Wacław III Adam "Pogrobowiec" Piast (urodzony w grudniu 1524 roku, zmarł w Cieszynie, 4 listopada 1579 roku) herb
Syn Wacław (II) Piasta, koregenta Księstwa cieszyńskiego i Anny Hohenzollern, regentki Księstwa cieszyńskiego, córki Fryderyka "Starszego" Hohenzollerna, margrabiego brandenburskiego na Ansbach.
Książę cieszyński od 28 października albo 13 grudnia 1528 roku do 4 listopada 1579 roku, książę bielski od 13 grudnia 1528 roku do marca 1565 roku i od 4 maja 1571 roku do 1572 roku, książę frydkowski od 13 grudnia 1528 roku do 1560 roku i od 4 maja 1571 roku do 14 lutego 1573 roku, książę frysztatowski od 13 grudnia 1528 roku do 1560 roku i od 4 maja 1571 roku do 1572 roku, książę skoczowski od 13 grudnia 1528 roku do 1560 roku i od 4 maja 1571 roku do 1577 roku.
9 września 1528 roku na zamku w Jiczynie (obecnie zamek Stary Jiczyn) sponsalia de futur, na zamku w Cieszynie 10 lutego 1540 roku poślubił Marię von Pernstein auf Helfenstein (urodzona na zamku Pernśtejn na Morawach, w 1524 roku, zmarła na zamku we Frysztacie, 19 listopada 1566 roku), córkę Jana IV "Bogatego" von Pernstein auf Helfenstein, skarbnika Moraw, gubernatora Moraw, wielkiego szambelana Królestwa Czech, regenta Księstwa cieszyńskiego, hrabiego Kłodzka i Anny Kostková z Postupic, córki Bohuslawa (Bohuśa) Kostki z Postupitz, Leitomischl, Landsberg i Brandeis, Adler, najwyższy urzędnik ziemski Czech. 25 listopada 1567 roku poślubił Katarzynę Sydonię Ballenstedt Askańskiej (urodzona w Ratzeburgu, około 1550 roku, zmarła w Cieszynie, między czerwcem a lipcem 1594 roku), regentkę Księstwa cieszyńskiego, córką Franciszka I Ballenstedt Askańskiego, księcia saskiego na Lauberg i Sybilli Wettin Saskiej, córki Henryka "Pobożnego" Wettina, księcia Saksonii, margrabiego Miśnii.
Był pogrobowcem, jako iż jego ojciec, Wacław II, zmarł na kilka miesięcy przed narodzeniem się syna. We wczesnym dzieciństwie wychowywał go dziadek, książę Kazimierz. Po jego śmierci, na mocy decyzji księcia, opiekę nad nim przejęła matka, która zmarła w 1539 roku i magnat czeski, Jan z Pernstejnu, w zamian za obietnicę małżeństwa księcia z córką Pernstejna, Marią. Po śmierci matki, Jan z Pernśteinu obejmuje samodzielne rządy regencyjne trwające do 1545 roku.
Do 1540 roku spędzał wiele czasu na dworze cesarskim we Wiedniu. 10 lutego 1540 roku ożenił się ze wspomnianą córką Jana z Pernstejnu, dotrzymując zobowiązania dziadka, księcia Kazimierza. Z tego małżeństwa urodził się syn oraz dwie córki. Pernstejnówną, podobnie jak być może jej ojciec, była protektorem protestantyzmu w księstwie cieszyńskim, jakkolwiek, jak się zdaje, rola jej ojca jako mecenasa nowego wyznania jest bardzo przesadzona. Około 1545 roku Wacław zmienia wyznanie na protestantyzm (luteranizm). Majątki klasztorów franciszkanów i dominikanów z Cieszyna w 1545 roku, benedyktynów z Orłowej w 1560 roku oraz innych instytucji katolickich zostają skonfiskowane, a kościoły katolickie zostają zamienione na zbory luterańskie, bądź zburzone. W 1568 roku Wacław Adam wydaje Řád církevní (Porządek kościelny) - dokument regulujący zasady luterańskiej administracji kościelnej w parafiach księstwa.
W dniach od 26 do 28 lipca 1548 roku Wacław bierze udział w krakowskich uroczystościach pogrzebowych Zygmunta I "Starego". W tym też czasie czynnie bierze udzał w życiu poklitycznym Niemiec i 30 lipca 1553 roku wziął udział (jako poseł cesarski) w krakowskich uroczystościach ślubnych Zygmunta II Augusta i Katarzyny Habsburżanki. 8 września 1563 roku wziął udział w uroczystościach koronacyjnych w Preszburgu Maksymiliana II Habsburga na króla węgierskiego. 6 sierpnia 1565 roku Wacław Adam bierze udział w wiedeńskich uroczystościach pogrzebowych cesarza Ferdynanda I Habsburga (jest jednym z dwudziestu książąt niosących trumnę zmarłego w procesji do katedry Św. Szczepana).
Po śmierci Marii, Wacław III ożenił się powtórnie, 25 listopada 1567 roku, tym razem z Katarzyną, córką księcia saskiego Franciszka I, którym 19 grudnia 1567 roku stany złozyły hołd. Z tego małżeństwa urodziło się trzech synów oraz trzy córki. Po śmierci męża sprawowała regencję w imieniu małoletniego syna Adama Wacława. Popierała reformację w księstwie cieszyńskim. W roku osiągnięcia przez syna pełnoletności wyszła za mąż za nadżupana trenczyńskiego Emeryka Forgacha. Po śmierci została pochowana w klasztorze w Lubiążu.
W polityce międzynarodowej w latach 1572-1573 bezskutecznie kandyduje do Korony Polskiej.
Pod rządami Wacława III księstwo cieszyńskie przeżywało okres stabilizacji, jakkolwiek musiało ponieść znaczny wysiłek finansowy związany z wojnami tureckimi i koniecznością budowy szańców obronnych w Jabłonkowie. Ich celem było udaremnienie ewentualnego wtargnięcia Turków na Śląsk.
W 1560 roku przekazał Frydek, Frysztat i Skoczów (wraz z okręgami) swojemu synowi Fryderykowi Kazimierzowi. W latach 1563-1565 toczył zaciekły spór z Kasprem Wilczkiem, dzierżawcą Bielska (wraz z okręgiem). W 1563 roku Wacław Adam nakazuje (bezskutecznie) Kasprowi zwrot Bielska, w związku z planami przekazania tych dóbr synowi Fryderykowi Kazimierzowi. W maju 1563 roku uwięził Kaspra Wilczka. 21 września 1563 roku cesarz Ferdynand I Habsburg zobowiązuje książąt do uwolnienia więźnia, za co Wacław Adam i jego syn Fryderyk Kazimierz przekazują sprawę przed trybunał stanów śląskich, który w marcu 1565 roku wydaje orzeczenie, iż Kasper Wilczek ma zwrócić dzierżawione dobra i przekazuje je na ręce Fryderyka Kazimierza.
4 maja 1571 roku umiera syn Fryderyk Kazimierz, po którym obejmuje zadłużone (na 244 tysięcy talarów) władztwo obejmujące: Frydek, Frysztat, Skoczów oraz Bielsko. W 1572 roku Wacławowi Cygan ze Słupska koło Gliwic sprzedaje Frysztat wraz z okręgiem, w wyniku tego powstaje tzw. Frysztackie państwo stanowe. W tym też roku Karolowi Promnitz sprzedaje Bielsko wraz z okręgiem za cenę 80 tysięcy talarów, w wyniku czego powstaje tzw. Bielskie państwo stanowe.
24 czerwca 1573 roku Wacław III Adam wydaje ustawę krajową tzw. zbiór wszelkich przepisów prawnych obowiązujących na terenie księstwa cieszyńskiego wydany w języku czeskim pod nazwą Zřízení zemské Kníecství Těínského. Kodyfikacja nie zostaje w pełni wcielona w życie, wskutek braku akceptacji (a nawet oporu) części społeczeństwa księstwa cieszyńskiego.
14 lutego 1573 roku Jerzego i Macieja z Łagowa i Starej Wsi sprzedje Frydek wraz z okręgiem za cenę 36 tysięcy talarów, w wyniku którego powstaje tzw. Frydeckie państwo stanowe. W lipcu 1575 roku spotyka się z Henrykiem XI legnickim w Cieszynie. W 1577 roku Wacław oficjalnie sprzedaje okręg Skoczowa i Strumienia Gottardowi z Łagowa za cenę 236 tysięcy talarów, w wyniku czego powstaje tzw. Skoczowsko-strumieńskie państwo stanowe.
Nie jest prawdą, jak często pisze się w pracach historyków, że już za opiekuńczych rządów Jana z Pernstejnu w księstwie cieszyńskim zapanowała Reformacja: księża katoliccy funkcjonowali tutaj w sposób nieskrępowany (w tym również na dworze książęcym) do 1540 roku. W istocie po tej dacie rozpoczyna się Reformacja, czego w przypadku Cieszyna najbardziej widocznym przykładem było rozwiązanie klasztoru bernardynów i dominikanów, zaś w księstwie nieco później klasztoru benedyktynów w Orłowej.
Żródła:
"Poczet Piastów i Piastówień cieszyńskich" - autor: Idzi Panic, CIESZYN
Wacław III Adam cieszyński w "Poczet.com" autorstwa: Michała Szustera
Wacław III of Cieszyn w "Geni"; tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
10-02-2023
05-02-2023