Urban VIII

Maffeo Vincenzo Barberini (urodzony we Florencji, 25 kwietnia 1568 roku, zmarł w Rzymie, 29 lipca 1644 roku) herb

Syn Antonia Barberiniego i Camilli Barbadori, córki Giana Donato Barbadori.

Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 6 sierpnia 1623 roku do 29 lipca 1644 roku.

"Czego nie dokonali barbarzyńcy, to zrobił Barberini" - głosił antypapieski paszkwil, bo papież wznosił fortyfikacje w Rzymie i Państwie Kościelnym z materiałów budowlanych pozyskiwanych z rozbiórki zabytków starożytności. Zyskał opinię autokraty, ponieważ większość decyzji podejmował bez konsultacji z kardynałami.

Przyszedł na świat we Florencji w zamożnej rodzinie kupieckiej. Po śmierci ojca wychowywali go jezuici, a potem wuj Francesco Barberini, który był w Rzymie protonotariuszem apostolskim. Po studiach prawniczych w Kolegium Rzymskim i doktoracie w Pizie zaczął pracować w kurii rzymskiej. Z woli Klemensa VIII został biskupem tytularnym Nazaretu oraz nuncjuszem we Francji. Paweł V mianował go 11 września 1606 roku kardynałem i nadał mu biskupstwo w Spoleto, gdzie wykazał się szczególną troską o seminaria duchowne. Był także legatem w Bolonii i prefektem sygnatury.

6 sierpnia 1623 roku został wybrany Maffeo Barberini na papieża jako Urban VIII. Był miłośni­kiem sztuki i protektorem nauk. Kiedy został papieżem, hołdował nepotyzmowi, mianując kardynałami swego brata Antonia oraz dwóch bratanków i hojnie nadając krewnym beneficja. Rozszerzył działalność Kongregacji Rozkrzewiania Wiary, powołał Collegium Urbanum - placówkę specjalizującą się w formacji misjonarzy - i utworzył drukarnię wydającą dzieła w różnych językach. Ogłosił bullę znoszącą wszelkie formy niewolnictwa spotykane wśród Indian w Brazylii, Paragwaju oraz Indiach Zachodnich. Utworzył komisję, która przygotowała nowe wydanie brewiarza rzymskiego, a także ustalił nowe procedury kanonizacji i beatyfikacji, które w 1627 roku przedstawił w bulli "In Coena Domini". Zatwierdził nowe zakony, określił przyczyny nakładania ekskomuniki i ograniczył liczbę obowiązujących świąt.

Inkwizycja rzymska wytoczyła drugi proces Galileuszowi, przyjacielowi papieża, zmuszając go torturami do uznania za sprzeczną z Pismem Świętym heliocentryczną teorię Kopernika. Urban VIII potępił pogląd biskupa Ypres Corneliusa Jansena, wyrażony w dziele Augustinus, że zbawienie zależy wyłącznie od łaski Bożej, którą otrzymują nieliczni wybrani, przeznaczeni (predestynacja) do zbawienia. Dzieło Jansena znalazło się na indeksie, a Urban VIII zakazał jego czytania.

Podczas długiego pontyfi­katu silnie współkształtował historię. Kiedy go wybierano, wojna trzydziestoletnia trwała już od pięciu lat (jej końca papież nie dożył). W wojnie tej zajął wielce dyskusyjną postawę: wprawdzie początkowo jeszcze wspierał finansowo stronnictwo (katolickiego) cesarza, nie podjął jednak żadnej rozstrzygającej decyzji, kiedy francuski kardynał Richelieu związał się z ewangelickim królem szwedzkim Gustawem Adolfem, co spowodowało, że duża część Niemiec przyjęła wiarę ewangelicką. Papież zaufał obietnicy Gustawa Adolfa, że na zdobytych terytoriach utrzymana zostanie wiara katolicka; jednak król nie dotrzymał przyrzeczenia. Urban uważał się za autorytet niezależny od obu walczących stron i chciał zachować neutralność; faktycznie jednak niby neutralna polityka była popieraniem Francji i przyniosła wielką szko­dę katolicyzmowi w Niemczech.

W ostatnich latach życia czynił papież wielkie starania o przywrócenie pokoju; w tym celu próbował zwołać kongres. Ponieważ prowadzące wojnę strony nie zaakceptowały jego planów, wszystko pozostało po staremu. W zakresie wewnętrzno-kościelnym pontyfi­kat ten obciąża wręcz bezgraniczny nepotyzm. Aczkol­wiek - jak mawiał - nie miał pieniędzy dla cesarza, to troszczył się na wielką skalę o zabezpieczenie swoich krew­nych. Urban jest uważany za tragiczną postać na tronie papieskim: jego rządy wypełnione były niepowodzeniami, za które jednak sam był odpowiedzialny. Dla niemieckiego katolicyzmu okres rządów Urbana miał fatalne następstwa. Podczas wojny trzydziestoletniej w Niemczech cesarz Ferdynand II wydał edykt restytucyjny, który przywracał katolikom majątki utracone na rzecz protestantów. Doprowadziło to do wojny z koalicją protestancką, której przewodziła Szwecja. Po kilkuletnich walkach cesarz zawiesił egzekucję edyktu, zawierając pokój w Pradze 30 maja 1635 roku z protestantami, potępiony przez Urbana VIII. Wkrótce wojnę z Ferdynandem II o hegemonię w Europie rozpoczęła Francja, realizując plan pierwszego ministra Ludwika XIII, kardynała Armanda de Richelieu. Papież, choć sympatyzował z Francją, starał się doprowadzić do pokoju, co przyczyniło się do umocnienia protestantyzmu w Niemczech. Zachowywał neutralność wobec napięć w stosunkach Francji z Hiszpanią i próbował nakłonić oba państwa do inwazji na Anglię.

Huczne obchody Roku Świętego 1625 miały ukazać potęgę papiestwa, toteż podczas procesji rozrzucano złote monety, a wieczorami urządzano pokazy sztucznych ogni. 18 listopada 1626 roku Urban VIII konsekrował Bazylikę św. Piotra, dla której ufundował baldachim z brązu nad ołtarz i grób Księcia Apostołów. Rozpoczął budowę pałacu w letniej rezydencji Castel Gandolfo.

Papież zmarł w Rzymie, a pochowano go w Bazylice św. Piotra.

Po śmierci Zygmunta III nuncjusz Honoriusz Visconti poparł elekcję Władysława Wazego na króla. Ten, chcąc uzyskać aprobatę dla swojej polityki religijnej oraz ograniczenie niektórych przywi­lejów duchownych, wysłał do Rzymu poselstwo obediencyjne Jerzego Ossolińskiego, którego uroczysty wjazd odbył się 27 września 1633 roku. Swoim niespotykanym przepychem wywarło na Kurii papieskiej wielkie wrażenie. Zgodnie z przewidywa­niami Ossoliński uzyskał od papieża wszystko, o co prosił w imieniu monarchy. W 1634 roku na prośbę prymasa Jana Wężyka Urban VIII potwierdził przynależność diecezji wrocławskiej do gnieźnieńskiej prowincji kościelnej. W dwa lata później król otrzymał pochwałę Stolicy Apostolskiej za doprowadzenie do założenia diecezji smoleńskiej z biskupem Polakiem. Za pontyfikatu tego papieża miało miejsce w Rzymie 5 marca 1635 roku podpisanie przez arcybiskupa ormiańskiego we Lwowie Mikołaja Torosowicza unii z Kościołem rzymskokatolickim. Pod koniec życia Urbana VIII jego stosunki z królem Władysławem IV z różnych przyczyn uległy oziębieniu. M.in. przyczynił się do tego niezręczny nuncjusz papieski, który oskarżył króla o wspieranie innowierców oraz mimo sprzeciwu króla pozwolenie Kurii rzymskiej na przyjęcie do zakonu jezuitów królewicza Jana Kazimierza.


Żródła:

"Poczet papieży" - Michał Gryczyński

"Poczet papieży" - Jan Wierusz Kowalski.