
Fiodor Juriewicz Romodanowski herbu Pogoń Ruska (urodzony około 1640 roku, zmarł 17 [28] września 1717 roku)
Jedyny syn bojara i księcia Jurija Iwanowicza Romodanowskiego herbu Pogoń Ruska.
Książę rosyjski, generalissimus, regent Carstwa Rosyjskiego od 9 marca 1697 roku do 25 sierpnia 1698 roku, szef Syberii od 1704 roku do 1705 roku, szef preobrażeńskiej Tajnej Kancelarii (śledczej i sądowej) w Rosji od 1686 roku do 17 [28] września 1717 roku.
Poślubił Eudoksję Vasilievnej.
W okresie podróży zagranicznych cara Piotra I Wielkiego pełnił obowiązki wielkorządcy Rosji i używał tytułu Jego Wysokości Księcia Cara. Namiestnik za panowania Aleksieja I Michajłowicza, Fiodora III Aleksiejewicza, regentki Zofii Aleksiejewnej, Iwana V i Piotra I Aleksiejewicza. Z książęcej rodziny Romodanowskich w XXIII pokoleniu pochodzący od Ruryka.
Od najmłodszych lat książę Fiodor, będąc synem bliskiego cara Aleksieja Michajłowicza, przebywał na dworze. Kiedy w 1672 roku świętowano narodziny Piotra Aleksiejewicza, wśród dziesięciu szlachciców zaproszonych do "rodzimego" stołu w Granowita Pałata, pierwszy pojawił się książę Fiodor Jurjewicz Romodanowski. W ówczesnej księdze bojarskiej jest on zapisany jako stolnik, który nosił przez całe życie.
W latach 1676-1692 w księdze bojarskiej odnotowany został jako pokojowy. W 1678 roku brał udział w wyprawach Cziringa, pierwszy dowódca wojsk przeciwko Turkom, w sierpniu pokonał wojska tureckie i Tatarów Chanatu Krymskiego pod Czihrynem, zdobywając cały konwój, broń i prowiant.
W 1689 roku został pokazany jako pokojowy i wymieniony jako szef straży w klasztorze Wniebowstąpienia. Uczestniczył we wszystkich przedsięwzięciach Piotra, począwszy od jego "zabawnych kampanii".
W październiku 1691 roku, podczas pierwszej zabawnej kampanii Piotra I przeciwko twierdzy Pressburg (Preobrazhenskoye), zbudowanej w 1684 roku przez F.F. Timmermana i byłej "stolicy" księcia Fiodora Juriewicza, sam książę został mianowany generalisimo i działał pod nazwiskiem Fryderyka Romodanowskiego. W wyniku "wielkiej i strasznej bitwy" "równej dniu sądu" kapitan Piotr Aleksiejew (sam car) wziął generalissimusa do niewoli.
W czerwcu 1693 roku i w 1694 roku brał udział w dwóch wyprawach morskich Piotra I z Moskwy do Archangielska. Przygotowując się do kampanii 1693 roku, Piotr I wybrał najlepszych żołnierzy do składu załóg morskich, wymyślił sygnały morskie, sporządził plan manewrów i wyznaczył dowódców przyszłej floty: admirała generalissimusa - Romodanowskiego, wiceadmirała - Iwan Iwanowicz Buturlin, a on sam (ca) - został szyperem. W drugiej kampanii 1694 roku ponownie całą flotyllą dowodził admirał Romodanowski i, według Piotra I, "bardzo dzielny na wojnę, a tym bardziej na drogę wodną". We wrześniu 1694 roku dowodził czterema wybranymi pułkami piechoty gwardii zabawnej, pod nazwą "Generałissimus". W tej kampanii Romodanowski zajmował najważniejsze miejsce i dowodził pułkami Preobrażenskiego i Semenowskiego, wybranymi pułkami żołnierzy Lefortowa i Butyrskiego, a także ośmioma wybranych kompanii rajtarskich, dwóch kompanii podległych im ludzi (pod nazwą zuchwałych i najazdów) oraz 20 rodzajów stewardów armii rosyjskiej, którzy występowali przeciwko armii wroga pod dowództwem "króla Polski" I. I. Buturlina.
W 1695 roku, gdy Piotr I wyruszył na wyprawę azowską, książę Fiodor Juriewicz pozostał w Moskwie. W tym czasie początek obszernej korespondencji między Piotrem I a Romodanowskim sięga wstecz.
W 1696 roku zmarł jego brat, car Iwan V Aleksiejewicz, aw pierwszych latach niezależnego panowania Piotra I nastąpił gwałtowny wzrost Romodanowskiego. Książę wspierał młodego króla w walce z jego siostrą Zofią; to jemu powierzono nadzór nad uwięzioną w klasztorze nowodziewiczy księżniczką.
Oznaką zaufania cara do Romodanowskiego było to, że wyruszając w marcu 1695 roku na kampanię azowską, pozostawił go zamiast siebie w Moskwie jako namiestnika i przewodniczącego Rady Zarządu Państwa, polecając nazywać go bezprecedensowym dotychczas tytuł "Księcia-Cezara i Królewskiej Mości", z właściwymi produktami we wszystkich stopniach:
"Rządzić Moskwą i wszystkimi bojarami i sędziami przed nim, Romodanowskim i wszyscy przychodzić do niego i doradzać, kiedy chce".
Do 1697 roku powstanie Romodanowskiego jest wyjątkowe. Wyjeżdżając z ambasadą za granicę, władca powierzył kierownictwo Rady Moskiewskiej, złożonej z bojarów: Lwa Kiryłowicza Naryszkina, księcia Piotra Iwanowicza Prozorowskiego, księcia Borysa Aleksiejewicza Golicyna, Tichona Nikitycza Streszniewa, której przewodniczyła Rada książę Fiodor Jurjewicz Romodanowski, który został także ogłoszony gubernatorem Moskwy. W tym roku władca polecił mu rozpatrzyć sprawę Żelabużskiego i Andrieja Matwiejewicza Apraksina, wyznaczył go na kierownictwo Preobrażeńskiego Prikazu, który kierował nim aż do śmierci. W maju powierzono mu nadzór nad aukcją i pobór cła odkabakov, prowadząc księgi rachunkowe za wszystko.
W 1698 roku książę Fiodor Jurjewicz Romodanowski odegrał decydującą rolę w stłumieniu powstania Streltsy, do czego doszło pod nieobecność Piotra I, przebywającego w Europie z Wielką Poselstwem. Tutaj znaczącą rolę odegrały uprawnienia, które Piotr I przekazał księciu Romodanowskiemu.Główne poszukiwania skrzyni łuczniczej naprawił książę Romodanowski. Według naocznych świadków egzekucje odbywały się codziennie, we wsi Preobrazhensky płonęło do trzydziestu ognisk. Podczas jednej z egzekucji sam odciął głowy czterem łucznikom. Wracając w tym roku z zagranicy, Piotr I osobiście odciął brodę.
W 1699 roku car opuszczając stolicę, ponownie przekazał całą władzę w ręce Romodanowskiego, aw szczególności zarządził kontynuację poszukiwań łuczników pod lufą. Stojąc na czele zakonu Preobrażenskiego, początkowo Romodanowski prowadził sprawy, zarówno polityczne, jak i policyjne. Ale na początku XVIII wieku w Preobrażeńskim Prikazie koncentrowały się tylko sprawy policyjne. W tym czasie tytuł nadany Romodanowskiemu "stary król Pressburga".
W lutym 1700 roku udał się z Moskwy do cara do Woroneża. W tym samym roku zbierał od mieszczan pieniądze na wybrukowanie stolicy. Oprócz tego był odpowiedzialny za zaopatrzenie armii w artylerię, odlewanie dla niej armat i pocisków. W 1701 roku, po silnym pożarze, który spustoszył Moskwę, książę Fiodor Jurjewicz zajął się odbudową powierzonej mu stolicy. W 1703 roku został mianowany i przewodził gubernii syberyjskiej i organu administracyjno-sądowniczej.
W 1705 roku prowadził śledztwo w sprawie złodziei z Astrachania i znad Dona. W 1707 roku prowadził zdradziecką sprawę hetmana Iwana Stiepanowicza Mazepy.
W drugiej połowie panowania Piotra książę Romodanowski zaczyna znikać w tle. Na czele wydziału stanęły ciała kolegialne, a częścią niektórych z nich stał się także książę Fiodor Jurjewicz. Był członkiem Kancelarii Przybliskiej, ale nie figuruje na liście członków Senatu Rządzącego, choć w liście władcy z Wilna car napisał do niego o niedokładnym uczestnictwie w zebraniach bojarów, senatorów. Rola Romodanowskiego zaczyna się dramatycznie zmieniać. Stopniowo odchodzą od niego różne gałęzie władzy, które przechodzą w ręce młodszych, lepiej wykształconych współpracowników Piotra, aż w końcu pozostaje on u władzy tylko w porządku Preobrażenskiego.
Romodanowski, podobnie jak feldmarszałek hrabia Borys Szeremietiew, miał prawo w każdej chwili wejść do gabinetu Piotra I bez meldunku. Był odpowiedzialny za administrcję i wojsko, które otrzymał od Piotra I: został w 1706 roku pułkownikiem, w 1709 roku generałem-porucznikiem i kontradmirałem oraz w 1714 roku wiceadmirałem, księciem-cezarem Romodanowskim.
W życiu prywatnym Fiodor Jurjewicz żył na sposób starego bojara, kochał i szanował stare zwyczaje i przestrzegał starożytnych zwyczajów. Był gościnny, ale wymagał od wszystkich szczególnego szacunku. W społeczeństwie wszyscy stali przed nim. "Nikt nie śmiał wejść na jego dziedziniec, sam car zostawiał swoją ochronę u bram księcia". Dom księcia Romodanowskiego znajdował się w Moskwie, przy ulicy Mochowej, w pobliżu Kamiennego Mostu. W domu na słupach miał wizerunek herbu rodowego książąt Romodanowskich: czarnego skrzydlatego smoka na złotym polu. Na dziedzińcu domu były oswojone niedźwiedzie, z których jednego nauczono witać gości, przynosząc każdy kubek najmocniejszego pieprzu, który trzeba było wypić, bo inaczej bestia mogłaby się podrapać. Był także właścicielem majątku Ropsza.
Najbliższy wykonawca planów Piotra, książę Fiodor Jurjewicz, nie zawsze aprobował jego działania: tak nawiasem mówiąc, nie był zadowolony z małżeństwa Piotra z Katarzyną. (Wyjaśnia to fakt, że córka Romodanowskiego Fiedosja była żoną Abrama Łopuchina, brata pierwszej żony cara Piotra Eudoksji).
W ostatnich latach jego życia było na niego sporo skarg, ale Piotr I, ufając mu bezstronnie i bez interesu, nie zwracał uwagi na donosy. W 1713 roku car napisał do hrabiego F.M. Apraksina: "Z naszym dziadkiem, jak diabeł, kombinuję, ale nie wiem, co robić. Bóg wie, co za człowiek?".
Książę Romodanowski zmarł 17 (28) września 1717 roku i został pochowany w Ławrze Aleksandra "Newskiego".
Pochodzenie żony księcia Romodanowskiego, Euvdoksji Vasilievnej, jest nieznane. W małżeństwie miał troje dzieci:
Iwan Fiodorowicz książę Romodanowski (zmarł 16 [27] marca 1730 roku), faktyczny Tajny Radca, generalny gubernator Moskwy, "książęci-cezar", pozostawił tylko córkę,
Irina Fiodorowna księżna Romodanowska, żona: Wasilija Wasiljewicza Szeremietiew, komandora porucznika marynarki wojennej,
Fedosja Fiodorowna księżna Romodanowska, żona: Abrama Łopuchina (zmarł w 1718 roku), brat carycy Jewdokii Fiodorownej.
Żródła:
Fiodor Romodanowski w "Wikipedia"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
16-07-2023