Albert Kazimierz Wettin (urodzony w Moritzburgu koło Drezna, 11 lipca 1738 roku, zmarł w Wiedniu, 10 lutego 1822 roku) herb
Syn Augusta III (Fryderyk August II) Wettin, księcia-elektora Saksonii, króla Polski, wielkiego księcia Litwy i Marii Józefy Habsburg, arcyksiężnej Austrii, Córka Józefa I Habsburga, cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier, arcyksięcia Austrii.
Palatyn Węgier od 26 października 1765 roku do sierpnia 1780 roku, generalny gubernator Niderlandów Austriackich od 1781 roku do wiosny 1793 roku, książę cieszyński, książe na Jabłonkowie, książe na Skoczowie, książe na Strumieniu od 31 maja 1766 roku do 10 lutego 1822 roku, feldmarszełk Rzeszy od 18 grudnia 1767 roku do 1793 roku, książę frydecki od 1797 roku do 10 lutego 1822 roku.
W Wiedniu, 7 (per procuram), 8 (pro futuro) kwietnia 1766 roku poślubił Marię Krystynę Joannę Józefę Antoninę Habsburg-Baudemont-Vaudemont Lotaryńskiej (urodzona w Wiedniu, 13 maja 1742 roku, zmarła w Wiedniu, 24 czerwca 1798 roku), księżnę cieszyńską, córkę Franciszka I Stefana Baudemont-Vaudemont, księcia Lotaryngii, cesarza rzymskiego Narodu Niemieckiego i Marii Teresy I Habsburg, królowej Czech i Węgier, arcyskiężenj Austrii, córki Karola VI Habsburga, cesarza Rzysmskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Wegier, arcyksięcia Austrii.
W czasie swojego życia pełnił wiele funkcji wojskowych i politycznych. Od 1760 roku był generałem-porucznikiem w armii austriackiej, w latach 1765-1780 palatyn cesarski na Węgrzech, od 1781 roku do 1792 roku generalnym gubernatorem w austriackich Niderlandach. W 1794 roku książę Kazimierz został mianowany feldmarszałkiem Rzeszy, ale z przyczyn politycznych wkrótce zrezygnował i od 1795 roku przeszedł w stan spoczynku.
W kwietniu 1766 roku Albert Kazimierz ożenił się z arcyksiężną Marią Krystyną, ulubioną córką cesarzowej Marii Teresy. Niedługo po ślubie 31 maja 1766 roku cesarzowa przekazała Księstwo Cieszyńskie jako niepodzielne lenno w ręce nowożeńców. Jego właścicielami stali się mąż i dwoje męskich potomków według prawa pierworództwa. Od tego czasu Albert Kazimierz przyjął tytuł księcia Sasko-Cieszyńskiego. Poprzez konsekwentną politykę gospodarczą doprowadził do znacznego wzrostu znaczenia Księstwa Cieszyńskiego w tej części Europy. Rozpoczął też powiększanie dóbr książęcych, zarządzanych bezpośrednio w imieniu księcia przez Komorę Cieszyńską.
W 1770 roku Generalność (najwyższa władza konfederacji barskiej) ogłosiła detronizację Stanisława II Augusta i bezkrólewie, synowie Augusta III brali byli pod uwagę jako kandydaci do tronu, bardzo poważnie traktowano jego kandydaturę jako przyszłego króla Polski po usunięciu. Konfederacja barska była skierowana przeciwko: kurateli Imperium Rosyjskiego, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierającym go wojskom rosyjskim. Antyrosyjsko nastawieni konfederaci liczyli na Alberta Kazimierza i jego powiązania z Wiedniem. Celem konfederacji było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję, a zwłaszcza dających równouprawnienie innowiercom. Sytuacja geopolityczna była jednak niesprzyjająca dla zmian na polskim tronie. Silna pozycja Rosji i działania pozostałych sąsiadów Rzeczypospolitej uniemożliwiły elekcję saskich kandydatów.
W wyniku przegranej wojny austriacko-francuskiej o Niderlandy Austriackie, w 1793 roku Albert został zmuszony do opuszczenia Brukseli i wyjazdu do Austrii. Osiadł we Wiedniu, gdzie nabył tzw. Palais Taroucca, przebudowując go w swoją rezydencję - Albrechtspalais. W budynku tym zgromadził swoją kolekcję grafik dawnych mistrzów (zbieranie tego typu dzieł rozpoczął jeszcze w latach 70-tych XVIII wieku), pośród których znajdowały się rysunki, akwarele, ryciny i kwasoryty m.in. Boscha, Dürera, Leonardo Da Vinci, Michała Anioła, Rafaela, Rembrandta, Rubensa i innych. Ogromna kolekcja księcia Alberta szczęśliwie przetrwała w komplecie śmierć fundatora, a w następnych latach i wiekach była sukcesywnie rozbudowywana o dzieła kolejnych wielkich twórców, m.in. Picassa, Cézanne'a, czy Matisse'a. Galeria nazwana została Albertina (od imienia jej fundatora) i liczy obecnie ponad 65 tys. prac.
Odległość Cieszyna od Wiednia sprawiła, że małżonkowie nigdy razem nie odwiedzili swych cieszyńskich dóbr. Książę Albert był jednak zainteresowany wzrostem efektywności cieszyńskiego dominium. Poprzez zakupy licznych włości szlacheckich cieszyńskie dobra książęce (Komora Cieszyńska) znacznie się powiększyły. I tak w 1791 roku zakupiono Harbutowice; w 1792 roku Kalembice, Nidek, Łyżbicę, Trzycierz i Wielopole; w 1793 roku Ogrodzoną, Hażlach, Iłownicę i Kisielów; w 1794 roku Międzyświeć i Bładnice; w 1795 roku Krasną i Mnisztwo; w 1797 roku frydeckie państwo stanowe oraz Błogocice i Pogwizdów; w 1798 roku Drogomyśl, Pruchną, Rychułd i Bąków; w 1799 roku Trzyniec; w 1802 roku Górki, Kostkowice, Łączkę, Rudzicę, Landek, Wilamowice i Zamarski; w 1805 roku Koniaków, Kocobędz, Hermanice i Nierodzim. W 1772 roku założono hutę żelaza w Ustroniu, a w 1806 roku huty w Baszce i Frydku. Na lewym brzegu Olzy w Cieszynie książę założył przedmieście, gdzie planował wznowić wyrób sukna. Tak więc w stosunkowo krótkim czasie udało się Albertowi stworzyć z Komory Cieszyńskiej prężnie rozwijające się gospodarstwo rolne z rozwiniętym rolnictwem i nowoczesnym zakładem hutniczym.
Książę nosił się również z zamiarami odbudowy cieszyńskiego zamku, jednak plany te przerwała śmierć Marii Krystyny w 1798 roku. Po tym wydarzeniu Albert pozostał jedynym właścicielem Księstwa Cieszyńskiego. Gwałtowny rozwój Księstwa Cieszyńskiego, jaki dokonywał się za sprawą Alberta, przerwała śmierć jego żony Marii Krystyny. Pogrążony w smutku Albert mieszkał w Wiedniu, poświęcając się sztuce oraz swoim, zwanych od jego imienia "Albertina", zbiorom rycin. Pogrążony w smutku za żoną zleca znanemu włoskiemu rzeźbiarzowi Antonio Canovie wykonanie w wiedeńskim kościele Augustianów nagrobka z dedykacją "UXORI OPTIMAE" ("Najlepszej żonie").
W Księstwie Cieszyńskim Albert bywał rzadko, a znane są daty jego pobytu w 1800 roku, 1805 roku i 1819 roku w Cieszynie i Frydku. Mimo to cieszył się w Cieszynie poważaniem m.in. za pomoc finansową udzieloną miastu po pożarze z 1789 roku. Księcia Alberta upamiętniało i upamiętnia do dnia dzisiejszego kilka tablic. Jedna z nich, znajdująca się na wybudowanej w 1777 roku, a zlikwidowanej w drugiej połowie XIX wieku. Szkole Głównej głosiła "Pełnej łaski monarchini Marii Teresie, dla nauki religii, dobrych obyczajów i pożytecznych wiadomości, tę uczelnię fundują Ich Królewskie Wysokości Maria Teresa i Albert Sasko-Cieszyński". Na dawnej bursie dla młodzieży szlacheckiej istniejący do dzisiaj łaciński napis informuje "Przez Karola barona Cseleste dla wychowania szlacheckiej młodzieży przeznaczone, przez księcia Alberta hojnie pomnożone, przez arcyksięcia Karola przychylnie achowane".
Książę Albert zmarł 10 lutego 1822 roku. Ponieważ nie miał własnych dzieci cały majątek odziedziczył jego przybrany syn - arcyksiążę Karol.
W 1738 roku w kołysce udekorowany Orderem Orła Białego.
Był protektorem lóż wolnomularskich Świętego Cesarstwa Rzymskiego w 1774 roku. Był kolekcjonerem sztuki i założyciel Albertiny w Wiedniu, największej kolekcji rysunków i grafik starych mistrzów na świecie.
Zmarł w Wiedniu i został pochowany w 1822 roku w kościele kapucynów w Wiedniu, a jego serce zostało złożone w 1822 roku w kościele augustianów w Wiedniu oraz wnętrzności zostały złożone w 1822 roku w katedrze Św. Szczepana Męczennika w Wiedniu.
Żródła:
Książę Albert Kazimierz Sasko-Cieszyński w "HABSBURSCY KSIĄŻĘTA CIESZYŃSCY"
Albert Sasko-Cieszyński w "WikipediA"
Alberto, duque de Saxe-Teschen w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Albert Sasko-Cieszyński w "Poczet.com" autorstwa: Michała Szustera
06-06-2022
12-01-2020