Jerzy Wilhelm Hohenzollern (urodzony w Cölln (obecnie Berlin), 13 [3 wg kalendarza juliańskiego] listopada 1595 roku, zmarł na zamku w Królewcu (obecnie Kaliningrad), 1 grudnia 1640 roku) herb
Syn Jana Zygmunta Hohenzollerna, margrabiego-elektora brandenburskiego, księcia w Prusach i Anny Hohenzollern, córki Albrechta Fryderyka Hohenzollerna, księcia-elektora pruskiego.
Margrabia-elektor Brandenburgii, arcykomornik Rzeszy, książę Kliwii, hrabia Mark, Ravensberga i Ravenstein, książę "w Prusach" od 23 grudnia 1619 roku [wg kalendarza juliańskiego 2 stycznia 1620 roku] do 1 grudnia 1640 roku.
24 lipca 1616 roku na zamku w Heidelbergu Elżbieta Charlottą Wittelsbach (urodzona na zamku w Neumarkt in der Oberpfalz, 19 listopada 1597 roku, zmarła na zamku w Krośnie Odrzańskim [Crossen], 26 kwietnia 1660 roku), córki Fryderyka IV Wittelsbacha, księcia-elektora Palatynatu Reńskiego i Luizy Juliany Orańskiej, córki Wilhelma I "Niemego, Cichego, Milczącego, hrabiego Nassau, księcia Orańskiego, stadhoudera Niderlandów.
Urodził się na zamku berlińskim, jako syn Jana Zygmunta brandenburskiego, po którym objął faktyczne rządy jeszcze za jego życia. Ojciec był niezdolny do sprawowania władzy z powodu ciężkiej choroby, przekazał ją Jerzemu Wilhelmowi. 23 września 1621 roku otrzymał od króla Polski formalną inwestyturę na Prusy Książęce i złożył w Warszawie hołd lenny Zygmuntowi III. Ów akt został ponowniony po wstąpieniu na polski tron Władysława IV 21 marca 1633 roku, jednak tylko przez posłów elektora. Ów drugi hołd, związany z elekcją w Polsce i Litwie nowego monarchy, był okazją do wyzyskania przez Jerzego Wilhelma wielu ustępstw od Rzeczypospolitej na rzecz Prus, co mu się w dużej mierze udało. Pewnym osiągnięciem było już to, że nie musiał składać Władysławowi IV hołdu osobiście, lecz przez posłów; umocnił też wtedy swą władzę w Prusach, ograniczając możliwość interwencji Korony Polskiej w sprawy Prus oraz ograniczając możliwość odwoływania się od sądów książęcych do sądów królewskich, jako najwyższej instancji. Mimo że za rządów Władysława IV ustępstwa te były właściwie iluzoryczne i widniały tylko na papierze, to już następcy Jerzego Wilhelma mogli się na nie dowolnie powoływać i przestrzegać ich respektowania (uwidoczniło się to przy silnej osobowości Fryderyka Wilhelma).
Nie był to władca wybitny, właściwie we wszystkim cechowała go przeciętność. Niezdolny do prowadzenia energicznej i dynamicznej polityki skazywał swoje państwo na podążanie wraz z nurtem wyznaczonym przez silniejsze państwa, głównie Szwecję, Austrię i Polskę. Pozbawiona armii i silnej pozycji w jakiejkolwiek gałęzi, Brandenburgia z Prusami księstwem Kleve i hrabstwem Mark była po prostu zmuszona wchodzić w konkretne konstelacje polityczne. Było to tym bardziej niekorzystne dla państwa brandenbursko-pruskiego, że jego rządy przypadały na okres wojny trzydziestoletniej, jej najcięższych lat i największego rozwoju działań zbrojnych. Ponadto Prusy Książęce, nolens volens, były zaangażowane w I i II wojnę polsko-szwedzką.
W tych dwóch ostatnich Książę Prus zachował nieprzyjazną Polsce neutralność, mimo że zobowiązany był do udzielenia jej pomocy, zbliżając się jednocześnie niejednoznacznie do Szwecji. Ta chwiejna i niestała polityka nie tylko nie zażegnała, ale i przyczyniła się do jeszcze większej ruiny i spustoszenia Prus, będących głównym teatrem działań wojennych. Jego polityka, wobec silnej osobowości polskiego monarchy, przyczyniła się do przejęcia w 1635 namiestnictwa nad Prusami Książęcymi przez Polskę w osobie Jerzego Ossolińskiego, co groziło nawet inkorporacją tego terytorium do Rzeczypospolitej. Rozejm w Sztumskiej Wsi przywrócił mu jednak władzę. Przejście mniej więcej w tym okresie z obozu protestanckiego do katolickiego, sprzeczne z interesami Prus, Brandenburgii i rodu Hohenzollernów, przyczyniło się do jeszcze większego łupienia Marchii przez Szwedów podczas wojny trzydziestoletniej, jednak było niezbędne dla utrzymania polskiej protekcji w Prusach, a tym samym utrzymania władzy na tym terytorium przez Hohenzollernów.
Jednym z przypisywanych mu sukcesów był także wydany w 1620 roku kodeks pruskiego prawa Preußisches Landrecht, wzmacniający przede wszystkim pozycję monarchy wobec stanów Prus. Utrzymywał dobre stosunki ze szlachtą pruską, kierując ostrze swojej polityki głównie przeciw miastom. Niezaprzeczalnym sukcesem Jerzego Wilhelma było nakładanie nowych podatków bez zgody stanów pruskich i prowadzenie własnej, niezależnej polityki fiskalnej. Mimo wciąż znacznych wpływów polskich i kreowania się pruskich junkrów na polską szlachtę, mozolnie i powoli, ale względnie konsekwentnie Jerzy Wilhelm umacniał władzę suwerena na tym terytorium.
Po śmierci 10 marca 1637 roku księcia pomorskiego Bogusława XIV i wygaśnięciu dynastii Gryfitów, powołując się na stare układy sukcesyjne wysunął pretensje do Pomorza Zachodniego, będącego wówczas pod okupacją szwedzką.
Zmarł 1 grudnia 1640 roku na zamku w Królewcu (Kaliningrad) i został pochowany w katedrze królewieckiej, częściowo zniszczonej podczas bombardowania w 1944 roku.
Żródła:
"HOHENZOLLERNOWIE XV-XIX w. - ELEKTORZY BRANDENBURSCY"- autor: Przemysław Jaworski - 2018
Jerzy Wilhelm Hohenzollern w "WikipediA"
27-12-2019