Konrad I Piast (urodzony między 1292 a 1298 rokiem, zmarł 22 lub 27 grudnia 1366 roku) herb
Syn Henryka III (V) Piasta, księcia głogowskiego, żagańskiego, księcia Królestwa Polskiego i Matyldy (Mechtyldy) Welg Brunszwickiej, księżnej na Głogowie, regentki księstwa głogowskiego i żgańskiego, córki Albrechta I Welfa księcia brunszwickiego na Lüneburgu.
Dziedzic Królestwa Polskiego (Heres Regni Polonie) od 9 grudnia 1309 roku do 10 sierpnia 1323 roku, książę głogowski, Góry, Lubin, ścinawski, Wielkopolski, żagański od 9 grudnia 1309 roku do 29 lutego 1312 roku, książę gnieźnieński od 29 lutego 1312 roku do 1313 roku, książę kaliski od między 1 czerwca 1312 a 6 czerwca 1313 roku do 1313 roku, książę namysłowski od między 1 czerwca 1312 a 6 czerwca 1313 roku do 1320 roku, książę oleśnicki od 29 lutego 1312 roku do 1313 roku i od między majem 1320 a 23 kwietniem 1321 roku do 22 lub 27 grudnia 1366 roku, książę 2/5 Bytomia od 1359 roku do 22 lub 27 grudnia 1366 roku, książę kozielski od 8 grudnia 1357 roku do 22 lub 27 grudnia 1366 roku.
10 stycznia 1322 roku poślubił Elżbietę Piastównę (urodzona między 1311 a 1312 rokiem, zmarła 22 lutego 1328 roku), córkę Henryka VI "Dobrego" Piasta, księcia wrocławskiego, brzeskiego i legnickiego i Anny Habsburżanki, córki Albrechta I Habsburga, hrabiego Habsburga i Kyburga, landgrafa Alzacji, hrabiego Marchii Wendyjskiej i Port Naon, księcia Austrii, Styrii, Karnioli, króla Niemiec. Między 22 lutego 1328 a 2 marca 1333 roku poślubił Eufemię Piastównę (urodzona około 1312 roku, zmarła 3 stycznia 1378 roku), córką Władysława Piasta, księcia kozielsko-bytomskiego i Beatryczy Ballenstedt Askańskiej, córki Ottona V "Długiego" Ballenstedt Askańskiego, margrabiego brandenburskiego na na Salzwedel, regenta (wikariusza) Czech, hrabiego Hennebergu-Coburg i Schmalkalden.
Był drugim w kolejności starszeństwa synem Henryka I (III) głogowskiego i Matyldy brunszwickiej. Po śmierci ojca, która nastąpiła 9 grudnia 1309 roku Konrad wraz z czwórką braci (Henrykiem II (IV) "Wiernym", Bolesławem, Janem oraz Przemkiem) znalazł się pod opieką rady regencyjnej, na czele której stanęła księżna-wdowa Matylda Brunszwicka. W 1312 roku Głogowczycy zostali dopuszczeni do rządów - Konrad i Bolesław objęli władzę we wschodniej części Księstwa Głogowskiego z Gnieznem, Kaliszem, Namysłowem i Oleśnicą, zaś w zachodniej - z m.in. Głogowem, Poznaniem, Ścinawą i Żaganiem rządził Henryk IV wraz z dwójką młodszych braci, którym stopniowo wydzielał własne dzielnice. Księżna-wdowa do swojej śmierci w 1318 roku zarządzała przyznanym jej jako oprawa wdowia Głogowem.
W wyniku przeprowadzonego w lutym 1312 roku podziału księstwa głogowskiego, otrzymał wraz z młodszym bratem, Bolesławem, Oleśnicę, Namysłów i Trzebnicę na Śląsku oraz wschodnią część Wielkopolski (z Gnieznem i Kaliszem). Wspólne rządy braci trwały zaledwie rok.
Na skutek walk z księciem wrocławskim, Henrykiem VI, i władcą Legnicy, Bolesławem III "Rozrzutnym", synowie Henryka utracili gród Uraz strzegący przeprawy na Odrze oraz Wołów i Lubiąż. W przeprowadzonym zapewne w 1313 roku kolejnym podziale dziedzictwa brat Konrada otrzymał Oleśnicę i Gniezno, on zaś objął Namysłów i Kalisz.
W wyniku buntu Wielkopolan i akcji Władysława "Łokietka" już w 1314 roku Henryk utracił Gniezno i inne posiadłości w Wielkopolsce. Po jego śmierci Konrad zajął księstwo oleśnickie, jednak przejęcie ziemi wywołało sprzeciw Bolesława "Rozrzutnego" i jego brata, Henryka VI. Bolesława poparł król polski, Władysław "Łokietka" i Bernard świdnicki. W rezultacie w latach 1321-1322 doszło do wojny o ziemię oleśnicką.
Przed styczniem 1322 roku Henryk zawarł z Konradem separatystyczny pokój, uzyskując w zamian Prusice i Smogorzew. Układ został wzmocniony mariażem córki Henryka VI, Elżbiety, z nowym sojusznikiem. Pokoju tego nie uznał brat władcy Wrocławia, jak też jego sprzymierzeńcy, którzy działając wspólnie, w 1323 roku doprowadzili do rozgromienia Konrada. Straty były tak ogromne, że Jan Długosz w końcu XV wieku zapisał, iż księciu pozostał tylko jeden koń oraz lniany płaszcz.
Pokonany władca poprosił o pokój, który zawarto w Krakowie w sierpniu 1323 roku. Na jego mocy objął we władanie ziemię oleśnicką, rezygnując jednak z Namysłowa na rzecz Bolesława "Rozrzutnego". Musiał nadto zrzec się, przejętego po ojcu, tytułu "dziedzica Królestwa Polskiego". Po podpisaniu porozumienia pokonany książę nawiązał przyjazne kontakty polityczne z Władysławem "Łokietkiem".
Po inwazji Jana Luksemburczyka, króla Czech na Śląsk na początku 1327 roku we Wrocławiu książę Konrad przysiągł wierność Czechom i już w 1329 roku złożył hołd królowi czeskiemu, śmiertelnemu wrogowi polskiego władcy. Gdy latem 1343 roku król polski, Kazimierz III "Wielki", zaatakował bratanka Konrada, księcia żagańskiego, Henryka III (V), pragnąc przejąć ziemię wschowską (ostatni skrawek Wielkopolski, znajdujący się w rękach potomków Henryka I głogowskiego), Konrad wspomógł zbrojnie Henryka. Pod Oleśnicą pokonał wojska polskie i wziął do niewoli wielu rycerzy. Do śmierci pozostał wiernym wasalem czeskim.
9 maja 1329 roku Konrad składa (we Wrocławiu) hołd Janowi Luksemburskiemu. 27 sierpnia 1337 roku zawiera układ z Henrykiem i Janem ścinawskim, nastepnie odkupuje od Jana całości jego władzwa (z wyłączeniem obciążonego zastawem Lubina) i przekazuje władztwo Janowi w dożywocie. W marcu 1338 roku Jan Luksemburski zatwierdza wykupienie księstwa ścinawskiego przez Konrada i Henryka, w zamian za ich rezygnację z Lubina.
W 1345 roku, podczas wojny polsko-czeskiej, brał udział w wyprawie na Kraków. Po dotkliwych stratach terytorialnych z początku lat dwudziestych udało się Konradowi powiększyć obszar swego dziedzictwa. Drogą kupna i zastawów uzyskał m.in. Milicz oraz Koźle.
5 kwietnia 1355 roku umiera Bolesław kozielsko-bytomski. 3 października Konrad, Bolesław "Pierworodny", Bolesław II opolski, Jan "Scholastyk", Kazimierz I cieszyński i Przemysław "Noszak" rezygnują z praw do spadku po Bolesławie kozielsko-bytomskim na rzecz Karola IV. W zamian Karol IV 4 października powierza opiekę nad księstwem bytomsko-kozielskim Konradowi i książętom cieszyńskim.
Sukcesja po zmarłym księciu Bolku wywołała zrozumiale zainteresowanie piastowskich krewniaków. Bezpośrednio do objęcia księstwa pretendowali: szwagier zmarłego, mąż jego siostry Eufemii, Konrad I Oleśnicki oraz Przemysław I Cieszyński, zięć Bolka. Nie mniejsze roszczenia wysuwali także Piastowie opolscy, strzeleccy, niemodlińscy i oświęcimscy. Dołączyła do nich księżna Beatrix, siostra zmarłego. W spór wtrącił się jeszcze książę raciborski Jan, który składając hołd lenny cesarzowi Karolowi IV w 1366 roku wymienił pośród swoich włości również Koźle. Nie obyło się bez sądów rozjemczych, sporów o sumy posagowe itp. O jednym tylko zapomnieli piastowscy książęta Śląska - o tym, że nie byli już suwerenami a wasalami króla Czech. Przypomniał im to w 1355 roku Karol IV stwierdzeniem, iż obowiązuje ich prawo lenne a nie piastowskie "obyczaje". Powołano sąd rozjemczy, na czele którego stanął Mikołaj Kotuliński z Kotulina. W rezultacie książę Konrad otrzymał ziemię kozielską i połowę bytomskiej. Druga połowa Księstwa Bytomskiego przypadła Przemysławowi I Cieszyńskiemu. Tak więc w 1358 roku rozpadło się księstwo Kozielsko-Bytomskie.
Książę zmarł 22 lub 27 grudnia 1366 w wieku około siedemdziesięciu lat. Spoczął w klasztorze cysterek w Trzebnicy. Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą wybranką była wspomniana Elżbieta. 27 maja 1322 roku papież Jan XXII udziela dyspensy małżeńskiej (z powodu zachodzącego między Konradem i Elżbietą czwartego stopnia pokrewieństwa). Księżna zmarła przy porodzie pierwszego dziecka przed 1328 roku. Po raz drugi książę ożenił się w 1329 roku - z córką Władysława, księcia bytomsko-kozielskiego, Eufemią (bytomską). Papież Benedykt XII 28 kwietnia 1338 roku udziela dyspensy papieskiej ze względu na bliskie pokrewieństwo. Z tego związku na świat przyszła tylko córka i syn.
"KRONIKA KSIĄŻĄT POLSKICH" spisana o książętach oleśnickich przez Piotra z Byczyny opisuje Konrada, książę oleśnicki, jako: "Konrad I zaś, książę oleśnicki, był to człowiek wysoki, roztropny i wielce surowy dla swoich nieprzyjaciół, ale dla przyjaciół wielce życzliwy. On to w pobliżu Olesna prowadził wojnę z Polakami i odniósłszy zwycięstwo wielu szlachciców z Polski pojmał, a że, jak słyszałem, był to człowiek potężny w barach, sam biorąc udział w bitwie tak walczył i tak mężnie i odważnie sobie poczynał, że u najliczniejszych zyskał sobie wielki rozgłos. Ta wojna się odbyła, kiedy król Polski Kazimierz spalił i zajął Ścinawę. Pod jego panowaniem dobrze się działo klasztorowi lubińskiemu i trzebnickiemu, i wreszcie w późnej starości zmarł w roku pańskim 13... i pochowany został w klasztorze trzebnickim. Po nim nastąpił Konrad II, obecny książę oleśnicki, mający syna również Konrada[III], z łaski Bożej teraz żyjącego".
Konrad stał się protoplastą oleśnickiej linii Piastów śląskich - przenosi się do Oleśnicy i od tego czasu znany jest jako Konrad I Oleśnicki.
Był to okres formowania księstwa, najświetniejszy, jeżeli chodzi o jego wielkość terytorialną. Nie pozostał on też bez wpływu na samo miasto, bowiem jego rozwój uwarunkowany był także pełnieniem roli stolicy księstwa. Książę Konrad na miejscu grodu rozpoczyna budowę zamku (ostatnie badania wskazują, że mury zamkowe w dolnej części pochodzą z XIII wieku. Czyli Konrad mógł rozbudować istniejące zalążki zamku). Całe miasto zaczyna być otaczane murami w miejsce dawnego wału ziemno-drewnianego. Duże partie tych murów zachowały się do dnia dzisiejszego. Ambicją każdego księcia było wydawanie monet. Działała więc w Oleśnicy mennica do 1325 roku.
Konrad I i jego następcy - dbali o samo miasto, nadając mu (mieszczanom) różne przywileje i przyczyniając się do jego rozbudowy.
Oleśnica w tym czasie (według danych z 1329 roku, odnoszących się do podatku świętopietrza) liczyła zaledwie 1000-1200 mieszkańców - a więc mniej więcej tyle co Jawor i Kłodzko, i należała do mniejszych miast śląskich. Wrocław miał wtedy 13000-15000, Głogów - 9000 ludności.
Konrad I oleśnicki w zamian za obietnicę pomocy ze strony Jana Luksemburskiego w odzyskaniu od króla Polski części Wielkopolski, należnej mu po ojcu, poddał się pod zwierzchnictwo czeskie mocą dokumentu lennego z 9 maja 1329 roku. Książę musiał złożyć we Wrocławiu hołd Janowi Luksemburskiemu, królowi czeskiemu - uznał jego swoim królem - dokument hołdowniczy Konrada I (odtąd każdy książę oleśnicki miał składać hołd królowi Czech). Stracił tym samym suwerenność, ale polityczne uzależnienie księstwa oleśnickiego od króla Czech było mniejsze niż innych księstw śląskich podporządkowanych Koronie Czeskiej dwa lata wcześniej. Książę musiał udostępnić swoje księstwo i grody królowi czeskiemu oraz był zobowiązany do świadczeń wojskowych na jego rzecz (odszkodowanie uzyskiwał jedynie za udział w walkach poza Śląskiem). Z tego powodu jako lennik króla Czech brał zapewne udział w walkach z Polską. Za to miał uzyskać zdobycze terytorialne na pograniczu z Polską. Wtedy zapewne ponownie zaczął się tytułować dziedzicem Królestwa Polskiego.
Natomiast w innych zagadnieniach wewnętrznych książę miał dużą samodzielność - zachował swoje uprawnienia sądownicze (orzekania kary śmierci) i prawodawcze, miał prawo bicia własnej monety, prowadzenia wojen i zawierania sojuszy z innymi książętami śląskimi, budowania i burzenia fortyfikacji, alienacji ziem, nadawania przywilejów. Rycerstwo uzyskiwało prawo składania skarg na księcia u króla czeskiego.
Władza mogła przechodzić na potomków męskich Piastów oleśnickich i w przypadku braku takowych - na braci i ich synów. W dalszej kolejności przechodziła na królów czeskich. W 1338 Jan Luksemburski rozszerzył możliwość sukcesji na córki. Kuratela króla czeskiego spowodowała mocną pozycję księstwa Oleśnickiego.
Wg W. Mrozowicza wejście księstwa w skład monarchii czeskiej, chociaz spowodowało przecięcie ważnej arterii handlowej łączącej Wrocław z Kaliszem nie zahamowało dalszego rozwój miasta.
Murowana siedziba książąt oleśnickich zbudowana została prawdopodobnie w latach dwudziestych XIV wieku z inicjatywy księcia Konrada I Namysłowskiego, który po objęciu władzy w księstwie postanowił zamieszkać w rezydencji godnej jego osobistych ambicji i pozycji rządzonego przez niego młodego państewka. Ambicje miał zresztą Konrad wielkie, pragnął bowiem otrzymać koronę królewską, o czym świadczyć może napis na jego pieczęci: CONRADI DEI GRATIA HEREDIS REGNI POLONIE DUCIS S[ILESIE] ET DNI OLESNICENSIS (Konrad z łaski Boga dziedzic Królestwa Polskiego, książę śląski i pan na Oleśnicy). Prace budowlane przy zamku trwały około dekady i oparte były w głównej mierze na przekształceniu dotychczas istniejącego w tym miejscu XIII-wiecznego ośrodka kasztelańskiego w otoczony murami obronnymi ceglany zespół z elementem dominującym w postaci wysokiej cylindrycznej wieży - należy przy tym wspomnieć, że wieża ta powstała znacznie wcześniej, bo zapewne w pierwszej połowie XIII stulecia, służąc pierwotnie jako ostateczny punkt obrony wspomnianego grodu. Początkowy okres funkcjonowania warowni związany był z rządami Piastów oleśnickich, którzy mieszkali tutaj do roku 1492.
Podobnie jak Konrad I, wielu z nich utrzymywało zaprzyjaźnione kontakty z królestwem polskim i jego dworem: Konrad II pośredniczył w negocjacjach Jagiełły z Krzyżakami, Konrad V był w młodości paziem na jego dworze, natomiast Konrad IX "Czarny" przez małżeństwo z córką Siemowita miał swój zaszczytny współudział w desancie polskich genów na ziemie śląskie.
W czasie swego długiego panowania w Oleśnicy (1321-1366) Konrad wybitnie powiększył terytoria księstwa. Wykupił 21 stycznia 1339 roku Bierutów za 1700 grzywien od Bolesława III "Rozrzutnego". Także i traci swoje ziemie. W 1344 roku zastawia Syców. W latach 1343-1345 walczy z wojskami króla Kazimierza "Wielkiego", którego wojska zajmują zamek oleśnicki. Konrad I ostatecznie zwycięża je w bitwie pod Oleśnicą, ale i ponosi straty. Aby wykupić swoich rycerzy z niewoli Kazimierza "Wielkiego" sprzedaje królowi Czech swoje prawa do połowy Góry, Ścinawy i Chobieni za sumę 5000 grzywien zawart w dokumencie z 12 sierpnia 1345 roku.
Żródła:
"SŁOWNIK WŁADCÓW POLSKI I PRETENDENTÓW DO TRONU POLSKIEGO" - Marcin Spórna, Piotr Wierzbicki.
Konrad I oleśnicki (namysłowski) w "Poczet.com", autorstwa: Michała Szustera
PIASTOWSCY KSIĄŻĘTA KOŹLA aurotka - ZYTA ZARZYCKA
Konrad I oleśnicki w "Wikipedia"
KONRAD von Glogau w "Medievan Lands" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
KONRAD von Glogau w "Medievan Lands" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Konrad I oleśnicki w "Geni" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
Oleśnica - zamek książąt oleśnickich w "Historia"
PIASTOWIE w "Oleśnica w czasach książąt piastowskich"