Święty Symmach (urodzony na Sardynii, w 460 roku, zmarł w Rzymie, 19 lipca 514 roku)

Syn Fortuamata z Sardynii.

Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 22 listopada 498 roku do 19 lipca 514 roku.

Następca papieża Anastazego II, został wybrany papieżem w 498 roku. Za którego, pełnił funkcję archidiakona. Był pięćdziesiątym pierwszym papieżem (wg listy kardynała Mercati z 1942 roku). Rządził Kościołem stosunkowo długo, bo przez 16 lat. Władzę nad Italią sprawował wówczas Teo­doryk "Wielki", ariański wódz Gotów wschodnich. Był to monarcha tolerancyjny wobec katolików, po­nieważ wyznawał zasadę, że nikogo nie powinno się zmuszać do wiary. W tym czasie król Burgundów Zygmunt po królu Franków Chlodwigu, który już wcześniej przyjął katolicki chrzest przeszedł z arianizmu na katolicyzm.

Symmach już nie był synem kapłana, urodził się bowiem i wychowywał jako poganin, co niejednokrotnie dawało o sobie znać w późniejszym czasie. Został wybrany papieżem

22 listopada 498 roku, w tym samym czasie część duchowieństwa wraz z rzymskimi senatorami, bardziej probizantyńska tzw. partia Henotikonu, wybrała archiprezbitera św. Praksedy, Wawrzyńca. Obaj elekci po wyborze zostali konsekrowani na biskupów i obaj zaapelowali do króla Ostrogotów, Teodoryka "Wielkiego", który przebywał w Rawennie o rozstrzygnięcie sporu o to, który z nich jest prawowitym papieżem. Król opowiedział się za Symmachem. Św. Symmach zwołał do Rzymu synod, do bazyliki św. Piotra, na którym uznano go za prawowitego papieża. Jednocześnie po raz pierwszy unormowano sposób przeprowadzania wyboru biskupa Rzymu. Postanowiono, że w przypadku podwójnej elekcji ten z kandydatów obejmie urząd, który uzyska większość głosów. Zabroniono także ubiegania się o godność papieską za życia urzędującego papieża.

Większość wrogo nastawiona do Bizancjum i krytyczna wobec ustępliwości Anastazego II wybrała diakona Symmacha. Natomiast probizantyjska mniej­szość, sympatyzująca z poprzednim papieżem i popierana przez senat rzymski z jego przewod­niczącym Festusem na czele, dokonała wyboru archiprezbitera gminy rzymskiej, Wawrzyńca. W dniu wyboru przeprowadzono konsekrację obu konkurentów do tronu papieskiego: Symma­cha na Lateranie, a Wawrzyńca w Bazylice Santa Ma­ria Maggiore.

Wawrzyniec ustąpił i został mianowany biskupem Nucerii w Kampanii. Jego zwolennicy wspierani przez Bizancjum, na czele z senatorami Festusem i Probinem, oskarżyli Symmacha przed królem italskim o zagarnięcie pieniędzy kościelnych, pożycie z kobietą i obchodzenie świąt Wielkanocnych wg starego kalendarza. Dla rozstrzygnięcia tych oskarżeń zwołano synod 23 października 502 roku, tzw. Synod Palmowy (Synodus Palmaris), który uznał, że osąd papieża należy pozostawić Panu Bogu i nie może być sądzony przez ludzi.

Wygrał przekupną walkę o tron papieski z antypapieżem Wawrzyńcem (498-499 i 501-506), ale w 501 roku wezwano go przed oblicze Teodoryka, ostrogockiego króla Italii, i postawiono mu zarzuty "nieczystości", cudzołóstwa oraz niewłaściwego traktowania własności kościelnej. Symmach niezwłocznie zbiegł do Rzymu i schronił się w Bazylice św. Piotra, co wielu uznało za przyznanie się do winy. Synod trzykrotnie wzywał Symmacha do stawienia się przed obliczem sądu, lecz ten za pierwszym razem odmówił przedstawienia mu świadectwa winy; za drugim - w ogóle się nie stawił; zaś za trzecim razem argumentował, że żaden sąd ludzki nie ma prawa sądzić papieża. Podczas rozprawy w rzymskim senacie doszło do rozruchów. W wyniku tego zamieszania śmierć poniosło wielu chrześcijan, a "nawet pobożne kobiety i dziewice wyciągano z klasztorów i domów", obnażano i biczowano na ulicach.

W tych okolicznościach synod zdecydował, nie ma innej alternatywy, jak tylko pozostawić sąd nad Symmachem samemu Bogu. Król Teodoryk, którego to nie zadowoliło, osadził w Pałacu Laterańskim papieza Wawrzyńca. Z powodu ulicznych zajść Symmach musiał schronić się w Bazylice św. Piotra. Tam niezwłocznie przystąpił do preparowania dokumentów zaświadczających o istnieniu precedensów popierających jego stanowisko, czyli ze papieża nie może sądzić żaden człowiek. Po pięciu latach stwierdzono, że dwuwładza papieska jednak nikomu nie wychodzi na dobre. Cesarz Teodoryk ugiął się w końcu i Wawrzyniec wycofał się do majątku ziemskiego należącego do jego patrona Festusa, gdzie zmarł w roku 507 lub rok później. Znaczna część duchowieństwa nigdy nie pojednała się z Symmachem, a to ze względu na jego niewłaściwe postępowanie. A jednak, podobnie jak w wielu nie najlepiej prowadzących się papieży, Symmacha po śmierci kanonizowano.

Król Teodoryk "Wielki" zaakceptował Symma­cha, a wtedy papież zwołał w Rzymie synod, któ­ry 1 marca 499 roku potwierdził jego wybór i przyjął, po raz pierw­szy w dziejach Kościoła, dekret normujący zasady elekcji papieskiej. Przyznawał on papie­żom prawo wyznaczania następcy, zabraniaj ubie­gać się o tę godność przed śmiercią urzędującego papieża, a przy podwójnym wyborze żaden z kandydatów nie mógł piastować urzędu aż do chwili osiągnięcia większości głosów. O ważno­ści wyboru miała decydować większość głosów miejscowego duchowieństwa, ponieważ wyklu­czono udział świeckich. Wawrzyńca, który pod­pisał owe postanowienia, mianowano biskupem Nucerii w Kampanii.

Kiedy Teodoryk "Wielki" przybył z Rawenny do Rzymu w 500 roku, papież witał go razem z senatorami. Wkrótce jednak wpływowi zwolennicy Wawrzyń­ca oskarżyłi Symmacha o celebrowanie uroczy­stości wielkanocnych według starego kalendarza rzymskiego, a nie aleksandryjskiego. Na wezwa­nie króla Symmach wyruszył do Rawenny, ale w Rimini dowiedział się, że oskarżono go także o pożycie z niewiastą i przywłaszczenie własno­ści kościelnej, więc przeraził się i powrócił do Rzy­mu. Początkowo schronił się w Bazylice św. Pio­tra, a potem za murami miasta, co odczytano jako dowód przyznania się do winy.

Zwolennicy Wawrzyńca nakłonili Teodoryka do mianowania Piotra, biskupa Altinum, rzym­skim wizytatorem i zarządcą Stolicy Apostolskiej do chwili wyjaśnienia zarzutów przeciw Symma­chowi. Król postanowił zwołać synod biskupów Italii do zbadania zasadności oskarżeń wobec papieża. Symmach gotów był stanąć przed syno­dem, pod warunkiem, że w obradach nie będzie uczestniczyć wizytator wyznaczony przez Teodo­ryka, na co król nie wyraził zgody. W dniu roz­poczęcia synodu na ulicach Rzymu doszło do krwawych starć pomiędzy zwolennikami Symma­cha i Wawrzyńca. Pod nieobecność papieża sy­nod, nazwany "palmowym", orzekł 23 października 502 roku, że dziedzic Stolicy Piotrowej nie może być postawiony przed sądem ludzkim, bo podlega jedynie osądowi Bo­żemu. Uchwalono, że Symmach jest prawowitym papieżem, a kto odmawia mu posłuszeństwa, jest schizmatykiem. Spory doprowadziły do powsta­nia zbioru dokumentów z wcześniejszych syno­dów i dziejów papiestwa, odwołujących się do przekazów ustnych z czasów Sylwestra I, a na­zwanych fałszerstwami symmachiańskimi. Z ich pomocą zwolennicy papieża próbowali uzasad­niać swoje postanowienia.

Natomiast synod zwołany 6 listopada 502 roku przez Symmacha w Bazylice św. Piotra podjął uchwały ogranicza­jące możliwość ingerowania władzy świeckiej w sprawy Kościoła. Teodoryk "Wielki" nie był za­dowolony z decyzji obu synodów, toteż zezwolił antypapieżowi Wawrzyńcowi na powrót do Rzymu, co umożliwiło mu przez kilka lat sprawowa­nie władzy tzw. schizma laurencjańska (Waw­rzyniec to w języku łacińskim Laurenty). W tym czasie rządy Symmacha były ograniczone do te­renu Bazyliki św. Piotra, a na ulicach Wiecznego Miasta trwały krwawe zamieszki, w których po­legło wielu duchownych.

Po czterech latach, kiedy stosunki króla z Bi­zancjum uległy pogorszeniu, Symmach wysłał do niego z misją swojego diakona, Dioscorusa. Do­prowadził on do wycofania w 506 roku przez Teodoryka poparcia dla antypapieża. Symmach odzyskał wów­czas jako prawowity papież wszystkie swoje uprawnienia i poświęcił się obronie uchwał chal­cedońskich. Zwrócił się listownie do cesarza Anastazjusza, wyjaśniając oskarżenia sympaty­ków Wawrzyńca i podejmując próbę zakończenia schizmy akacjańskiej. Dążył do zwołania soboru powszechnego w Heraklei, który rozstrzygnąłby problemy sporne, ale zanim cesarz nadesłał od­powiedź, Symmach zmarł.

Św. Symmach w 513 roku znacznie rozszerzył uprawnienia wikariusza apostolskiego w Galii. Do Mszy św. celebrowanej przez biskupa wprowadził "Gloria in excelsis" (Chwała na wysokości). Dzięki wsparciu senatu rzymskiego, upiększył bazylikę św. Piotra i wybudował pierwszą rezydencję papieską, na miejscu obecnej. Wybudował kościół pod wezwaniem św. Andrzeja i bazylikę ku czci św. Agnieszki przy drodze aurelijskiej (Via Aurelia), a także bazylikę ku czci św. Agaty. Wspomagał znacząco katolickich biskupów w Afryce, którzy cierpieli prześladowania od ariańskich Wandalów. To on, po raz pierwszy w dziejach Kościoła, przesłał paliusz Cezaremu, arcybiskupowi Arles, potwierdza­jąc w 514 roku jego uprawnienia metropolitalne jako wikariu­sza papieskiego na obszarze Galii i Hiszpanii.

Zmarł w Rzymie, a pochowano go w portyku Bazyliki św. Piotra, niestety nie odnaleziono dokładnego miejsca pochówku. Liturgicznym dniem jego pa­mięci jest 19 lipca.

Żródła:

"Poczet papieży" - Michał Gryczyński,

"Poczet papieży" - Jan Wierusz Kowalski.

Św. Symmach "ŚWIĘCI PAŃSCY"

"Życie seksualne papieży" - Nigel Cawthorne

Symmachus I w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk

USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)

Bogdan Pietrzyk

12-07-2023