Sokolinscy

Sokolińscy herbu Druck, właściwie Drucki-Sokoliński, gałąź książąt Druckich, w XVII stuleciu rozdzieliła się na 2 gałęzie: jedną, która z Smoleńszczyzną przeszła pod panowanie Rosji i ta istnieje dotychczas zatwierdzona w cesarstwie rosyjskim w dostojności książęcej, i drugą, która została sie w Polsce a zgasła w pierwszej połowie zeszłego (XVIII) stulecia.

Druccy-Sokolińscy (także tylko Sokolińscy) - ród kniaziowski (książęcy) pochodzenia litewskiego, będący gałęzią kniaziów Druckich, biorący swe nazwisko od miejscowości Sokolnia, leżącej w Powiecie Orszańskim i położonej niedaleko Drucka, w którym Sokolińscy, podobnie jak inni kniaziowie idący od Druckich, posiadali swoje udziały.

Za protoplastę rodu można uznać kniazia Semena Fedorowicza, syna kniazia Fedora i wnuka kniazia Iwana "Baby" Druckiego, który miał czterech synów, tj. Jerzego, Wasyla, Iwana i Andrzeja. Jeden z nich - kniaź Iwan (zmarł około 1524 roku), pozostawił jedyną córkę, księżniczkę Hankę, która wyszła za mąż za kniazia Massalskiego. Pozostali synowie zapoczątkowali trzy gałęzie rodu Druckich-Sokolińskich, którego niektórzy przedstawiciele jeszcze w XVII wieku wyemigrowali do Rosji, zaś inni żyją w Polsce do dnia dzisiejszego.

Członkowie rodu:

Jerzy Drucki-Sokoliński - podkomorzy witebski i regimentarz

Jan Drucki-Sokoliński - marszałek sejmu

Michał Drucki-Sokoliński - wojewoda połocki, wojewoda smoleński

Krzysztof Drucki-Sokoliński - kasztelan mścisławski, kasztelan połocki.

Paweł Juriewicz Drucki-Sokoliński, protoplasta gałęzi łuhinowickiej z linii orszańskiej Sokolińskich. Podkomorzy witebski i marszałek orszański pochodził z prawosławnej rodziny rozrodzonych kniaziów Druckich. Razem z bratem stryjecznym Michałem Wasilewiczem uczynił zapis na monaster św. Borysa i Gleba w Połocku. Od połowy lat pięćdziesiątych XVI wieku związany był z kniaziem Stefanem Zbarażskim, ówczesnym wojewodą witebskim. Według Henryka Lulewicza mogło to wpłynąć na porzucenie przez Pawła prawosławia na rzecz kalwinizmu. Jednak podczas gdy Stefan Zbarażski dokonał konwersji, kniaź Sokoliński pozostał wierny swej nowej konfesji. Jego syn, Jurij, także był aktywnym członkiem zboru ewangelicko-reformowanego. W 1594 roku Andrzej Chrząstowski, kaznodzieja zboru birżańskiego, dedykował mu dziełko Obrona prawdziwego szafunku Wieczerzy Pańskiej. Zmarł w 1606 roku, zostawiając dwóch, z pewnością wychowanych w kalwinizmie, synów: Jarosława (który zmarł bezpotomnie w 1601 roku) i Jana.

Jan, późniejszy marszałek orszański, we wczesnej młodości odwiedził wraz z Krzysztofem Radziwiłłem (synem Krzysztofa Radziwiłła "Pioruna") uniwersytet heidelberski i lipski, a następnie, już bez orszaku syna hetmana, Padwę. W 1629 roku Synod prosił go o pomoc w odzyskaniu legatu kniazia Łukomskiego. Dwukrotnie (w latach 1640 i 1644) zobowiązywał się do legatu pieniężnego na zbór rahoziński, ale nie wiadomo czy zrealizował tę obietnicę. Ożenił się z przedstawicielką słynnej kalwińskiej rodziny koronnej Zofią Rejówną. Zmarł zapewne jako ewangelik, chociaż datę drugiej obietnicy nadania na zbór rahoziński i jego śmierci (w 1651 roku) dzieliło 6 lat, podczas których mógł się nawrócić na katolicyzm. Być może zwłoka w wywiązaniu się z zobowiązania wynikała z dojrzewania do konwersji? W tym okresie bowiem jeden z jego trzech synów, Hieronim Olbracht, w 1649 roku fundował klasztor dominikanów w Orszy. Wśród przedstawicieli linii bieszenkowickiej nie słychać o wyznawcach kalwinizmu.

Z linii drugiej, połockiej, dwaj z trzech synów Michała, bojara połockiego, także odeszli od prawosławia. Wasyl, zmarły bezpotomnie, został katolikiem, a Michał na krótko przyjął kalwinizm. Według Wolffa, jako ewangelik objął urząd wojewody połockiego w 1613 roku, ale za sprawą Jozafata Kuncewicza nawrócił się wkrótce na unię i gorliwie ją wspierał.

Nie wiadomo czy przejściowych kontaktów z kalwinizmem nie mieli przedstawiciele linii trzeciej, smoleńskiej, rodu Sokolińskich. Z niej już Janusz Bohdanowicz, związany z Lwem Sapiehą, z prawosławia przeszedł na katolicyzm, a jego syn Samuel Stanisław w 1641 roku protestował na sejmie przeciwko obiorowi ewangelika Jana Papłońskiego na sędziego grodzkiego smoleńskiego.

Najtrwalsze związki z reformacją wykazali zatem przedstawiciele linii łuhinowickiej Sokolińskich. Kniaź Paweł zainteresował się nową ideologią religijną w służbie Stefana Zbarażskiego, a więc nie później, niż w latach 60. XVI wieku, a na pewno przed 1569 rokiem, ponieważ wówczas wojewoda witebski nawrócił się na katolicyzm. Paweł zmarł w 1575 roku jako ewangelik, a zainteresowanie reformacją w tej linii rodu przetrwało trzy pokolenia. Przedstawiciel czwartego, Hieronim, zapewne wychowany w kalwinizmie, nawrócił się później na katolicyzm i związek z wyznaniem reformowanym Sokolińskich wygasł około połowy XVII wieku.

Żródła:

Herby Polskie

"Herbarz Polski - od średniowiecza do XX wieku" - Tadeusz Gajl

Herbarz Polski

Szlachta ruska Wielkiego Księstwa Litewskiego a reformacja w "BIAŁORUSKIE ZESZYTY HISTORYCZNE"