.


Żródła:

herb Sas "w Wikipedii"


herb Sas


Genealogia dynastyczna


"Herbarz Polski - od średniowiecza do XX wieku" - Tadeusz Gajl


herb Sas


Herby szlachty śląskiej


Herby szlachty kaszubskiej