Iwan VI (III) Antonowicz Welf von Braunschweig-Wolfenbüttel (urodzony w Sankt Petersburgu, 23 sierpnia 1740 roku, zamordowany w twierdzy Szlisselburgu, z 15 na 16 lipca 1764 roku) herb
Syn Antoniego Ulryka Welfa, księcia Brunszwika na Wolfenbüttel, naczelnego wodza generalissimusa i Anny Leopoldownej Nikloting Meklemburskiej, regentki Rosji, córki Karola Leopolda Nikloting, księcia Meklenburgii na Schwerynie.
Cesarz Rosji od 17 [28] października 1740 roku do 26 listopada [6 grudnia] 1741 roku.
Iwan Antonowicz pochodził z dynastii Welfów i był załozycielem dynastii de Braunschweig-Wolfenbüttel-Romanow. Był po kądzieli prawnukiem cara Iwana V Romanowa.
Przyszedł na świat oczekiwanie - Iwan Antonowicz. Jako Iwan VI, miał kiedyś zostać cesarzem Rosji, tak chciała caryca. Od dawna jednak nie była zdrowa, trapiły ją kłopoty z nerkami. Jej stan pogorszył się latem 1740 roku. Anna I zmarła 17 października 1740 roku. Liczący sobie zaledwie kilka tygodni Iwan został wyznaczony następcą tronu, a Biron objął rządy regencyjne.
Zgodnie z wolą cesarzowej Anny Iwanowny z 1731 roku Iwan wstąpił na tron Rosji w 1740 roku i otrzymał imię tronowe Iwana VI. Jako władca-niemowlę nie miał żadnego wpływu na władzę w państwie, którą sprawowali w jego imieniu regenci, najpierw książę Ernest Jan Biron, a po jego aresztowaniu księżna Anna Leopoldowna.
Najciężej los doświadczył Iwana VI, który jako niemowlę został ogłoszony carem Rosji. Pierwsze lata wygnania Iwan spędził wraz z rodzicami w Rydze, potem w Dyneburgu, wreszcie w Chołmogorach. W Chołmogorach mieszkał już osobno i był pilnie strzeżony, gdyż Elżbieta bała się, że mógłby odebrać jej władzę i zasiąść na tronie jako prawowity następca. W 1756 roku gdy miał szesnaście lat, a był to początek wojny siedmioletniej, uwięziono go w twierdzy w Szlisselburgu. Istniało podejrzenie, że Prusacy zawiązali spisek w celu przywrócenia tronu Iwanowi VI.
Po zamachu stanu z 1741 roku Iwan Antonowicz stał się najważniejszym więźniem w Cesarstwie Rosyjskim. Początkowo traktowano go jako przyszłego następcę tronu jednak izolowano od spraw publicznych. Mieszkał wraz z rodzicami w Rydze, w Oranienburgu i w majątku Chołmogory.
Kilkunastomiesięczne rządy Iwana Antonowicza zakończyły się faktycznie 25 listopada 1741 roku, gdy spiskowcy wykonujący rozkazy księżnej Elżbiety Piotrowny zdobyli Pałac Zimowy i aresztowali rodzinę cesarską.
Z upływem jednak lat w otoczeniu cesarzowej Elżbiety Piotrownej wzrastała groźba, że cesarz powróci na tron, gdyż według Najwyższego Manifestu ogłoszonego w 1731 roku to jemu po ukończeniu 17 roku życia przypadał bezwzględnie tytuł imperatora. Aby do tego nie dopuścić cesarzowa Elżbieta nakazała uwięzić Iwana w jednej z najlepiej strzeżonych rosyjskich twierdz.
W 1756 roku 16-letni Iwan VI został uwięziony w twierdzy Szlisselburg, gdzie prawie całkowicie odizolowano go od świata zewnętrznego. W wyniku złego traktowania, izolacji i obawy o życie Iwan w krótkim czasie popadł w chorobę psychiczną. Mieszkał samotnie w celi, do której dostępu pilnowało przez całą dobę ośmiu żołnierzy z rozkazem stawiania zbrojnego oporu każdej próbie uwolnienia więźnia występującego pod imieniem Grigorij.
W Szlisselburgu Iwan przebywał w celi nr 1 jako tajemnicza postać nazywana Grigorijem. Nikt nie znał jego prawdziwego pochodzenia. Gdy go pytano, kim jest, odpowiadał podobno: "Jestem wielkim człowiekiem - cesarzem!". Nikt mu naturalnie nie wierzył, uważano, że jest obłąkany.
Trudno sobie wyobrazić w jak strasznych warunkach trzymano w Szlisselburgu Iwana. Elżbieta przypominała sobie o nim od czasu do czasu, ale nie podjęła żadnych kroków, by ulżyć jego losowi. Gdy na tron wstąpił Piotr III, nadzieja zaświtała dla Iwana, Piotr został jednak zamordowany i sytuacja więźnia jeszcze się pogorszyła. Katarzyna II wydała następujące zalecenie na wypadek, gdyby ktoś chciał uwolnić Iwana: "Ktokolwiek uczyni próbę uwolnienia więźnia, należy się temu przeciwstawić wszelkimi sposobami i rzeczonego Grigorija nie wypuścić żywego".
Jak wynikałoby z opisanego niżej zdarzenia, byli jednak w Rosji ludzie, którzy nie zapomnieli, że gdzieś w lochu dogorywa zdetronizowany car. Takim wiernym poddanym Iwana okazał się oficer Wasyl Mirowicz pełniący służbę w szlisselburskim garnizonie. Wraz z kilkoma towarzyszami podjął próbę uwolnienia więźnia. Niestety jeden ze strażników przestraszony szczękiem broni zdążył już wypełnić zalecenie Katarzyny II. Iwana VI znaleziono przebitego szpadą.
Mirowicz został skazany na karę śmierci, jego pomocników wtrącono do więzienia lub zesłano na Syberię.
Jak to się często zdarzało w rosyjskiej historii, także ten przypadek tajemniczej śmierci rozbudził wyobraźnię ludu i stał się impulsem do snucia fantastycznych opowieści i tworzenia legend. Czy aby na pewno zamordowanym więźniem był Iwan Antonowicz? A może to nie Iwan zginął w Szlisselburgu? Opowiadano, że dwuletni następca tronu został uprowadzony przez pewnego brunszwickiego oficera, a na jego miejsce podrzucono dziecko szwedzkiego więźnia. Niestety porywacz zmarł zabierając swą tajemnicę do grobu.
W 1762 roku za sprawą cesarza Piotra III los Iwana Antonowicza nieco się poprawił. Został przeniesiony do nowo wybudowanego pawilonu więziennego. Nie trwało to jednak długo, gdyż w tym samym roku Katarzyna II zaostrzyła środki bezpieczeństwa wobec pierwszego więźnia stanu i nakazała, aby w przypadku jakiejkolwiek próby uwolnienia Iwana żołnierze go zgładzili.
Iwan Antonowicz zginął z rąk strażników więziennych w nocy z 15/16 lipca 1764 roku, w chwili gdy próbowała go uwolnić z twierdzy szlisselburskiej grupa spiskowców pod dowództwem porucznika Wasyla Mirowicza. Został pochowany w nieoznaczonym grobie na terenie twierdzy.
Żródła:
"Tajemniece rodu Romanowów" - autor: Gudrun Ziegler; z niemieckiego przełozyła: Elżbieta Cieślik; Bertelsmann Media Sp.z o.o.; Świat Książki; Warszawa 2000.
Iwan VI Romanow w "WikipediA"
IWAN VI ROMANOW w "Władcy Rosji"
11-07-2024
31-01-2024
13-11-2020
30-01-2020