Święty Korneliusz (urodzony około 200 roku, zmarł w Rzymie, w czerwcu 253 roku)
Syn Kastiusza, Rzymianina.
Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od marca 251 roku do czerwca 253 roku.
Po męczeńskiej śmierci Fabiana, w trudnym okresie prześladowań, stolica biskupia wakowała ponad rok. Dopiero po śmierci cesarza Decjusza wybrany przez kler i zgromadzenie chrześcijan Korneliusz mógł przystąpić do reorganizacji swego Kościoła. Mimo prześladowań napływ kandydatów do chrztu był masowy. "Liczba chrześcijan się zwiększa - jak pisał Orygenes - ale gorliwość stygnie". W jednym ze swych listów (pisanych po raz pierwszy w języku łacińskim) Korneliusz donosi, że Kościół w Rzymie liczy 46 kapłanów, 7 diakonów, 7 subdiakonów, 42 akolitów, 56 egzorcystów, lektorów i ostiariuszów. Po raz pierwszy zostały wymienione wszystkie stopnie kleru rzymskiego. Ponadto gmina utrzymywała przeszło 1500 wdów i dzieci (zapewne sierot po męczennikach). Można więc przypuścić, że liczba chrześcijan w stolicy cesarstwa wynosiła wówczas kilkadziesiąt tysięcy; posiadali oni własne cmentarze, budynki, może nawet odrębne miejsca kultu i pokaźny majątek. W tak dużym już gronie łatwo było o rozbieżność poglądów.
Gdy w okresie prześladowania zarządzonego przez Decjusza wielu chrześcijan uległo presji władz cesarskich i zgodziło się rzucić na dowód swej lojalności kilka ziaren kadzidła na palący się znicz ku czci bogów lub cesarza, jedni uważali ten gest za zdradę wiary, inni za akt czysto formalny, który należało wybaczyć, nie wymagając zbyt dużej pokuty. Starły się dwie koncepcje: jedna stojąca na pozycji bezkompromisowego, "czystego" chrystianizmu, w którym nie ma miejsca na ludzką słabość; druga propagująca drogę otwartą, "pojemną jak arka Noego" (według przypisywanego Kalikstowi wyrażenia), którą kroczyć mogą i elita świętych, i szerokie masy mniej uświadomionych chrześcijan. Nowacjan był człowiekiem uczonym, surowym, budzącym powszechny szacunek. Jego stanowisko podzielało wielu rygorystów w innych kościołach Galii, Afryki, a nawet Azji Mniejszej. W ten sposób powstał w części chrześcijaństwa wspólny front przeciw liberalnemu traktowaniu "zaprzańców i upadłych", którzy złożyli ofiarę na ołtarzach państwowych. W Rzymie na czele opozycji stanął Nowacjan, który został uznany za biskupa przez kilku sprzyjających mu biskupów okolicznych gmin chrześcijańskich.
Z powodu prześladowania chrześcijan za cesarza Decjusza dopiero w ponad rok po śmierci Fabiana można było wybrać papieżem w 251 roku rzymskiego kapłana Korneliusza. W gminie rzymskiej powstał spór: papież wypowiedział się za rozgrzeszeniem chrześcijan, którzy odpadli od wiary podczas prześladowania, sprzeciwił się temu natomiast Nowacjan, który kazał się obwołać papieżem. W jesieni 251 na synodzie rzymskim zaakceptowano stanowisko papieża, Nowacjana zaś wykluczono z Kościoła.
Za panowania cesarza Gallusa (żył w latach 251-253), w 252 roku wybuchła epidemia w Rzymie. Zarządzono składanie ofiar przebłagalnych, a ponieważ chrześcijanie w nich nie uczestniczyli, Rzymianie obwiniali ich o trwanie zarazy, napadali na domy modlitwy oraz samych chrześcijan. Św. Korneliusz zginął w 253 albo w takim napadzie lub - co jest bardziej prawdopodobne - zesłany do Centumellae (obecnie: Civita-vecchia), z powodu złego traktowania.
Czczony był już w pierwszych wiekach, co potwierdza tytuł znaleziony w katakumbach św. Kaliksta. Relikwie świętego papieża rozdzielono z czasem po różnych kościołach we Francji, Włoszech i w Niemczech.
Zginął śmiercią męczeńska - został ścięty. Liturgicznym dniem jego pamięci jest 16 września, poza tym wymienia się jego imię w I Modlitwie Eucharystycznej.
Żródła:
"Poczet papieży" - Michał Gryczyński
"Poczet papieży" - Jan Wierusz Kowalski
Cornelius I w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk