Święty Kalikst I (urodzony około 165 roku, zmarł w Rzymie, 14 października 222 roku)
Syn Domicjusza, Rzymianina.
Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 217 roku do 14 października 222 roku.
Pochodzenie z rodu "gens Domitia", Rzymianin. Następca papieża św. Zefiryna, został wybrany papieżem w 217 roku. Był szesnastym papieżem (wg listy kardynała Mercati z 1942 roku).
Był niewolnikiem niejakiego Karpofora, bogatego dygnitarza na dworze cesarskim. Kalikst sprzeniewierzył powierzoną mu pokaźną sumę pieniędzy i został skazany na przymusowe roboty w kopalniach Sardynii.
Po powrocie do Rzymu Kalikst w aureoli męczeństwa zdobywa zaufanie chrześcijańskiej gminy. Po powrocie do Wiecznego Miasta wstąpił do stanu duchownego. Święceń diakonatu udzielił mu św. Zefiryn, biskup Rzymu. Wśród innych zadań administracyjnych biskup Zefiryn poleca Kalikstowi uporządkowanie cmentarzy chrześcijańskich. Było to ważne zadanie, albowiem wyodrębnienie własnych podziemnych cmentarzysk (katakumb), służących wyłącznie chrześcijanom, nadawało w pewnym stopniu charakter legalny ich praktykom kultowym.
Kalikst wywiązał się z polecenia ku zadowoleniu całej gminy, a słynne katakumby jego imienia są po dziś dzień tłumnie odwiedzane.
Kalikstowi, już w roli papieża, znacznie trudniej niż jego poprzednikom przychodziło utrzymanie wpływów chrześcijańskich na cesarskim dworze. Poza tym chrześcijaństwu przyszło rywalizować z nową religią. W 218 roku n.e. cesarzem został czternastoletni Heliogabal. Był on wyznawcą syryjskiego boga słońca El-Gabala, którego kult polegał na oddawaniu czci stożkowatej bryle kamiennej o czarnej barwie, pochodzącej rzekomo prosto z nieba. Podczas obrzędów ku czci El-Gabala "przy dźwiękach barbarzyńskiej muzyki chór syryjskich panien wykonywał lubieżne tańce". Heliogabal pełnił funkcję wyższego kapłana.
Za panowania Heliogabala papież Kalikst prowadził stosunkowo liberalną politykę. Wyświęcał na kapłanów mężczyzn po dwakroć lub trzykroć żonatych. Zezwalał też kapłanom na nowe małżeństwa, a nawet pozostawił na stanowisku biskupa osobę winną "poważnych wykroczeń".
Wiedział także, w jaki sposób przyciągnąć grzeszników do swej owczarni. W czasie gdy w Rzymie cudzołóstwo wciąż karano śmiercią, ogłosił: "Przebaczam nawet tym, którzy dopuścili się cudzołóstwa i rozpusty, jeżeli tylko odprawią pokutę". Oczywiście dzięki takiemu postawieniu sprawy zyskał wielu nowych wyznawców.
Po śmierci Zefiryna Kalikst został wybrany na biskupa, co spotkało się z oporem grupy prezbiterów, którym przewodniczył wybitny pisarz i filozof chrześcijański Hipolit. Był on Grekiem z pochodzenia, ale od lat mieszkał w Rzymie i działał w środowisku rzymskiego kleru.
W Kościele rzymskim nastąpił rozdział, a zwolennicy Hipolita ogłosili go prawowitym biskupem. Hipolit oskarżył Kaliksta o daleko posuniętą tolerancję wobec grzeszników i o to, że wbrew tradycji zbyt łatwo rozgrzeszał przekroczenia natury obyczajowej, mianował prezbiterami i diakonami ludzi dwu- albo trzykrotnie żonatych, nie cenił celibatu, tolerował wypadki konkubinatu, nie ganił praktyk przerywania ciąży. Ponadto Hipolit zarzucał Kalikstowi sprzyjanie herezji, która pomniejszała boskie cechy osoby Chrystusa. Był to zatem spór między obrońcami rygoryzmu moralnego a praktykowanym przez Kaliksta liberalizmem etycznym.
Według niektórych historyków tłem zatargu była również opozycja grupy intelektualistów, Greków z pochodzenia, reprezentowanych przez kapłana Hipolita, wobec pragmatycznego kierunku obranego przez administrację rzymskiej wspólnoty chrześcijańskiej, w której wodzili rej diakoni, odpowiedzialni za byt materialny członków gminy.
O śmierci Kaliksta brak dokładnych danych. Zginął, jak twierdzi Hipolit, w czasie religijnych zamieszek, które powstały wśród mieszkańców Zatybrza. Jego ciało, wrzucone do studni, pochowano na poślednim cmentarzysku Kalepodiusza na Via Aurelia, skąd kilkaset lat później przeniesiono je do bazyliki Matki Boskiej na Zatybrzu.
Św. Kaliksowi przypisuje mu się wprowadzenie postu nazywanego Krzyżowymi Dniami, przez trzy dni przed Wniebowstąpieniem. Wybudował kościół pod wezwaniem NMP na Zatybrzu (Santa Maria in Tarstevere). Naprawił i znacznie rozbudował jeden z największych chrześcijańskich cmentarzy przy drodze appijskiej (Via Appia) - gdzie pochowano 46 papieży i około 200.000 męczenników, nazwanych katakumbami Kaliksta (Coemetarium Callisti).
Św. Kalikst potępił naukę Sabeliusza, zwolennika skrajnego monarchianizmu modalnego, twierdzącego, że Pan Bóg jest jedną osobą, która objawiła się światu na trzy sposoby (modus).
Wydał dekret łagodzący rygoryzm i pozwalający na odpuszczanie grzechów ciężkich (mortalia).Z tego powodu doszło do sporów w łonie Kościoła, a św. Hipolit oskarżył papieża o laksyzm. Rozpoczął tworzenie parafii wiejskich na obrzeżach Rzymu.
Według niektórych źródeł św. Kalikst został uwięziony w 222 roku, a w czasie zamieszek wrzucono go z kamieniem młyńskim u szyi do studni.
Został pochowany na cemetarium Kalepodiusza, później jego doczesne szczątki przeniesiono do kościoła Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu. W 836 roku część relikwii św. Kaliksta trafiła do Fuldy, część do opactwa w Cisoing koło Lille, a stamtąd do katedry w Reims. Piotr Pruszcz w "Stołecznego miasta Krakowa kościołach i klejnotach" podaje, że relikwie św. Kaliksta były przechowywane w katedrze na Wawelu. Szczegóły o życiu i działalności św. Kaliksta podaje "Philosophumena" przypisywana św. Hipolitowi.
Jest czczony jako męczennik w Todi (Włochy). Liturgicznym dniem pamięci o nim jest 14 października.
Św. Kalikst jest patronem - grabarzy i trumniarzy.
Żródła:
"Poczet papieży" - Michał Gryczyński,
"Poczet papieży" - Jan Wierusz Kowalski.
Św. Kalikst I "ŚWIĘCI PAŃSCY"
"Życie seksualne papieży" - Nigel Cawthorne
Callistus I w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk