Maria Władimirowna Dołgoruka (urodzona w 1601 roku, zmarła w Moskwie, 7 [17] stycznia 1625 roku) herb

Córka księcia Włodzimierza Timofiejewicza Dołgorukiego, bojara i księżnej Marii Wasiliewnej Barbaszyny-Szujskiej.

19 (29) września 1624 roku w Moskwie poślubił Michała I Fiodorowicza Romanowa (urodzony w Moskwie, 12 [22] lipca 1596 roku, zmarł w Moskwie, 13 [23] lipca 1645 roku), cara Rosji.

Urodziła się jako córka bojara księcia Włodzimierza Timofiejewicza Dołgorukiego i księżnej Marii Wasiliewnej Barbaszyny-Szujskiej.

Michaił Fiodorowicz w 11-tym roku swego panowania, po odzyskaniu sił po nieudanej miłości do swojej pierwszej narzeczonej i po oddaleniu z dworu cara kandydatki na żonę Marii Chłopowej ostatecznie zgodził się poślubić Marię Dołgorukaję, która została jego pierwszą żoną. Maria Władimirowna była kandydatką na żonę wybraną dla cara przez jego ojca, patriarchę moskiewskiego Filareta (Fiodora Romanowa), a wyboru dokonała matka Michała, zakonnica Marta. Jak cytuje Iwan Zabelin: "choćby nie chciał, ale nie okazując posłuszeństwa matce, śpiewał drugiej królowej Marii"; król chcąc nie chcąc, podporządkował się matce".

Istotna była wola matki - to właśnie na skutek protestów zakonnicy Marty w 1616 roku rozpadło się małżeństwo cara z Marią Chłopową, nazywaną już oblubienicą cara; dziewczynka wraz z rodziną została zesłana na Ural. Później ojciec cara, patriarcha Filaret (powrócony z niewoli w 1619 roku), postanowił wydać Michaiła za księżniczkę litewską, lecz Michaił odmówił. Następnie ojciec zaproponował zabieganie o względy Dorothei Augusty, siostrzenicy duńskiego króla Chrystiana IV. Kronika podaje odmowę króla, motywowaną faktem, że jego brat, książę Jan, przybył w celu zabiegania o księżniczkę Xenię i według plotek został zabity trucizną. Na początku 1623 roku wysłano poselstwo do Gustawa II Adolfa króla szwedzkiego z prośbą o względy jego krewnej, księżniczki Katarzyny. Nie chciała jednak spełnić niezbędnego rosyjskiego warunku - przyjąć chrzest w wierze prawosławnej . Wtedy Michaił ponownie przypomniał sobie o Chłopowej - w 1623 roku, 7 lat po burzliwym weselu, śledczy przybyli na miejsce jej zesłania i stwierdzili, że jest całkiem zdrowa - wbrew wcześniejszym oskarżeniom. Przygotowywali się już do dostarczenia dziewczynki do Moskwy. Ale matka cara nadal upierała się sama, a Michaił Fiodorowicz zdał sobie sprawę, że nigdy nie poślubi Chłopowej.

Zaślubiny odbyły się w dzień Michała Archanioła, 18 (28) września 1624 roku w Moskwie. Wybory te najwyraźniej odbyły się w tajemnicy, bez żadnej uroczystości, gdyż pałac księgowy księgował, wspominając o urodzinowym stole w Złotej Komnacie i cytując dosłownie przemówienie, które urzędnik wygłosił do patriarchy w imieniu króla, nie wspominając o Marii. Jej ojciec nie znajduje się na liście zaproszonych bojarów. W przemówieniu wygłoszonym 8 (18) września (sześć dni przed ślubem) podczas uczty władczej, w przemówieniu wygłoszonym w imieniu króla również nie ma wzmianki o narzeczonej. Być może "aby uniknąć intryg, których ofiarą padła pierwsza narzeczona cara, prawdopodobnie wprowadzono ją do pałacu na krótko przed koronacją, podobnie jak później Eudoksji Łukjanowna, zaledwie na trzy dni". Z tego związku nie narodziły się dzieci.

Ślub odbył się 19 września 1624 roku. Zachował się szczegółowy opis wesela, lista gości itp.:

Wiadomość od "Nowego Kronikarza" o dawnym legalnym małżeństwie suwerennego cara i wielkiego księcia Wszechrosyjskiego Michaiła Fiodorowicza:

"Latem 7133 (1624) roku suwerenny car i wielki książę Michaił Fiodorowicz Wszechrusi, po rozmowie z ojcem, z Wielkim Władcą, Jego Świątobliwością Patriarchą Moskwy i Wszechrusi Filaretem Nikityczem oraz z matką, z Wielka Cesarzowa Starsza Mnich Marfa Iwanowna chciała legalnie wyjść za mąż, a władca wziął dla siebie [córkę] bojara księcia Włodzimierza Tymofiejewicza Dołgorukiego, carycę Marię Władimirowna. A radość jego władcy przypadła na 18 (28) września, a tysięczny bojar władcy, książę Iwan Borysowicz Czerkaski ; a przyjaciółmi ze strony władcy byli bojarowie: książę Dmitrij Mamstrukowicz Czerkaski i książę Dmitrij Michajłowicz Pożarski z księżniczkami, a ze strony carycy przyjaciele bojar Michaił Borysowicz Szejin i książę Roman Pietrowicz Pożarski z żonami. Już pierwszego dnia radość była wielka".

Prezenty ze ślubu wysłano w szczególności do zakonnicy Darii (wygnanej żony Iwana "Groźnego", Anny Koltowskiej), za co zachował się list z podziękowaniami dla jej króla.

W trakcie uroczystości ślubnych Maria zasłabła i nie wróciła już do zdrowia.

W październiku nigdzie nie wspomniano imienia chorej królowej, na początku listopada car nagrodził jej krewnego Wasilija Dołgorukowa i tego samego dnia wysłano królowej część tkanin. Sądząc po jej wzmiankach w przemówieniach i prezentach, nie uważano jej za beznadziejnie chorą.

Jednak pięć miesięcy po ślubie królowa zmarła. "Nowy Kronikarz" donosi:

"A cesarzowa chorowała od ślubu aż do Chrztu Pańskiego. W tym samym roku, w samo święto Trzech Króli, oddała Bogu swoją prawą duszę i została pochowana w klasztorze Wniebowstąpienia wraz z pobożnymi królowymi".

W raporcie szwedzkiego dyplomaty odnotowuje się, że Maria Władimirowna "zachorowała śmiertelnie przed moim wyjazdem z Moskwy na dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem".

Krążyły pogłoski, że o zdrowie Marii "zaopiekowali się" ci, którzy chcieli uniemożliwić Romanowom umocnienie się w pobliżu tronu. Kronika nazwała śmierć Marii Władimirowna karą Bożą za znieważenie niewinnej Chlopowej. Wielu wierzyło także, że królowa została otruta przez przeciwników Dołgorukowa. Po śmierci córki bojar Dołgorukow stracił dotychczasowe stanowisko na dworze królewskim i 19 (29) listopada 1626 roku został wysłany z Moskwy do Wołogdy, gdzie przebywał do 1629 roku. Po powrocie do Moskwy książę, zmartwiony śmiercią swojej córki-królowej, zamknął się w swoim domu, przez długi czas pozostawał w całkowitej samotności, porzucił wszystkie swoje sprawy i stopniowo popadał w ciche szaleństwo, a w 1633 roku zmarł "w całkowitej samotności".

7 (17) stycznia na wykonanie zmarłego wypuszczono arszin składający się z 6 wershoków z białego adamaszku - tafta ta prawdopodobnie służyła do zakrycia twarzy i ciała zmarłego. 8 (18) stycznia odbył się pogrzeb, trumna została obita karmazynowym angielskim suknem. Pogrzeb zarządzili książę Bogdan Dołgorukow, jej kuzyn i urzędnik krucjatowy Wasilij Siemionow.

Maria Władimirowna została pochowana w grobowcu królowych rosyjskich - katedrze klasztoru Wniebowstąpienia za lewym filarem w pobliżu zachodnich drzwi po lewej stronie muru. W 1929 roku szczątki Marii zostały przeniesione do soboru św. Michała Archanioła w Moskwie.

Napis na wieczku jej sarkofagu brzmi:

"Latem stycznia 7133 (1624) roku, szóstego dnia, w święto Objawienia Pańskiego naszego Pana i Zbawiciela Jezusa Chrystusa, siódmego dnia o godzinie 9 rano błogosławiony Wielki Suwerenny Car i Wielki Książę Michaił Fiodorowicz z Cała Ruś, autokrata, wierna i szlachetna królowa i wielka księżna Maria Władimirowna, spoczęła i została pochowana 8 stycznia ku pamięci naszego czcigodnego ojca Jerzego Chozovita i czcigodnego Domników".

Żródła:

Maria Dołgoruka w "WikipediA"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

Maria Dołgoruka w "WikipediA"

18-02-2025

01-02-2024