
Cyryl I Władimirowicz "Sporny" Romanow-Oldenburg-Schleswig-Holstein-Gottorp (urodzony w Carskim Siole, 30 września [12 października] 1876 roku, zmarł w Neuilly, 12 października 1938 roku) herb
Syn Włodzimierz Aleksandrowicz Romanow-Oldenburg-Schleswig-Holstein-Gottorp, wielkiego księcia rosji, syna Aleksandra II Romanow-Oldenburg-Schleswig-Holstein-Gottorp i Marii Pawłownej "Starszej" Mecklenburg-Schwerin.
Wielki książę Rosji, tytularny wielki książę Litwy, głowa rosyjskiej rodziny carskiej i strażnik Imperatorskiego Tronu od 26 lipca [8 sierpnia] 1922 roku do 31 sierpnia 1924 roku, tytularny cesarz Rosji, tytularny król Polski, tytularny wielki książę Finlandii od 31 sierpnia 1924 roku do 12 października 1938 roku.
8 grudnia 1905 roku w Tegernsee, Niemcy poślubił w tajemnicy Wiktorię Melitę Wettin Saxe-Coburg-Gotha (Wiktorię Fiodorowną) (urodzona w Valettcie (Malta), 25 listopada 1876 roku, zmarła w Amorbach, 2 marca 1936 roku), córkę Alfreda Wettin Saxe-Coburg-Gotha, księcia Edynburga i Marii Aleksandrowny Romanow-Oldenburg-Schleswig-Holstein-Gottorp, wielkiej księżnej Rosji, najmłodszej córki Aleksandra II Romanow-Oldenburg-Schleswig-Holstein-Gottorp, cesarza Rosji.
Niewyjaśniona formalnie i prawnie kwestia sukcesji tronu wywołała bezwzględną rywalizację między Romanowami. Jedynych prawnych, jak się sami określali, następców tronu było kilku. Chodziło nie tylko o złudny prestiż i zwierzchnictwo nad rozproszonymi środowiskami monarchistycznymi, lecz także o kontrolę nad wywiezionym z kraju i zdeponowanym w zagranicznych bankach ogromnym majątkiem (pieniądze i dzieła sztuki) Romanowów. Wzajemnym pretensjom i oskarżeniom o katastrofę rodową nie było końca.
W czasie wojny rosyjsko-japońskiej służył, jako pierwszy oficer w rosyjskiej marynarce wojennej na okręcie Pietropawłowsk, który został zatopiony przez Japończyków.
Gdy w marcu 1917 roku car Mikołaj II Romanow abdykował, nie mógł przewidzieć, jak tragicznie potoczą się losy jego rodziny. Bolszewicy zlikwidowali 16 członków rosyjskiego domu panującego: 12 mężczyzn i sześć kobiet. Wytrzebienie wszystkich Romanowów jednak się nie udało, za granicą ocalało 43 członków rodu: 19 mężczyzn i 24 kobiety.
Pierwszym rosyjskim carem na wygnaniu był wielki książę Cyryl, wnuk Aleksandra II, stryjeczny brat zamordowanego Mikołaja II. Cyryl zamieszkał z rodziną we Francji, od 1924 roku był tytularnym imperatorem Wszechrosji. Na jakiej podstawie? Skoro bolszewicy rozstrzelali całą rodzinę Mikołaja II i męskich potomków Aleksandra III, prawo do tronu powinno przejść na linię kolejnego syna Aleksandra II. Cyryl spełniał ten warunek - był potomkiem młodszego syna Aleksandra II, Włodzimierza. Nie wszyscy uznali jednak jego prawo do tronu. Głównym oponentem był stryj Mikołaja II, Michał II Romanow.
Przeciwnicy Cyryla I wysunęli wiele zarzutów. Na przykład to, że w marcu 1917 roku, gdy Mikołaj II zrzekał się tronu, Cyryl przybył do Dumy Państwowej z czerwoną kokardką na piersi, solidaryzując się z ideą obalenia monarchii. Wątpliwości wywoływało jego małżeństwo: w 1905 roku ożenił się potajemnie z księżniczką Wiktorią Koburg, która była jego cioteczną siostrą, a na dodatek rozwódką. Stracił za to prawa członka rodu panującego, także do dziedziczenia tronu. Dopiero po kilku latach małżeństwo uznał car. Dzięki temu Cyryl znalazł się na liście spadkobierców pod numerem trzecim, a jego syn Włodzimierz, urodzony w 1917 roku w Finlandii, mógł potem kontynuować dynastię na wygnaniu.
W 1905 roku poślubił Wiktorię Melitę Koburg, która była wnuczką królowej brytyjskiej, Wiktorii, ale już raz zamężna - rozwiodła się. Ich małżeństwo nie spotkało się z entuzjazmem rodziny Romanowów. Para miała troje dzieci, w tym syna i dwie córki.
W czasie rewolucji październikowej Cyryl z rodziną wyjechał do Finlandii, a następnie do Coburga w Niemczech i Francji. 31 sierpnia 1924 roku Cyryl, jako pierwszy w kolejności do tronu, przyjął tytuł cara Rosji.
W 1922 roku we Francji wielki książę Cyryl (Kiriłł) Władimirowicz podjął kroki zmierzające do restytucji monarchii. Wydał akt (26 lipca/8 sierpnia) informujący o przyjęciu przezeń tytułu Blustitiela (Strażnika) Imperatorskiego Tronu, co spotkało się z wielkim oburzeniem Romanowów i naraziło Cyryla na ich wzgardę. Uważali bowiem, że nie ma pewnych wiadomości o śmierci Mikołaja II, Michaiła II i cesarzewicza Aleksego. Samowolę Cyryla potraktowali więc jak zamach i potępili. Maria Fiodorowna apelowała do niego, aby zrezygnował z uzurpacji: "Pomyśl o niezręcznym położeniu, w jakim postawisz siebie i wszystkich pozostałych. O straszliwej smucie, którą zasiałeś w umysłach i sercach".
Nie tylko brak potwierdzonych wiadomości o śmierci carów podważał prawomocność decyzji Cyryla. Wprawdzie w kolejności następstwa tronu zajmował on trzecie miejsce, a na emigracji był najwyższym reprezentantem wielkich książąt, nie mógł jednak ogłosić się carem ze względu na swój morganatyczny związek małżeński. W 1905 roku w Monachium ożenił się z rozwódką, księżną saksońską Barbarą Wiktorią, która z luteranizmu przeszła na prawosławie i otrzymała imię Wiktoria Fiodorowna. Romans Cyryla z Barbarą trwał kilka lat, ale car Mikołaj II nie zezwolił mu na zawarcie małżeństwa. Wielki książę postąpił jednak wbrew woli cara, za co został wykluczony z grona następców tronu. W 1918 roku po ustąpieniu Michaiła II zabiegał o zajęcie jego miejsca. Bezskutecznie. Po czterech latach, w nowych warunkach politycznych i poza Rosją, postanowił odzyskać tron. Niezrażony sprzeciwami rodu, 13 września 1924 roku wydał odezwę do narodu rosyjskiego, w której głosił, że to jemu jako najstarszemu w rodzinie carskiej i jedynemu prawnemu następcy korony przysługuje tytuł imperatora wszechrosyjskiego. Spełniło się marzenie jego matki, która już dwadzieścia lat wcześniej zabiegała o jego wyniesienie na tron. Nowy car imperator zaczął dzielić stanowiska i tytuły. Wodzem naczelnym armii rosyjskiej ogłosił wielkiego księcia Mikołaja Nikołajewicza "Młodszego" (jego ojciec Mikołaj Michajłowicz "Starszy" został rozstrzelany w 1919 roku). Zamierzał utworzyć z rosyjskich emigrantów formacje zbrojne. Siebie mianował szefem lejbgwardii pułku Izmajłowskiego. Wszystkim pochodzącym z prawego łoża potomkom domu imperatorskiego nadał nazwisko Romanowski. Organizował młodzież emigracyjną pod hasłem "Car i Sowieci" i pod tą nazwą utworzył stronnictwo polityczne. Stronników samozwańca nazywano kiriłłowcami. "Car" Cyryl I stworzył fikcję, której nikt w Europie nie uznawał. Rozdawał tytuły i stanowiska. "Trzeba żyć, nie wspominać" - to była jego dewiza życiowa.
Po śmierci uzurpatora Cyryla w 1938 roku głową rodziny Romanowów-Romanowskich na Zachodzie został jego syn Władimir Kiriłłowicz. Ojciec nadał mu tytuł wielkiego księcia spadkobiercy i cesarzewicza. Mimo nalegań kiriłłowców Władimir nie ogłosił się carem ani regentem. Realistycznie ocenił sytuację polityczną. Na powrót do Rosji nie było najmniejszych szans. Najważniejsze było przetrwanie na emigracji. Ponadto ostatni żyjący członkowie najbliższej rodziny carskiej nie uznali tytułu wielkoksiążęcego Władimira. Wśród sześćdziesięciu pięciu imion zapisanych w almanachu dworskim określającym kolejność dziedziczenia tronu nie było wielkiego księcia Władimira Kiriłłowicza, który urodził się w 1917 roku.
Żródła:
Romanowowie na wygnaniu - Andrzej Andrusiewicz w "HISTMAG.ORG"
Cyryl Władimirowicz Romanow w "WikipediA"
Carski czar w "POLITYKA"
30-01-2020