Anastazja Mieszkówna Piastówna (urodzoną okolo 1160 roku, zmarła zapewne po 31 maja 1240 roku) herb
Córka Mieszka III "Starego" Piasta, księcia wielkopolskiego, wielkiego księcia krakowskiego i Eudoksji Izjasławównej Rurykowiczównej, córki Izasława II Mścisławicza "Pantelejmon" Rurykowicza, wielkiego księcia kijowskiego.
Regentka Księstwa szczecińskiego i dymińskiego od 18 marca 1187 roku do 1208 roku.
26 kwietnia 1177 roku poślubiła Bogusława I Gyfita (urodzony zapewne w 1127 roku, zmarł w Sośnicy, Nowe Warpno (Police), Zachodniopomorskie, 18 marca 1187 roku), księcia pomorskiego, księcia szczecińskiego.
Odwołując się ponownie do Mistrza Wincentego: jednym z zięciów Mieszka "Starego" czyni on księcia pomorskiego Bogusława I (dux Martime Boguslaus gener eius). Anastazja była drugą żoną tego władcy, gdyż pierwszą była pochodząca z Danii Walpurga, matka Racibora i Dobrosławy. Balzer przypomniał, że w dokumencie Bogusława z 18 kwietnia 1177 roku wspomina on Walpurgę jako zmarłą, czyli córkę Mieszka mógł władca Pomorza poślubić najwcześniej w II połowie tego roku.
Do daty jej urodzin odniósł się autor Genealogii Piastów, wtórnie badając datę zaślubin Bogusława z Anastazją. Ten fragment biogramu Anastazji jest najdłuższy. Opowiedział się w nim za małżeństwem w 1177 roku, kiedy około 26 kwietnia Bogusław I przebywał na uroczystym wiecu w Gnieźnie. Balzer opowiedział się za zaślubinami dokonanymi właśnie wtedy, bo po 1177 roku, gdy władza Mieszka została obalona, związek małżeński nie przedstawiałby politycznej wartości. Datując ślub na 1177 rok, wydedukował Balzer, że Anastazja urodziła się około 1164 roku. Anastazja, znacznie młodsza od Bogusława I, żyła jeszcze wiele lat po jego śmierci. Ostatni dokument, w którym wspomniano ją jako osobę żyjącą, nosi datę 31 maja 1240 roku.
Dokładnie sto lat później małżeństwo Anastazji i Bogusława I podniósł Edward Rymar. Zakwestionował pogląd Balzera, że brak Anastazji w dokumencie z 24 czerwca 1242 roku nie oznacza, że Anastazja już wtedy nie żyła, gdyż - jego zdaniem - należy z tego faktu wyciągnąć wniosek przeciwny, czyli Anastazja zmarła między 1240 a 1242 rokiem. Została pochowana w ufundowanym przez siebie klasztorze trzebiatowskim. Bardzo istotne są analizy Rymara nad datą zawarcia tego małżeństwa, miał on większe pole badawcze, bo od czasów Balzera narosła ogromna literatura przedmiotu nad małżeństwem kolejnej córki Mieszka III z "poborcą podatków" na Pomorzu. W jednej z publikacji Gerard Labuda utożsamił go z tajemniczym księciem sławieńskim i datował to małżeństwo na 1181 rok. Pogląd Labudy słusznie odrzucił Józef Spors, ale sam popadł w inny błąd, utożsamiając "poborcę podatków" z Bogusławem I, czyli liczbę córek Mieszka III pomniejszył o nieznaną z imienia. Ostatecznie Edward Rymar poparł pogląd Balzera, stąd data około 26 kwietnia 1177 roku na zawarcie tego małżeństwa wydaje się najpewniejsza.
Trzeba jeszcze zwrócić uwagę na publikację Ryszarda Marciniaka, w której zajmował się dobrami nadanymi Anastazji przez małżonka. Przeprowadził szczegółową analizę liczby i lokalizacji tych nadań, głównie leżących po prawej stronie Regi. Starał się - na podanych przez siebie przykładach - ustalić jakieś prawidłowości panujące w rodzie Gryfitów.
W kwietniu 1177 roku Anastazja poślubiła niedawno owdowiałego Bogusława I. Małżeństwo to miało przypieczętować sojusz pomiędzy książętami: zachodniopomorskim i wielkopolskim. Mieszko III "Stary" zyskał wiernego sojusznika, który jako jedyny udzielił mu wsparcia, gdy ten został wygnany ze swoich posiadłości przez syna, Odona. Współpraca zięcia z teściem okazała się owocna, bo w 1181 roku książę-banita powrócił do dzielnicy gnieźnieńsko-kaliskiej, a nawet zajął dzielnicę poznańską, pokonując Odona.
Małżeństwo Anastazji i Bogusława I trwało bez mała dziesięć lat. 18 marca 1187 roku zmarł książę zachodniopomorski, pozostawiając żonę z dwoma niepełnoletnimi synami. Odtąd Anastazja pełniła rządy opiekuńcze wspierana w latach 1187-1189 przez kasztelana szczecińskiego Warcisława, a następnie do 1194 lub 1198 roku przez księcia rugijskiego Jaromara I. Prawdopodobnie regencja córki Mieszka III "Starego" w księstwie zachodniopomorskim trwała aż do 1208 roku.
Po śmierci synów 7 lipca 1224 roku za zgodą synowych wystawiła dokument fundacyjny żeńskiego klasztoru norbertanek w Trzebiatowie, który bogato uposażyła, nadając mu część swojej oprawy wiennej, otrzymanej po ślubie od męża: gród Trzebiatów oraz dwadzieścia siedem wsi. Zapewne w 1235 roku przybyły do Trzebiatowa norbertanki z klasztoru Betlejem z Fryzji. W roku wybudowania klasztoru Anastazja przeniosła się do niego, jednakże nie złożyła ślubów zakonnych. Ostatni raz wystąpiła publicznie 31 maja 1240 roku, kiedy jej wnuk, Warcisław III, potwierdził na jej prośbę fundację klasztoru.
Zmarła po tej dacie i została pochowana w klasztorze norbertanek w Trzebiatowie.
Miał dwóch synów:
Bogusława II (zmarł 23 lub 24 stycznia 1220 lub 1221 roku), książę pomorski na Szczecinie,
Kazimierza II (urodzony po 1180 roku, zmarł między 1219 a 1220 rokiem), książę pomorski na Dyminie, po nim potomstwo.
Żródła:
Anastazja Mieszkówna w "WikipediA"
"Rodowód pierwszych Piastów wielkopolskich (potomstwo Mieszka III Starego i jego synów) na tle rodowodu książąt pomorskich; Studium historycznoprawne i genealogiczne", autor: Tomasz Kruszewski; Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego; Wrocław 2017
Anastazja Mieszkówna w "Geni" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
21-07-2023
24-01-2021